مازندنومه:این گزارش را خانم تهمینه اسدی-مدرس دانشگاه- تهیه کرده و پیش تر در مجله ارمون چاپ و پخش شده که برای بازنشر در اختیار ما قرار گرفته است.

موقعيت جغرافیایی روستای گرسماسر

 روستاي «گرسماسر» از توابع بخش مرکزي شهرستان رامسر، با مختصات جغرافيايي 50 درجه و 35 دقيقه طول شرقي و 36 درجه و 49 دقيقه عرض شمالي، در 40 کيلومتري جنوب غربي رامسر قرار دارد. اين روستا، از شمال و جنوب به رشته کوه البرز، از شرق به روستاي بزشي محله و از غرب به روستاي رستم‏سر محدود مي‏شود. روستاي گرسماسر از سطح دريا 2 هزار متر ارتفاع دارد و تحت تأثير اقليم کوهستاني، زمستان‏هايي نسبتا سرد و تابستان‏هاي معتدل دارد. ميانگين بارندگي سالانه آن 983 ميلي‏متر گزارش شده است.

 پیشینه تاریخی گرسماسر

نام روستاي گرسماسر، از قلعه «گرزمان سر» اخذ شده است که به معني مكاني در بالاي بهشت است و قلعه اي هم به همين نام در اين روستا وجود دارد و  بقاياي اين قلعه در اطراف روستا باقی است. گرزمان سر به معني مکاني در بالاي بهشت است که از موقعيت طبيعي محل استقرار اين قلعه برداشت شده و گرزمان سر به مرور زمان، به گرسماسر تغيير يافته است. به احتمال زياد، اين قلعه از آثار تاريخي دوره حسن صباح است. اين روستا قدمتي هزار ساله دارد و «رابينو» نيز، در سفرنامه خود، از اين قلعه باستاني و روستاي گرسماسر ياد کرده است. 
 

زبان
مردم روستاي گرسماسر، به زبان‏هاي گيلکي و مازندراني سخن مي‏گويند، مسلمان و پيرو مذهب شيعه جعفري هستند.

الگوي معيشت و سکونت
در سال 1385 جمعيت روستاي گرسماسر 2 هزار نفر گزارش شده است. درآمد اکثر مردم روستاي گرسماسر، از فعاليت‏هاي زراعي، باغ داري، دام داري و صنايع دستي تأمين مي‏شود. محصولات عمده زراعي آن شامل گندم، جو، سيب زميني و سبزيجات است. گردو، سيب و فندق از محصولات باغي آن مي‏باشد.

گياه دارويي گل گاوزبان در مراتع اطراف روستا به وفور يافت مي‏شود و از منابع درآمد مردم روستاست. به علت وجود مراتع غني، دام داري در روستاي گرسماسر رونق دارد و عمده دام آن، گوسفند است. پرورش زنبور عسل و طيور خانگي در اين روستا رواج دارد. زنان روستا، در کنار فعاليت‏هاي کشاورزي به توليد انواع صنايع دستي مانند چادر شب، نمد، جاجيم، سبدهاي چوبي، چوخا، شولا، کوشير، سفره، زنبيل، ظروف چوبي مثل لاک و کوزه‏گري مي‏پردازند.

بافت روستا
روستاي کوهپايه‏اي گرسماسر، با بافت مسکوني پراکنده در شيبي ملايم استقرار يافته است. کوچه‏هاي پيچ در پيچ روستا و خانه‏هاي قديمي آن با سقف‏هاي شيرواني و ديوارهاي گل‏اندود، جلوة زيبايي از معماري سنتي و ساده روستا را به نمايش مي‏گذارند.

 خانه‏هاي قديمي و سنتي، تحت تأثير نوع معيشت و فعاليت خانوارهاي کشاورز، دام دار ساخته شده‏اند، ولي خانه‏هاي جديد، بيشتر به صورت ويلايي است که صاحبان آن‏ها معمولاً در تعطيلات تابستان و ايام فراغت به روستا مسافرت و در آن اقامت مي‏کنند. مصالح به کار رفته در بناهاي قديمي غالباً گل، سنگ، خشت و چوب است، ولي در خانه‏هاي جديد از آجر، سيمان، سنگ تزييني، گچ و آهن استفاده شده است.

كوچه هاي پيچ در پيچ با شيب ملايم، خانه هاي قديمي با سقف شيرواني و ديوارهاي گل اندود، معماري سنتي و سادگي زندگي روستايي را به نمايش مي گذارد. ارتفاع بلند روستا و اشراف اش به زمين هاي اطراف، جنگل هاي انبوه هيركاني با گونه هاي متنوع شاه بلوط، شمشاد، اقاقيا و راش از زيبايي هاي خاص اين روستاي ييلاقي است.مسير مناسب گرسماسر براي صعود به كوه «سماموس»، مورد توجه كوهنوردان است.

 دسترسي
دسترسي به اين روستا از رامسر با جاده اي مناسب امكان پذير است.از ميدان اصلي رامسر، ميدان سيمرغ يا شهيد خلعتبري كه به سمت هريس حركت كنيد، بعد از هفت كيلومتر به دو راهي مي رسيد كه با نصب تابلويي مسير رسيدن به گرسماسر را مشخص كرده است. از آنجا تا گرسماسر 55 كيلومتر راه است و مسير از جنگل زيبا و بكر دالخاني مي گذرد.

