مازندنومه؛رضا اصغری،کارشناس ارشد حقوق عمومی:چندی پیش در خبرها آمده بود که 4 نفر از اعضای شورای شهر شهرستان‌های استان تهران دستگیر شدند.

عضو شوراي شهر اراك و رامهرمز هم به اتهام فساد مالي بازداشت شدند.

دو عضو شورای اسلامی شهر خرمشهر شنبه هفته قبل بازداشت شدند.

عضو شوراي شهر كرمانشاه در كرج با تعدادي آلات جرم دستگير شد.

پنج تن دیگر از اعضای شورای اسلامی کلان شهر رشت دستگیر شدند.

 چند نفر از اعضای شورای شهر قائم شهر به دستگاه قضایی احضار شدند.

 یک عضو سرشناس شورای شهر بابل و تعدادی از کارکنان شهرداری هم تعلیق شدند.

در آستانه انتخابات شوراها، میان افکار عمومی، صحبت‌های ضد و نقیضی رد و بدل می شود. به راستی قضیه چیست؟

* عوامل انحراف اعضاي شورا

 الف- جهل: برخی اعضای شوراها به دلیل جهالت، دست به فساد می زنند. مانند عضو شوراي روستايي كه اجازه درآمد و هزينه عمومي ندارد، ولي از مردم پول نقدي بدون دادن رسيد رسمي مي‌گيرد و براي مسايل عمومي خرج مي‌كند.

 ب- عمد: ممکن است بعضی عمدی فساد نمایند. وقتی با بعضی ناظران سخن می‌گويی این گونه برداشت می‌شود که می‌خواهند طرف به چاه بیفتد تا محکوم قطعی شود. ولی در نمی‌یابند که با محکوم کردن نمی‌توان، جریحه‌دار شدن افکار عمومی و خسارت عام را جبران کرد.

تجربه: مردم تلقی می‌کنند او برای خرج تبلیغات انتخابات آینده، دنبال جمع کردن پول یا طرفدار می‌گردد یا اینکه فکر می‌کند ما این همه خرج کردیم و خود را بدهکار نموديم و از فیلترهای مختلف گذشتیم تا عضو شورا شویم.

 اگر قرار بود فقط به حق‌جلسه ساعتی بسنده کنیم که چیزی جز ضرر نصیب مان نمی‌شود. پس چه خوب تا آنجا که می‌توانیم بار و بنه خود را به درستی ببندیم تا دیر نشده از بعضی‌ها عقب نمانیم.

 از عواقب اخروي بگذريم، یادشان می‌رود یا احتمال دارد قبول ندارند که فردی بالاترین رأی را در یکی از انتخابات شوراهای شهر آورد. عده‌ای مگسان دور شیرینی، ایشان را تحریک کردند که استعفا بده و برو در انتخابات مجلس شورای اسلامی ثبت نام نما که انتخاب تو مطمئن است. بیچاره دار و ندارش را خرج کرد تا اینکه بالاخره رأی نیاورد و از صحنه سیاست کنار زده شد.

آنان با ذکر عناوین مختلف (مانند وارد نمودن اتهامی که فلانی نیت به دست آوردن منفعت شخصی دارد یا شاید خودش می‌خواهد جایگاهی به دست آورد تا رقیب آتی ما در انتخابات باشد یا قصد تخریب دارد یا حسادت می‌ورزد) نه تنها توجهی به آلارم‌ها نمی‌کنند،بلکه سرعت‌شان را بیشتر هم می‌کنند!

 *نظارت پيش از كار

 یکی از مطلعان در انتخابات شوراهای دوره‌های گذشته می‌گفت: فردی که به دلیل محکومیت کیفری رشوه در شهرداری، رد صلاحیت شده بود،توسط هیأت نظارت شوراهای استان (که بر خلاف دیگر انتخابات از ترکیب نمایندگان مجلس هستند و از تجربه شورای نگهبان استفاده نمی‌شود) تأیید شد.

آن نماینده مجلس او را تأیید كرد تا در زمان تبلیغات انتخابات، هوایش را داشته باشد. ولی زمان تبلیغات انتخابات، دنبال روی یکی از بستگان خود شد.

 نماینده وقت مجلس به وی گوشزد کرد. او انجام تبلیغ برای بستگانش را انکار کرد و گفت: من دارم برای تو کار می کنم. با این اقدام آن نماینده مجلس و بستگان آن عضو شورای شهر هر دو رأی نیاوردند.

 در گذشته عده‌ای که مشکل داشتند بیشتر رأی آوردند. وقتی علت را از طرفداران شان جویا می‌شدی می‌گفتند: اگر وی مشکل داشت چرا تأیید صلاحیت شد؟ پس شایعه‌کنان رقبای شان هستند که می‌خواهند او را خراب کنند تا خود به جایش از پله ترقی بالا بروند. ما هم باید آبروی او را بخریم و کاری کنیم که توهین کنندگان به مقصودشان نرسند.

 برخي مراجع استعلام شونده به دليل كمبود امكانات و نيروي انساني و فرصت محدود، از دست شان در رفته، صلاحيت مشهوران به فساد و متجاهران به فسق را تأييد كردند يا بدون داشتن مدرك تحصيلي، افراد بي سواد يا افراد غير ساكن را پذيرفتند يا با حضور كمتر از شش نفر شوراي سه نفره روستايي تشكيل دادند. ولي به دليل جمعيت كم، امكان استقرار دهياري وجود نداشته يا درآمد به دست آمده پاسخگوي نياز روستا نبود.

