اقوام ساكن در هزار جريب قبل از مهاجرت آريايي ها
سكونت در منطقه چهاردانگه و هزار جريب هزاران سال قدمت دارد.
مازندنومه،حامد خليلي ازني،فرهنگی و پژوهشگر: در کاوشهاي باستاني‌شناسي تپه تاريخي تركام ، سفالي منقش به رديف رژه ببرها کشف شد. قدمت اين سفال هاي كشف شده متعلق به 6 تا 7 هزار سال پيش است.
همين موضوع نشان دهنده قدمت سكونت در منطقه چهاردانگه و هزار جريب است.قديمي ترين قومي كه در هزار جريب ساكن بودند تپور ها هستند. تپور، تيپور،تاپور و ديپور كه در كتاب هاي تاريخي از آنها ياد شده،از اقوام ماقبل از آريايي ها هستند و در فاصله گرگان تا آمل زندگي مي كردند و نام تبرستان نيز از اين قوم گرفته شده است.
اعتماد السلطنه در كتاب تطبيق لغات جديد با قديم مي نويسد: تاپور اسم طايفه اي جنگجو بوده كه در تبرستان سكني داشتند.
اسكندر مدتها با طايفه ي تاپور زد و خورد كرد و نتوانست مملكت آنها را متحدكند و آخر الامر از اين كار صرف نظر كرد. (اعتماد السلطنه ، تطبيق لغات جديد با قديم ايران، تصحيح مير هاشم محدث، انتشارات امير كبير، ص 91)
عبدالحسين زرين كوب در كتاب تاريخ مردم ايران فبل از اسلام مي نويسد: بعد از هجوم آريايي پاره اي از عناصر بومي اگرچه قدرت و استقلال نداشتند، هويت خود را حفظ كردند چنان كه طوايف گيلايه(Gilae) تپوري(Tapuri) كادوسي (Kadusi) و آماردي(Amardi) در مجاورت قدرت ماد ها نيز همچنان هويت خود را توانستند حفظ كنند. (- زرين كوب عبدالحسين ، كتاب تاريخ مردم ايران فبل از اسلام، امير كبير ، 1368، ص 84)
عباس اقبال آشتياني در اين مورد چنين مي نويسد: تپوري و آماردي سكنه اوليه اين ناحيه يك ملت قبل آريايي بودند. (اقبال آشتياني عباس، تاريخ مفصل ايران ، به كوشش محمد دبير ساقي، خيام )
دياكونف در مورد ساكنان اين منطقه چنين نوشت: اقوام ساكن در جنوب درياي خزر بعد از هركانه(گرگان)به ترتيب تپوران، امردان، گلان و كاسپيان بودند. (دياكونوف ، تاريخ ماد، ترجمه كشاورز ، پيام ، 1357 ، ص 209)
دهخدا در فرهنگ خود در مورد تپور ها چنين مي آورد: تاپور. (اِخ ) اقوامی بودند که قبل از آریائیان در مازندران (طبرستان ) ساکن بوده و مسکن آنان را تاپورستان نامیده اند که بعدها طبرستان شده ...
