پدربزرگ های مان می گویند: یادش به خیر اون قدیما با یک دینار می شد چندین قلم کالا خرید، اما امروزه دیگر با یک ریال حتی یک شکلات هم نمی دهند!

سال هاست حتی یک سکه یک ریالی ندیده ایم ، مطمئنا باید این کوچک ترین واحد پول مان را در میان اشیاي عتیقه جستجو کنیم!

« ریال» همان کوچک ترین واحد پول ملی کشورمان ، خیلی وقت است که ارزشش را از دست داده اما این در حالی است که در اقتصاد سایر کشورها ، یک واحد پول ملی مانند دلار، درهم، یورو ،پوند، لیر و ... آن قدر ارزش دارد که بتوان با کم ترين واحد آن،چیزهايی خرید ، اما ریال ایران کم ترين ارزش را داخل کشور دارد و در عرصه های بین المللی هم مایه سرافکندگی و خجالت است!

سال هاست ارزش پول مان آن قدر پایین آمده که هر چند سال یک بار ضرورت چاپ و تولید اسکناس های درشت و درشت تر احساس می شود ، به طوری که در حال حاضر سرانه اسكناس در ایران ۱۱۰ برگ است كه در قیاس با سرانه اسكناس در كشورهای اروپایی، فاصله ۹ تا ۱۰ برابری را نشان می دهد.

 این موضوع حكایت از حجم عظیم اسكناس در ایران دارد. از آن طرف هم پول های خرد به ترتیب از گردونه اقتصاد و بازار خارج شده و اصلا یادمان می رود که چنین پول هایی زمانی وجود داشته و در داد و ستدها و مبادلات به کار گرفته می شد.به همين دليل مجبور شده اند حتي سکه 5000ريالي هم ضرب کنند.

 این موضوع علاوه بر اینکه مردم را نسبت به ثبات اقتصادی و ارزش پول بدبین نموده،در سطح بین المللی نیز از نظر حیثیتی زیبنده کشورمان نیست .

 در حال حاضر ارزش واحد پول ملی ایران در رده های آخر جدول ارزهای جهانی است، به گونه ای که یک واحد دلار با ۱۱ هزار واحد ریال برابر است و هر روز هم ارزش پول کشورمان کمتر می‌شود.

 در همین راستا سال هاست کارشناسان اقتصادی حذف صفرهای پول ملی را مطرح می کنند تا ارزش واحد پول ملی کشورمان بالارفته،پول قوی تر شود و مردم بتوانند مثل سابق با اسکناسی که دست شان است راحت تر داد و ستد کنند .

 گرچه حذف صفرهای پول ملی همانند هدفمندی یارانه ها شوک جدیدی را به مردم وارد خواهد کرد و تورم کوتاه مدت را به دنبال خواهد داشت و علاوه بر این هزینه هایی را نیز به اقتصاد بیمار ایران وارد خواهد کرد، لیکن تسهیل مبادلات اقتصادی باعث می شود تا مردم راحت تر این شوک جدید اقتصادی را پذیرا شده و هزینه های اجرای طرح را با توجه به نیاز روز افزون اقتصاد ایران به چاپ اسکناس ها درشت جدید، تحمل کنند.

 این طرح موافقان و مخالفان زیادی دارد، لیکن در گفتگو با مخالفان و پیگیری نظرات کارشناسان مخالف مشخص شد همگی با کلیت طرح موافق هستند اما اجرای این طرح را در شرایط فعلی که اقتصاد ایران با مسائل مهم تری روبه روست و اولویت های مهمتری پیش رو دارد به صلاح کشور نمی دانند.

*دکتر شريفي:در گیر کردن کشور با مسئله اي دیگر،به صلاح نیست

. نورالدین شریفی دارای مدرک دکترای اقتصاد و عضو هیات علمی گروه اقتصاد نظری دانشگاه مازندران در این خصوص معتقد است: حذف صفرها از پول ملی امری لازم است، اما انجام آن مستلزم شرایطی می‏باشد.

 وی با اشاره به ضرورت حذف صفرها به مازندنومه می گوید: اگرچه منابع اقتصادی بسیار بالا بودن ارزش پول ملی را عامل ناتوانی آن در اندازه‏گیری ارزش واقعی کالاها و خدمات به عنوان یکی از وظایف پول می‏دانند،کم ارزش بودن پول ملی هم سبب رد و بدل شدن مقادیر زیادی سکه و اسکناس برای انجام یک معامله می شود.

دکتر شریفی پایین بودن ارزش پول ملی را سبب استفاده بعضی از این پول ها (تقریبا از 250 ریال به پایین در وضعیت فعلی کشور)، می داند و اعتقاد دارد: این امر در عمل چهره خوبی به خصوص در صحنه بین‏المللی ندارد و یک امتیاز منفی برای اقتصاد کشورمان تلقی می شود.

 وی اثرات تورمی حذف صفرها از پول را به دلیل بالاتر رفتن ارزش آن منجر به یک شوک تورمی در کشور بیان می کند و می گوید: این امر به خصوص با توجه به رفتارهای اجتماعی اکثر قریب به اتفاق مردم ایران، شدیدتر می‏شود، به عنوان مثال در انگلستان یک پنس که در حال حاضر کمتر از 20 تومان ارزش دارد در یک معامله چند ده هزارتومانی دقیقا رد و بدل می‏شود این درحالی است که در اکثر قریب به اتفاق جایگاه‏های CNG کشور، به راحتی اقلام کمتر از 50 تومان و حتی کمتر از 100 تومان در یک معامله 4-5 هزار تومانی به مشتریان پرداخت نمی‏شود و این امر سبب می‏شود تا در صورت حذف 4 صفر از پول‏ها، به راحتی قیمت همه کالاها در همان 1000 تومان گرد شود که این امر سبب بالا رفتن قیمت همه کالاها و خدمات در کشور می‏گردد،از طرف دیگر، با توجه به عادت کردن مردم ما با اقلام بزرگ پول، سبب می‏شود که یک ریال جدید که همان 1000 تومان قدیم است، زیاد به نظر نیاید.