 به همين منظور در اجراي ماده 194 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوري اسلامي ايران (1394ـ 1390) مصوب 1389.10.15 با اصلاحات بعدی، لازم است مديريت مجموعه روستايي شكل گرفته و شوراهاي روستا و دهياري يكپارچه ايجاد شده تا گامي اساسي در جهت فقرزدايي و ارتقای كارايي روستاها برداشته شود.

 همچنين لازم است از ظرفيت نهادهاي نظارتي مشابه مانند گزينش و بسيج بهره كافي گرفته تا منتج به انحراف در بدنه شورا كه آبروي شوراييان صالح را مي‌برند نشويم.

*نظارت حين كار

 عده‌ای می‌گویند ناظران می‌بینند و می‌دانند ولی دلیل عکس‌العمل نشان ندادن شان این است که هر وقت آنان بر خلاف میل شان قدمی گرفتند یا اطاعت پذیری نداشتند آنان را تهدید به در جریان انداختن پرونده نمایند. چرا اینگونه است؟

در مواردی متوجه می‌شوی به عضوی که خاکی می‌زند گوشزد می‌کنند چراغ راهنمایی زرد شد؛ آيا او نمی‌بیند یا نمی‌خواهد ببیند؟ البته بیشترشان قبل از اینکه به چراغ برسند می‌پرسند تا با اطلاعات کامل رفته و به چراغ زرد برخورد نکنند.

 عده قلیلی متوجه نیستند ناظری که می‌گوید چراغ زرد است منظورش این است که می‌خواهد بگوید اگر رد شوی چراغ قرمز می‌شود و ممکن است تصادف خطرناکی منتظرت باشد.

 کسی که نمی‌خواهد اخطار را بپذیرد می‌گوید: به فلانی چه مربوط که در کار ما دخالت نماید؟ بعضی ناظران هم می‌گویند: بی‌خیال باش؛ زیرا آنان می‌پندارند تو دشمن شان هستی و قصد دارند خرابت کنند.

 شاید از دلایل دیگر، همراهی نکردن دیگران با ناظران باشد. برای مثال چنانچه ناظری خطری را در کمین دید و گوشزد کرد، دیگران می‌گویند این اخطار اشتباه است.

ممکن است از دلایل همراهی ننمودن دیگر ناظران این باشد که فساد انباشته شود و داد همه را در آورد و در آخر آن را جمع کرده و به نام خود تمام کنند و این تلقی را داشته باشند که چرا نشان دادن قدرت، به نام دیگران تمام شود.

یکی از روش‌های نظارت پیشگیرانه و انضباط داخلی بر شوراها، نظارت از سوی شورای فرادست است که هنوز عملکرد مثبتی منتشر نشد.

 نظارت دیگر بر اعضای شورا، با هیأت حل اختلاف و رسیدگی به شکایات شوراهای استان (با عضویت دو نماینده مجلس و نماینده شورای استان به همراه نمایندگان قوه قضاییه و مجریه در دفتر نماینده دولت در استان) هست که تاکنون مردم از عملکرد نظارتی این هیأت نیز گزارشی نشنیدند.

 شایعه‌ها می‌گوید مواردی پیش آمد منتخبان حاضر در آن هیأت، با برخی اعضای شورا زد و بند کرده و نظارت صحیح را به منزله کاهش مقبولیت خویش تلقی می کنند.

 در هر صورت چنانچه می‌خواهیم آبروی افراد را در نظر داشته باشیم و مانند کبک سر خود را داخل برف نگذاریم تا فکر کنیم هیچ کس ما را نمی‌بیند و نمی‌فهمد ما چه می کنیم ابتدا باید بر نظارت اهمیت بدهیم.

برخی می‌گویند علت بازداشت در این فرصت این است که پایان مهلت فعالیت شورا است و خواستند عبرتی برای مردم باشد تا در انتخابات آتی بیشتر دقت کنند.

شنیده شد قطع کن‌های نظارتی ناظران محلی، درست کار نمی‌کرد تا اینکه ابزار نظارتی ناظران ملی آنها را به حرکت در آورد.

*نقص قانون

 ايرادي در تبصره ماده 8 قانون تشكيلات‌، وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي‌كشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375.3.1 با اصلاحات بعدي، وجود دارد كه هرگاه عضوي تا دو ماه در جلسه شورا شركت ننمايد، تا تعيين تكليف نهايي كه نبايد بيش از شش ماه به‌طول بينجامد از عضو علي‌البدل به عنوان جانشين در جلسات دعوت به عمل مي‌آيد.

وقتي نماينده‌اي غيبت دارد عضو علي‌البدل شورا بايد جاي خالي‌اش را پر كند تا خللي در انجام فعاليت شورا پيش نيايد، پس مي‌طلبد نمايندگان محترم مجلس عبارت "تا دو ماه" را از تبصره حذف کنند.

وقت آن رسيده مدیران مراقبتی از روش نوین مدیریت دینی كه با كمك منابعي مانند نهج البلاغه در حال جهانی شدن است بهره صحیح گیرند.

نتیجه آن که مردم باید با حمایت بیشتر از ناظران محلی، آنقدر به آنان روغن بزنند تا رطوبت شمال، لوازم آنها را زنگ نیاورد و ناکارآمد نکند.

ضعف‌های موجود اگر به موقع پیشگیری نشود ممکن است برای نسل‌های کم تجربه، به پای نظام نوشته شده و آنان را از راه اصلی منحرف سازد یا سرعت جهانی پیشرفت انقلاب را ضعیف جلوه‌گر نماید.

ایمیل نویسنده: rezapost@yahoo.com