بنابر روایت دلیوس دوست آنتوان که در لشکرکشی بر ضد پارتها همراه قیصر بود و از جمله ٔ فرماندهان محسوب می شد میان «ورا» ورود ارس که سرحد ارمنستان و آتروپاتی (آذربایجان ) است 2400 استادراه است همه ٔ زمین آتروپاتی خرم و خندان و برومند است اما ناحیه ٔ شمالی آن تمام کوهستان سخت و سرد است و در آنجا جز قبایل کوهستانی کسی منزل ندارد از قبیل کادوسی ها، امردها، تاپورها، و کورتی ها همه ٔ این طوایف به راهزنی مشغولند و مرکب از بومی و مهاجرند که به میل خود به آنجا آمده اند. (تاریخ کرد یاسمی ص 162). (دهخدا)
پاره اي پندارند كه خاك تپور ها از شهرستان بابل امروز تا مرز گرگان دامنه داشته است و نلد و ماركوارت ، دو ايران شناس آلماني را گمان اين است كه خاك تپور ها در بخش جنوبي تبرستان خاوري بوده كه آن را پاتشوارش نام نهاده اند . (برزگر، اردشير، تاريخ طبرستان پيش از اسلام ، رسانش ، 1380 ، ص 38)
تپور ها كه در ناحيه شمال شرقي يعني از كنار رود اترك تا ساحل آراسپي را براي اقامت و يورت اختيار كرده بودند و تبرستان از اسم اين طايفه مشتق شده است. (اعتماد السلطنه، تاريخ طبرستان ، علمي ، 1373 ، ص 30)
تپور ها يكي از اقوام باستاني بودند كه در كنار جنوبي درياي خزر زندگي مي كردند. برخي از دانشمندان مانند ماكورات و بار تولد تپوران را مانند آماردها از مردمان بومي مازندران پيش از آمدن آريايي ها مي دانند كه در برابر مهاجر به كوهستان هاي بلند اين سرزمين پناه بردندو به تدريج تمدن و فرهنگ آريايي و سپس دين مزديسني پذيرفتند.(مهجوري اسماعيل ، تاريخ مازندران ، توس ، 1381 ، 34)
واژه تبرستان از نام تاپور ها گرفته شده است كه در روزگار باستان در نواحي شمالي ايراناز بلخ تا آذزبايجان پراكنده بودندو بعد ها به مازندران كوچ كرده اند. ( مصاحب ، غلامحسين، دايره المعارف فارسي ، ج اول)
ایمیل نویسنده: (hamed.khaliliazni@yahoo.com)
- يکشنبه 15 بهمن 1396-0:51
معرفی کتاب :
از آستارا تا فومن
( تطبیق واژه هایی از گویش های مختلف زبان های تالشی و تاتی )
نویسنده : ضیاء طرقدار
ناشر : نشر فرهنگ ایلیا
چاپ اول – ۱۳۹۶
قیمت : ۱۵۰۰۰ تومان
from astara to fuman
comparison words from dialects of different languages taleshi and tati
zia toroghdar
فهرست مطالب کتاب :
گفتار اول : نگاهی کوتاه به تاریخ و زبان منطقه تالش
منطقه تالش و تالشان ( کادوسیان ) در دوران باستان - ردِپاهای زرتشت در شمال غربی ایران ( منطقه تالش و آذربایگان ) - زمان تولد زرتشت - مکان تولد زرتشت - کتاب اوستا و زبان اوستا - نکاتی در پایان این مبحث - دریای کاسپین - زبان تالشی - زبانهای ایرانی شمال غربی - زبان اوستایی - زبان تالشی - توانایی زبان تالشی - تطبیق واژه هایی از زبانهای اوستایی و تالشی .
گفتار دوم : تطبیق واژه هایی از گویش های مختلف زبان های تالشی و تاتی
بخش اول : تطبیق واژه هایی از گویش های مختلف زبان تالشی
زبان تالشی - گویش آستارا ، عباس آباد ، لوندویل ، میناباد ، ویزنه ، کشلی ، جوکندان ، اسالم ، رضوانشهر ، ماسال ، ماسوله ، فومن .
بخش دوم : تطبیق واژه هایی از گویش های مختلف زبان تاتی
زبان تاتی - گویش روستای کرینگان ( استان آذربایجان شرقی ) ، روستای گلین قیه ( استان آذربایجان شرقی ) ، کلور ( استان اردبیل ) ، تاکستان ( استان قزوین ) ، روستای وفس ( استان مرکزی ) .
