مازندنومه،سردبیر:به تازگی مجموعه ای 33 جلدی با عنوان «شناختنامه مازندران»به سرپرستی دکتر زین العابدین درگاهی-نویسنده و پژوهشگر قائم شهری- با حمایت حوزه هنری مازندران و زیر نظر مشاوران و ارزیابان علمی منتشر شده است.

این مجموعه ها در قطع پالتویی و در هر کدام حدودا" 50 صفحه در شش موضوع زبان،فرهنگ و ادب،بناهای تاریخی و مذهبی،تاریخ و تمدن مازندران،مشاهیر،شهر نامه ها تدوین شده اند.

آیین رونمایی از مجموعه 33 جلدی شناختنامه مازندران،غروب چهارشنبه 17 آبان ماه ساعت 17:30 در حوزه هنری برگزار می شود.

تعدادی از عنوان های مجموعه به این قرار است:

دیوان مازندران،دکتر میرجلال الدین کزازی

شیوه تاریخ نگاری محمدبن جریر،پروین ترکمنی آذر

عمادالدین طبری،حجت الاسلام قاسمی پور

میرقوام الدین بنیانگذار حکومت مرعشیان،دکتر مصطفی مجد

مازندرانی:گویش لهجه زبان؟،دکتر حسن بشیرنژاد

ابن شهرآشوب ساروی،دکتر زین العابدین درگاهی

علویان تبرستان:محمدبن ابراهیم،سید رحیم موسوی

شناختنامه مازندران را انتشارات رسانش با حمایت حوزه هنری مازندران انتشار داده است.

«آیین ها و جشن ها:تیرماسیزده شو»یکی از کتاب هایی است که به قلم سردبیر مازندنومه تدوین شده و در این مجموعه 33 جلدی به چاپ رسیده است.

عکس:بازسازی آیین تیرماسیزده شو،روستای میرارکلای لفور سوادکوه،استاد احمد طاهرپور

فهرست مطالب کتاب،به این شرح است:

1- تیر ماسیزده شو
1-1- نگاه تاریخ‌نویسان
1-2- نگاه اسطوره‌شناسان
2- تیر ماه سیزده در مازندران
2-1- مقدمات
2-2- لال شیش/ لال شوش
2-3- فال‌گیری
2-3-1- فال سنجاق
2-3-2- فال حافظ
2-3-3- فال گردو
2-3-4- گوش‌یاری
2-4- سرگرمی‌ها و خوردنی‌ها
2-4- 1- سرگرمی‌ها
2-4-2- خوردنی‌ها
3- نکته پایانی
کتاب‌نامه

به بهانه جشن تیرماسیزده شو(12 آبان شمسی)بخشی از مقدمه کتاب تیرماسیزده شو را در زیر می آوریم.

***

تیرماه سیزده / شب سیزده / تیرماه سیزّه شو (جشن تیرگان) یکی از جشن¬های به جا مانده از دوران ایران باستان است که در روز سیزدهم تیر ماه (معادل 12 آبان ماه شمسی) برگزار می‌شد.

تاریخ‌نویسان این جشن را به حماسة آرش کمان‌گیر نسبت داده¬اند، اسطوره‌شناسان هم آن را به طلوع ستاره‌ تیشتر(tištar) پهلوی، تیر یا تیشتریه (tištarya) در اوستا مرتبط دانسته‌اند. خلاصه‌ای از این دو دیدگاه را می‌آوریم:

1-1- نگاه تاریخ‌نویسان
مهم‌ترین دانشمند تاریخ‌دانی که از جشن تیرگان یاد کرد، ابوریحان بیرونی است. سایر نویسندگان از اشاره-ها و نوشته¬های او بهره برده‌اند. ابوریحان در «التفهیم» و «آثارالباقیه» -که منابع اصلی محققان دربارة تیرگان به شمار می‌رود- از این جشن تعریفی حماسی و تاریخی به دست می¬دهد و بر این باور است که پرتاب تیر به وسیلة آرش و تعیین مرز ایران و توران، علت پای‌گیری این جشن است.

خلاصة داستان آرش به این شرح است: سپاه ایران در یکی از نبردهای خود با سپاه افراسیاب تورانی در تبرستان به محاصره دشمن درآمد. چون این محاصره فرسایشی و طولانی ‌شد، دو طرف پذیرفتند پرتاب تیری از سوی پهلوانی ایرانی مشخص¬کنندة مرز ایران و توران شود. ایرانی‌ها آرش را برای این کار بزرگ بر‌گزیدند و با پرتاب تیر او (که مسافتی طولانی را از تبرستان تا کناره‌های رود جیحون در ماوراء‌النهر پیمود) افراسیاب ناگزیر ایران را ترک کرد(بیرونی، 1377: 249؛ بیرونی، 1357: 25؛ به نقل از روح¬الامینی، 1376: 100).

البته غیر از این روایت، یعنی پرتاب تیر آرش و پا گرفتن جشن تیرگان، ابوریحان روایت دیگری را نیز بیان کرده است و بر این باور است که «هوشنگ» (پادشاه پیشدادی) «هوقدیه» را در تیرماه مرسوم کرد که معنای آن «حفظ دنیا و حراست است و فرمانروایی در آن». برادرش (ویگرد) نیز «دهقنه» را در ماه تیر را رسم کرد که معنای آن «عمارت دنیا و زراعت و قسمت آن است»(پوركريم، 1355: 80)

1-2- نگاه اسطوره‌شناسان
در اوستا تیشتر رقیب دیو خشکی است. فرشتة نگهبان باران، زمین خشک را آبیاری و کشتزارها را سیراب می¬کند. تیر یا تیشتر (عطارد) ایزد نگهبان باران و فرشتة رزق و روزی است و روز سیزدهم از ماه تیر به مناسبت ستایش دو ایزد عمدة آب (تیر و ناهید) جشن برپا می‌کردند و آن را رسمی کهن از عهد کی‌خسرو می‌دانستند.

2- تیرماه سیزده شو در مازندران
یکی از آئین‌های برگرفته از جشن بزرگ تیرگان، همین تیرما سیزده شو است که عناصر مشترک زیادی با جشن تیرگان دارد و برخی صاحب¬نظران، تیرما سیزده را همان تیرگان می¬دانند. این جشن تا چند دهة پیش در شهر و روستاهای مازندران پاس داشته می‌شد، اما اکنون بخش کوچکی از آن باقی‌مانده که بیش¬تر مربوط به خوردنی‌هاست و نمایش‌های آیینی آن حتی در نقاط کوهستانی نیز اجرا نمی‌شود....

عکس:بازسازی آیین تیرماسیزده شو،روستای میرارکلای لفورسوادکوه،استاد احمد طاهرپور

* پس از مراسم رونمایی و در فرصتی مناسب،کل کتاب تیرماسیزده را به صورت فایل پی دی اف در همین سایت در اختیار علاقه مندان و مخاطبان قرار خواهیم داد.