تعداد بازدید: 11395

توصیه به دیگران 1

سه شنبه 19 آبان 1383-0:0

ببر مازندران، سایه‌ای از یك رؤیا

علاقه مندان ببرمازندران بخوانند.


صرف‌نظر از آن‌چه كه كارشناسان محیط زیست انجام می دهند و یا تاكنون انجام داده‌اند، به نظر می‌رسد كه یافتن ردپای «ببر» در جنگل‌های این سامان به محال رسیده است. اگر چه تا چند دهه‌ی قبل، غرش ببرها در بیش‌تر جنگل‌های «هیركانی» در ورای بوته‌ها و نی‌زارهای اطراف مرداب‌ها طنین‌انداز بود، امروز تنها نشانی كه از ببر خزری در یادها باقی مانده، سایه‌هایی است از یك رؤیا در افسانه‌های روستایی مازندران. بر اساس آمار «كنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه‌های در حال انقراض جهان» (cites) با درنظرگرفتن شكار بی‌رویه ببرها در مناطق زیست بوم قاره آسیا، شمارش جمعیت این جانور پرشكوه بسیار مشكل است. تعداد آن‌ها نیزدر مناطق سوماترا، آمور سیبری و هند كه تا ده سال قبل به ترتیب 650 ، 200 و سه هزار و 750 قلاده گزارش شده بود، اكنون بسیار كاهش یافته است. هر چند ببر خزری فقط در زیست بوم خود منقرض شده، بر اساس برخی گزارش‌ها گفته می‌شود تعدادی از باقی‌ماندگان نسل این حیوان اكنون در گوشه‌ی برخی از باغ وحش‌ها با همان غرور گذشته (كه در پی شكار گراز و گوزن در استپ‌ها، جنگل‌ها و حاشیه‌ی مرداب های مازندران مشاهده می‌شدند) وجود دارد. در باغ وحش‌های شهر «اكسبورگ» آلمان و كالیفرنیای آمریكا چندین ببر ایرانی با قید زیست بوم این جانور وجود دارد؛ به علاوه در دفتر اطلاعات باغ وحش كالیفرنیا در قسمت ببرهای تانگای هند و مازندران كه هر یك جداگانه نگه‌داری می‌شوند، این مضمون به چشم می‌خورد: «پنج ببر مازندران از اعقاب ببرهایی است كه در زمان قاجار به آمریكا آورده شده است». منطقه‌ی جنوبی دریای خزر از نظر ویژگی‌های خاك و گیاه‌شناختی كاملاً منحصر به فرد است؛ به طوری كه مناطق كم عمق و نزدیك به ساحل این دریا با رفتار چرخه‌ای دارای مخلوطی از آب و هوای نیمه حاره‌ای معتدل است. جنگل‌های مازندران سرشار از گونه‌های ارزش‌مند وحوشی بوده است كه ببر نمونه‌ی بارز آن‌هاست؛ اما به دلیل تخریب زیست‌گاه‌ها، ناشی از بهره‌برداری‌های بی‌رویه به ویژه اطراف تالاب‌ها، نسل این حیوان از اوایل قرن بیستم به سرعت قربانی شد. پیشرفت و توسعه‌ی برنامه‌ریزی نشده در ایران كه متأسفانه فرایند اولیه و قابل لمس آن تخریب جنگل‌های هیركانی از چهاردهه‌ی قبل بود، انقراض برخی از گونه‌های گیاهی و حیوانی را رقم زد كه تاكنون هیچ اقدامی در پیش‌گیری از تخریب زیستگاه‌ها و به تبع آن نیستی تدریجی وحوش انجام نگرفته است. برخی كارشناسان براین باورند بیش‌تر حیوانات نظیر گوزن، غزال، پلنگ، گراز، انواع گربه‌های وحشی، خرس قهوه‌ای، شغال، گرگ، روباه، سمور، سنجاب، قوچ و بز وحشی هنوز در بقایای سرزمین‌های هیركانی وجود دارد كه با وجود نگرش تجاری به جنگل‌های این منطقه می‌توانند به سرنوشت ببر مازندران گرفتار شوند. بر اساس اطلاعات موجود تعداد ببرها در ایران، از آغاز قرن بیستم در نواحی خزری نسبتاً فراوان بوده، نشانه‌هایی از آن در ادبیات و هنر قرن‌های گذشته كشورهای هم‌جوار ایران و روسیه مشاهده می‌شود. نقش و اثر ببر در برخی از مینیاتورهای ایرانی به قرن 16 میلادی و هم‌چنین در نقش‌ها و طرح‌های قالی‌های بافته‌شده توسط قبایل ایرانی دیده می‌شود. علت اصلی انهدام نسل ببر در ابتدای قرن بیستم در كوهستان‌های ققفاز، همانا شكار بی‌رویه اعلام شد، اما در ایران طبق نظر كارشناسان خبره و سازمان حفاظت محیط زیست علاوه بر عامل فوق، تبدیل جنگل‌ها، نی‌زارها و بوته‌زارهای اطراف به مزارع و استفاده از دام‌های كرگبار و سموم نیز از علل این بی‌رحمی می‌باشد. در زمان حاضر درباره‌ی وجود دوباره ببر خزر يا ببر مازندران هیچ اظهار نظر رسمی نشده اما بر اساس گفته‌ی برخی كارشناسان حفاظت محیط زیست مازندران با بررسی‌های به عمل آمده نسل این حیوان تاكنون منقرض شده است. گزارش‌های محلی حكایت از مشاهده‌ی این حیوان در برخی جنگل‌ها دارد كه البته از اعتبار چندانی برخوردار نیست. گفته می‌شود آخرین ببر مازندران در سال 1338 با رنگ حنایی مایل به قرمز با خطوط پهن سیاه‌رنگ در ارتفاعات جنگلی شمال ایران شكار شده است. اگر چه امیدی به وجود ببر خزر در جنگل‌های شمال نیست، بی‌تردید یكی از شاخه‌های بارور درخت زندگی وحوش در جنگل‌های كهن‌سال هیركانی شكسته است كه باید مسئولانه‌تر برای جلوگیری از انقراض سایر وحوش تلاش كرد.


    ©2013 APG.ir