 دکتر شریفی در خصوص زمان مناسب برای حذف صفرها معتقد است :این امر باید زمانی صورت گیرد که تورم اقتصاد کنترل شده و لااقل برای دو، سه سال به کمتر از 5% برسد.

همچنین این اطمینان حاصل شود که دیگر تورم بالا نخواهیم داشت و گرنه با توجه به شوک تورمی حاصل از حذف صفرها، چند سال دیگر مجبور خواهیم بود تا مجددا صفرها را حذف کنیم که این امر موجب بی ثبات نشان دادن اقتصاد کشور خواهد شد.

وی به تجربه مردم کشورمان از حذف یارانه ها اشاره می کند و می گوید: در حال حاضر حذف یارانه‏های غیرمستقیم در کشور را تجربه می‏کنیم که اثرات مستقیم و غیرمستقیم آن همچنان در حال تاثیر‏گذاری در سطح عمومی قیمت‏ها می‏باشد، اکنون با ادامه این روند کشور با یک التهاب تورمی در همه زمینه‏ها روبرو می‏باشد لذا در حال حاضر که اقتصاد با تورم دو رقمی روبروست و شوک‏های حذف یارانه‏ها هم به طور مستقیم و غیرمستقیم بر اقتصاد اثر می‏گذارد، در گیر کردن کشور با مسئله دیگر، به صلاح نیست.

 این عضو هیات علمی دانشگاه مازندران اعتقاد دارد : هم اکنون در کشور مسائل مهم‏تر دیگری نظیر ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی هم مطرح است که اکثر اوقات موجب افزایش سطح عمومی قیمت‏ها می‏گردد، به این ترتیب، لزومی ندارد که در حال حاضر که کشور با مسائل عدیده‏ای روبرو است، با چنین اقداماتی موجبات بی ثباتی اقتصادی فراهم شود.

*دکتر موحدمنش: اجرای این طرح تاثیر چندانی بر اقتصاد کشور ندارد

صادقعلی موحد منش-دکترای اقتصاد- هم معتقد است: حذف صفر از پول ملی با توجه به شرایط و اهداف و برنامه هایی که برای آن اجرا می شود مورد ارزیابی قرار می گیرد لذا به نظر می رسد با توجه به شرایط اقتصادی اعم از داخلی و خارجی که تعیین کننده ارزش داخلی و خارجی پول است نمی توان تغییر قابل ملاحظه ای را در ارزش پول ملی ایجاد کرد و در این وضعیت با توجه به شرایط اقتصاد ملی و خارجی نمی توان تغییری در ارزش پول ملی از نظر داخلی و خارجی ایجاد نمود.

وی به مازندنومه می گوید:گرچه به نظر می رسد حذف چند صفر از پول رابطه برابری پول ملی با ارزهای خارجی را متعادل می کند و به نوعی ارزش پول داخلی را افزایش می دهد ولی باید وضعیت متناسب اقتصاد داخلی را در مقایسه با اقتصاد بین المللی به ویژه طرف های عمده تجارت خارجی در نظر گرفت،بنابراین حذف چند صفر از پول داخلی گرچه فی نفسه یک اقدام ارزشمند در کوتاه مدت تلقی می شود، در میان مدت و بلند مدت باید وضعیت رقابت پذیری اقتصاد داخلی را در مقایسه با اقتصاد جهانی فراهم کرد.

 این کارشناس اقتصادی در خصوص تورم زا بودن حذف صفر از پول ملی معتقد است:وقتی ارزش پول ملی ما افزایش پیدا می کند امکان صادرات بیشتر در مقایسه با واردات افزایش می یابد،بنابراین در صورتی که افزایش صادرات ناشی از مزیت های نسبی اقتصاد داخلی در شرایط رقابت پذیری بین المللی باشد موجب شکوفایی اقتصاد داخلی خواهد شد و در میان مدت و بلند مدت نگران کننده نخواهد بود و اقتصاد داخلی را در رقابت با اقتصاد خارجی به یک تعادل نسبی می رساند و زمینه افزایش قیمت ها یا به تعبیر دیگر امکان افزایش تورم تعدیل می شود.

وی که با اصل طرح حذف صفر از پول ملی موافق است می گوید: اجرای این طرح منوط به این مهم است که شرایط رقابت پذیری اقتصاد داخلی در مقایسه با اقتصاد خارجی بر اساس مزیت های نسبی اقتصاد ملی فراهم شود،اما اکنون در شرایط فعلی اقتصادی و در کوتاه مدت به نظر می رسد اجرای این طرح تاثیر چندانی بر اقتصاد کشور نداشته و تغییرات مطلوبی ایجاد نخواهد کرد.

***

 می دانیم که اجرای هر طرحی در هر جامعه ای تجربه جدیدی است که باید اول زمینه ها و زیر ساخت های آن فراهم شود و مردم از لحاظ فرهنگی آماده پذیرش شوند تا درصد موفقیت طرح بالاتر رود. امید است این طرح با تحمیل هزینه ها و تاوان کمتری در کشورمان اجرایی شده و مردم از اثرات مثبت آن بهره مند شوند؛هر چند بسياري از اقتصاددانان زمان اجراي آن را فعلا" به صلاح نمي دانند.