گفتار سوم : واژه شکافی با کمک زبان تالشی
گفتار چهارم : تعدادی واژه های تالشی - گویش غرب منطقه آستارا
رشت ، خیابان آزادگان ، جنب دبیرستان بهشتی ، خیابان صفایی ، خیابان حاتم ، شماره ۴۹ ، دفتر نشر ایلیا . تلفن نشر ایلیا : ۳۳۳۴۴۷۳۲ - ۳۳۳۴۴۷۳۳ – ۰۱۳
سایت نشر ایلیا : www.farhangeilia.ir
www.talesh-iran.blogfa.com
- شنبه 4 ارديبهشت 1395-23:57
بر اساس کشف دکتر جهانشاه درخشانی آریایی ها اصلا جایی نرفتند که باز گردند ونظریه مهاجرت آریایی یه نظریه استعماری بوده که غربی ها به خورد ما دادن اصلا چیزی به نام بومی غیر آریایی وجود نداره چون بر طبق آزمایش دکتر مازیار اشرفیان بناب ریشه همه اقوام ایرانی به یک نژاد مشترک در ده هزار پانصد سال قبل باز میگردد حالبه اونا نژاد آ آریایی ایرانی خورشیدی یا چیز دیگر بهش بگین پس بس کنید این ننظریه بومیان ایرانو که بوی تعفن پان یا قوم گرایی میاد
- جمعه 22 فروردين 1393-7:50
سلام
سال نو مبارک
نه جناب/هیچ مدرکی که قویا بگوید آریایی از خارج فلات ایران به داخلش امدند نیست و بالعکس حکیت از مهاجرت آریایی از داخل به خارج ان دارد
نظریه جهانشاه درخشانی موید همین موضوع است.
خوشم آمد که سحر خسرو خاور می‌گفت
با همه پادشهی بنده تورانشاهم
(حافظ)
وبلاگ ریمو…سرودها…
mehre2.blogfa.com - پنجشنبه 26 بهمن 1391-0:0
حالا که زحمت کشیدید و تشر به شاگرد خود زدید بیایید و جوابی به سوال شان دهید و بفرمایید کهن ترین سفال های منقوش متعلق به کدام منطقه از ایران است . اشاره آقای خلیلی به مطلبش با رقم هفت هزار سال آغاز می شود . اگر جوابی به این سوال داشتید آن گاه حرفتان درست و الا توصیه من به شما این است که در شنیدن به حرف حساب تحمل نشان دهید و به این کار عادت کنید .
- چهارشنبه 25 بهمن 1391-0:0
نمي دانم هر متن تخقيقي كه نوشته مي شود بعضي ها علاقه مند به مخالفت و مخالف خواني يستند. از آقاي خليلي به خاطر مقالات ارزشمندشان ممنونم
- سه شنبه 24 بهمن 1391-0:0
مطلب این است که کهن ترین ظروف سفالی منقوش در ایران که متعلق به شوش است بیشتر از پنج هزار و پانصد سال سابقه اش نیست . چطور خبر شما را توجیه کنیم ؟ اگر درست باشد موضوع «ببر » تحتالشعاع خبری دیگر قرار خواهد گرفت و آن خبر قدمت سفال در تپه ترکام است . بعضی وقت ها کارشناسان محترم در دادن عدد و رقم دست و دلبازی می کنند !! بد نیست همان کارشناس که از قدمت هفت هزار ساله گفت این سوال ما را بی پاسخ نگذارند .
- جمعه 20 بهمن 1391-0:0
اززحمات جناب آقاي خليلي در معرفي منطقه تاريخي هزار جريب بسيار سپاسگزاريم . اميد وارم اين مطلب به صورت كتاب منتشر شده و در اختيار دوستاران قرار بگيرد.
- دوشنبه 16 بهمن 1391-0:0
آقاي خليلي خسته نباشيد. بسيار عالي بود.
- شنبه 14 بهمن 1391-0:0
متن خبر جهت اطلاع دوستان
کشف شواهد 7 هزار ساله از ببر مازندران
در کاوشهاي باستان‌شناسي تپه ترکام در چهاردانگه ساري قديمي‌ترين شواهد از ببر مازندران متعلق به 6 تا 7 هزار سال پيش کشف شد.
مدير پايگاه پژوهشي غارهاي باستاني استان مازندران در گفت‌و‌گو با ميراث‌آريا (chtn)، اظهار داشت: در کاوشهاي باستاني‌شناسي اين تپه تاريخي، سفالي منقش به رديف رژه ببرها کشف شد که گوياي جايگاه حضور اين حيوان در جنگل و کوهستان‌هاي اين منطقه است.
«علي ماهفروزي» با بيان اينکه يکي از المان‌هاي موجود در طبيعت زيستي مازندران، جانوراني هستند که امروزه در مازندران منقرض و يا اندکي از آنها باقي مانده است، خاطرنشان کرد: يکي از اين جانوران که در اسطوره‌‌ها، باورهاي عاميانه، شعرهاي حماسي، لالايي‌ها و غيره مطرح شده، ببر مازندران است.