 جاذبه‏هاي گردشگري طبیعی
روستاي گرسماسر مناظر و جلوه‏هاي طبيعي بسيار زيبا به خصوص در فصول بهار، تابستان و پاييز دارد و هر ساله گردشگران بسياري را به سوي خود جلب مي‏کند. ارتفاعات زيباي اطراف روستا، پوشش جنگلي انبوه و مزارع و چشم‏اندازهاي روستا، زيبايي حيرت‏‏انگيزي دارند. جنگل‏هاي هيرکاني با گونه‏هاي متنوع شاه بلوط، انواع شمشاد. ملچ، اقاقيا و راش انسان را مجذوب و مسحور مي‏سازد.

 کوه سماموس
معروف ترين ارتفاعات روستاي گرسماسر، کوه سماموس است که روستاي گرسماسر در دامنه شرقي آن و روستاي جواهرده در ضلع شمالي غربي آن واقع شده‏اند. روستاي گرسماسر، يکي از مناسب‏ترين مسيرهاي صعود به اين قله زيباست و به همين دليل، کوهنوردان بسياري براي صعود به اين کوه، به روستاي گرسماسر مراجعه مي‏کنند.

کوه‏هاي زين پشت و لپاسر از ديگر ارتفاعات زيباي اين منطقه به شمار مي‏روند. از ديگر جلوه‏هاي طبيعي روستاي گرسماسر، مي‏توان به چشمه‏هاي اميرخاني (با‏ آب معدني سرد)، رادکنار، رستم‏سر، پولاد، چهار پيچ و گرسماسر و نيز به تفرجگاه زيباي لپاسر اشاره کرد.

 در مسیر عبور از شهر کتالم؛ جاده آسفالت، جنگلی و زیبا وجود دارد که امتداد آن ما را به بهشتی هدایت می کند که شاید به جرات بتوان گفت که زیباترین و با شکوه ترین ییلاق واقع در رامسر است و نام آن گرسماسر است که قدمتی تاریخی دارد.

 گرسماسر در مسیر عبور کوهنوردانی است که جهت استفاده از مناظر طبیعی و زیبا ی لپاسر به قله 3 هزار و 600 متری و پر برف سماموس راهی می شوند، قرار داشته و گذرگاهی هموار و مطمئن جهت صعود به آن جا است. قلعه تاریخی گرسماسر با قدمتی بیش از ده قرن در مجاورت این روستای با صفا قرار داشته و دلالت بر کهنسال بودن منطقه سخت سر می نماید.

 آب معدنی سرد چشمه امیرخانی
اگر به گرسماسر آمديد از آب معدني سرد چشمه هاي اميرخاني غافل نشويد.

جاذبه های فرهنگی

قلعه گرزمان سر
بقاياي ديوار قلعه گرزمان‏سر از سنگ و ملاط، بر روي قله مخروطي سنگي ساخته شده و قدمت آن به دوره حسن صباح مي‏رسد. اين قلعه، بر تمام منطقه پيراموني تسلط دارد. قلعه گرسماسر با قدمتی بیش از 10 قرن در مجاورت این روستای باصفا قرار دارد.

بقعه امام زاده رستم
بقعه امامزاده رستم بر دامنه کوهي قرار گرفته و بر چشم‏اندازهاي زيبايي ديد دارد. بقعه و مسجد آبجي در شمال روستا. از ديگر مکان‏هاي مذهبي روستاست.

جاذبه های معنوی

آداب و رسوم
مردم روستاي گرسماسر در اعياد ديني قربان، فطر و غدير به نيايش و سرور و در ايا محرم و وفات و شهادت ائمه به عزاداري مي‏پردازند. در اين روستا، برگزاري مراسم آفتاب‏ خواهي، عروسي گلي، پيربانو، شيلان، داب چرمي، نوروز خواني، نارزدن داماد به عروس، دندان سري کودکان و چل مارخانه، رواج دارد. عيد نوروز، چهارشنبه سوري، سيزده بدر و شب يلدا نيز با مراسم ويژه‏اي برگزار مي‏شوند.

بازی های محلی
کشتي محلي، طناب‏ بازي، سوارکاري و کوهنوردي از ورزش‏ها و بازي‏هاي رايج روستاست که بيشتر توسط جوانان انجام مي‏شود.

موسيقي
موسیقی  و اجراي انواع آوازها و آهنگ‏هاي محلي، به ويژه در مراسم عروسي و جشن‏ها رواج دارد. در گذشته، نوعي ساز دهني از پوست درخت مي‏ساختند که در مراسم خاص نواخته مي‏شد.

لباس محلی
سالخوردگان روستا معمولاً از لباس محلي استفاده مي‏کنند؛ لباس محلي مردان شامل شلوار، پيراهن، نيم تنه و کلاه پشمي مي‏باشد و زنان نيز از پيراهن، دامن، پيژامه، روسري و نيم تنه با رنگ‏ها و طرح‏هاي زيبا استفاده مي‏کنند.

 صنايع دستي
صنایع دستی روستاي گرسماسر شامل انواع چادرشب، نمد، شولا، چوخا، کوشير، سفره، جاجيم، نمد، زنبيل، کوزه، سبدهاي چوبي و برخي ظروف چوبي مانند لاک مي‏باشد که مي توانيد از كارگاههاي خانگي زنان روستا بخريد.

  غذاهاي محلي
 انواع غذاهای محلی خوش طعم و لذيذ توسط زنان روستايي طبخ مي‏شود. نزديکي روستا به استان گيلان موجب تأثيرپذيري از فرهنگ غذايي گيلاني شده است. ترشي تره، شيرين تره، سيرواويج، پلاسرتره، بوراني، کماج، ميرزاقاسمي، هلو آبي، بادمجان قليه، قطاب مخصوص و ماهي ملاقه (تنوري) از جمله غذاهاي محلي روستاي گرسماسر هستند.