مازندنومه،سردبیر:زمین های پایین جمنان قائم شهر از نظر قدمت تاریخی و پیشینه باستانی همواره قابل تامل و توجه بوده است.

در صفحه 341 جلد چهارم کتاب سترگ"از آستارا تا استارباد"نوشته دکتر منوچهر ستوده چنین آمده:"در اراضی پایین جمنان علی آباد شاهی(قائم شهر کنونی) سه دین[تپه]در امتداد یکدیگر قرار دارند.دین اول بلندی آن حدود سی متر از سطح اراضی اطراف و اراضی هموار بالای آن در حدود یک هکتار است.

دین دوم که معروف به گردکوه است،بالای آن گنبدی شکل و نوک تیز است.در بالا اراضی صاف و هموار ندارد و ارتفاع آن به هفتاد متر می رسد.کمی پاین تر حلقه چاهی است که عمق آن معلوم نشد.از این تپه آجرهای قالب بزرگ ساسانی بیرون می آورده اند.سفال پاره های  بدون لعاب در شیب آن دیده شد.این قسمت ظاهرا" شاه نشین و ارگ بوده است و احتمال آن است که زیر این قسمت نوک تیز بنا و ساختمانی باشد..."

استاد ستوده در ادامه یک خط درباره دین سوم نوشته و در پایان نیز آورده:"طولی نخواهد کشید که این تپه قدیمی محو و نابود خواهد شد."

برای بیشتر قائم شهری هایی که الان وارد دهه چهارم زندگی شان شده اند یا متولد اوایل دهه 50 شمسی هستند-به خصوص آنانی که ساکن ترک محله،مجاورمحله،سیدمحله،جمنان،پل سه تیر،شن چال،ساروکلا و چشمه سر بوده اند،گردکوه حس نوستالژیک خاصی دارد.

دوران کودکی و نوجوانی ما اطراف و بر فراز این تپه باستانی گذشت،با رفیقان شفیق آن سال ها که برخی را از دست دادیم،جمعی از شهر و حتی کشور کوچیدند و بقیه را نیز گاه چند سال یک بار ملاقات نمی کنیم،این جابازی کردیم،در جنگل های اطراف درس خواندیم و بالیدیم و...و هنوز با خاطرات گردکوه دوست داشتنی مان روزگار را سپری می کنیم.

باستانی بودن  و ارج این تپه برای ما که سال هاست با گردکوه همسایه و دوستیم،نه لزوما" به خاطر نوشته های دکتر ستوده،بلکه به خاطر افسانه هایی که از کودکی از این تپه داشتیم همواره دانسته و مشخص بود؛افسانه اسب بالداری که لحظه تحویل سال از چاه بالای تپه بیرون می آید و کسی که این لحظه،چوبی بر او بزند،اسب به طلا تبدیل می شود و این که آن چاه ته ندارد و...!

***

پاییز سال 1388 بالاخره سازمان میراث فرهنگی استان دست به کار شد و به کاوش در این تپه مبادرت ورزید.

در جريان نخستين فصل کاوش باستان شناسي در تپه تاريخي گردکوه قائم شهر يک سازه خشتي عظيم با بيش از 25 متر ارتفاع کشف شد.

البته در چند متری این منطقه باستانی و در حريم اين تپه، مسکن مهر درصدد ساخت و ساز بود که کارشناسان باستان شناسي پس از گمانه‌زني به بخشي از آثار رسيدند و جلوي کار مسکن مهر را گرفتند و طي جلسه‌اي با فرمانداري به توافق رسيدند تا عمليات کاوش باستان شناسي تپه گردکوه را در همان سال اجرا کنند.

در آن اين جلسه مقرر شد آثار به دست آمده در جريان اين کاوش را به صورت سايت‌موزه در قائم‌شهر ايجاد و ثبت کنند، بنابراين با اين هدف،گردکوه که مرتفع‌تر از ديگر تپه‌هاي محوطه 65 هکتاري آن جا بود را انتخاب کردند و يک ترانشه اصلي و پلکاني گرفتند تا اين تپه را لايه‌نگاري کنند.

ناگفته نماند که در کاوش ها به بقاياي تدفين از دوره سوم عصر آهن هم رسیدند.

تپه باستانی گردکوه کاملاً به صورت سکویی بنا شده و سازه کشف شده بی نظیرترین سازه خشتی کشور از نظر ساخت و نوع مصالح به کار گرفته شده است.وجود خندق هایی در حاشیه تپه باستانی گردکوه، نظامی بودن این منطقه اثبات می کند.

به هر روی کار کاوش در آن مرحله به پایان سید و گردکوه دوست داشتنی ماند با زخم های کاوش و تجهیزاتی که روی آن نصب شد.

حالا دیگر گردکوه،نمای زیبا و وحشی سابق را ندارد و روی آن پلکان گذاشته اند و سال هایی که خواهد آمد دیگر گردکوه،تپه نوستالژیک کسی نخواهد شد.

زمان گذشت و روز به هفته و هفته به ماه و ماه به سال بدل شد تا این که اندک اندک سارقان و دله دزدان به دستبرد وسایل موجود پرداختند.اهالی بارها موضوع را به مراجع یادآور شدند،حتی به شخص مدیرکل سازمان میراث استان که او هم کار را به رییس میراث در قائم شهر احاله داد و ...هیچ!

گردگوه شده است بچه سرراهی و اینک هرکس هر بلایی بخواهد سرش درمی آورد.حال تصویر زشت و ناموزونی از گردکوه داریم که در عکس های زیر کاملا" گویاست.

پیش بینی دکتر منوچهر ستوده دارد درست از آب درمی آید که:"طولی نخواهد کشید که این تپه قدیمی محو و نابود خواهد شد."

*عکس ها:تقی عشوری سنگدهی(فتو البرز قائم شهر)

گردکوه باستانی،قبل از کاوش

گردکوه باستانی،حین کاوش

گردکوه باستانی،بعد از کاوش