او اضافه کرد: از نظر سازمان محيط زيست پرونده ببر مازندران منقرض شده و اين در حالي است که کاوشهاي اخير در تپه تاريخي ترکام شاخصه‌هايي مبني بر جايگاه حضور اين حيوان در اين منطقه کشف شده و گوياي اهميت حضور اين حيوان در زندگي و باور مردم است.
اين مقام مسوول در اداره کل ميراث‌فرهنگي استان مازندران با تاکيد بر اينکه امروز بايد اين نقش‌ها را پررنگ و مهم جلوه دهيم، خواستار شد: سازمان محيط زيست و ميراث‌فرهنگي براي ثبت ملي اين اثر مکشوفه اقدام کنند تا بتوانيم از اين طريق به احياي بخشي از زيست‌بوم خود بپردازيم و اهميت آن را به جامعه تفهيم کنيم.
مدير پايگاه پژوهشي غارهاي باستاني استان مازندران با اشاره به طرح منقوش شده بر روي اين سفال گفت: هنرمند به خوبي ساختار هنري ايجاد کرده به طوري که با اين طرح، حرکت و پويايي را به تصوير کشيده و گوياي قدمت 7 هزار ساله آنچه در باورهاي عاميانه و اسطوره‌هاي مردم مازندران موجود است، ميباشد.
- شنبه 14 بهمن 1391-0:0
هدف اصلی نویسنده محترم ظاهراً ادعایی است بر اساس یک سند که در همان چند سطر اول بیان می کنند . سند قدمت تپورها ! آن هم بر اساس یک سفال منقش به ردیف ببر ها مربوط به هفت هزار سال پیش!! آقای خلیلی یادشان رفته که تصویری و یا گزارشی از این خبر و منبع خبر ، که بایستی بسیار معتبر باشد ارائه کنند .
- شنبه 14 بهمن 1391-0:0
جناب خلیلی ازنی، با سلام و سپاس از مقاله پژوهشگرانه جنابعالی، همانگونه که مستحضرید و اشارتی نیز فرموده اید:
مازندران* که سابقاً ، طبرستان نام داشت،قسمتی از ایالت قدیمی"فرشوادگر/ پشتخوارگر"و طبق مفاد مذکور در نامه معروف تنسر،
"دارمسته تر/Darmester " به شمار می رفت و از قرن 7هجری(13م)،مقارن با حمله مغول،نام طبرستان متروک و عنوان"مازندران"معمول گردیدومنطقه"اشرف /بهشهر"نیز یکی از ایالت آن محسوب می شد.
مازندران اصلاً،مسکن دیوهای مزینی(مزنی) و خود مازندرانی ها در آنجا عده ای خارجی به شمار می رفتند و با افراد بومی شباهت زیادی نداشتند . آنها به باور نویسنده کتاب"بن دهش پهلوی" ، از پدرانی که غیراز اجداد ایرانیها و اعراب بودند، پیدا شدند."تپرها"، از اقوام تاریخی مازندرانند که در کوههای سمنان اقامت داشتند و "آمردها"که شهر آمل به نام آنها نامیده می شد ، از دیگر اقوام فوق بودند که به دست اسکندر سقوط نمودند.
بعد از انتقال مردها(آمردها)توسط فرهاد اول ، پادشاه پارتها در سال 176ق.م.به ناحیه"خوار ورامین" و قرارگرفتن تپرها به جانشینی آنها ، تمام ایالت به نام آنها معروف شد ، ولی اعراب این ناحیه را فقط به نام طبرستان (تپورستان) شناخته و در سکه های پهلوی نیز نام تپورستان یاد شده است .
برای اطلاعات بیشتر لطفا به مقاله مبسوط :
اشرف البلاد/ بهشهر در آئینه تاریخ به آدرس ذیل مراجعه فرمائید :http://www.mazandnume.com/?PNID=V11760
گزارش کنگره زبان‌شناسی اوراسیا 
نخستین نمایش فیلم مستند کارگردان مازندرانی در سینما حقیقت؛ 
دربارۀ استاد «فردوس مجیبی» 
نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه مطرح کرد: 
