مازندنومه؛ محمدحسن آغاز، پژوهشگر اجتماعی و رسانه: مازندران، امروز با مشکلات فراوان در حوزه اقتصاد، فرهنگ، جنگل داری و محیط زیست مواجه است که  نیازمند جذب بودجه و اعتبار خاص است؛ چرا که اگر نمایندگان و متولیان استان به موارد خاصی که در زیر آمده است از همین ابتدای دولت جدید، توجه نکنند، در کوتاه مدت نمی توانیم بخش اساسی مشکلات خود را  رفع و عقب افتادگی های 8 سال گذشته را جبران کنیم.

مازندران در پایان دولت دهم، به صورت نابسامان در حوزه کشاورزی، شیلات، صنعت، باغداری، شهرسازی، بیمارستانی، امور زیربنایی روستایی، راه سازی به دولت یازدهم واگذار شد و حتی بسیاری از بخش های فرهنگی آن که می توانست درآمدزا باشد، در هشت سال گذشته رهاشده ماند و اکنون همچون باری بر دوش دولت کنونی است.

حمایت از بودجه خاص، گذشته از آن که به قدرت تحلیل و توجیه تیم کنونی استاندار محترم به هیات دولت بستگی دارد، نیازمند حمایت علمای بزرگ و مرکزنشینان مازندرانی نیز می باشد؛ چرا که نبود و یا عدم جذب آن ، باعث خواهد شد همه متضرر شوند و  دودش به چشم همه خواهد رفت.

به زعم بعضی ها، بودجه خاص به استان هایی تعلق می گیرد که از مشکلات و شرایط اقتصادی مناسب رنج می برند. اما باید گفت که مازندران از کدام شرایط مناسب برخوردار است که  بودجه خاص دریافت نکند؟

 مازندران از چند جنبه نیازمند بودجه خاص است تا عقب افتادگی ها را جبران و زمینه ای برای توسعه و رشد اقتصادی در منطقه را فراهم سازد. چرا که در 8سال گذشته باهمه قدرتی که مازندرانی ها در بدنه دولت داشتند، توانایی دفاع از پتانسیل مازندران را در عمل نداشته اند . 

مازندران استعداد فراوانی برای رشد آموزش عالی در سطوح مختلف تخصصی و فوق تخصصی پزشکی و علوم دیگر دارد. این منطقه هم به لحاظ برخورداری از منابع طبیعی و خدادادی و هم  به لحاظ استعداد منابع انسانی خویش، توانایی رشد آموزش عالی را در سطوح گسترده داراست که نمی توان با بودجه و اعتبارات کنونی به این مهم توجه کرد. تنها با تخصیص بودجه های  خاص است که می توان در این زمینه قدم برداشت.

 هرکدام از موارد مطروحه نیازمند شرح  و بسط جداگانه ای لازم دارد که باید به صورت الگو و مدل به آن پرداخت. 

*محیط زیست

هم اکنون به قول رئیس سازمان محیط زیست کشور، بحران زیست محیطی، ایران را فراگرفته که  شامل مازندران نیز می شود.

آلودگی رودخانه ها، تخریب آگاهانه و سازماندهی شده جنگل، آلودگی منابع و مصب آبها و رودخانه های منتهی به مازندران، آلوده سازی سفره های زیرزمینی و پیامدهای ناگوار ساخت و ساز شهرک ها  در مسیرها و معابر نادرست، باعث شده که مازندران بیش از استان های دیگر در خطر تخریب و نابودی باشد.

این موارد نیازمند مدیریت قوی منابع آب، خاک و جنگل است که با وضعیت کنونی نمی توان قدم مثبتی برداشت و فقط با جذب بودجه خاص و درآمدزایی ویژه است که می توان از این مواهب و منابع خدادادی بهره برد. 

نبود بودجه خاص باعث شده است که جنگل های مازندران که سرمایه ملی و از نوع هیرکانی است، دستخوش غارت و چپاول نامحرمانی شود که شعار حفظ جنگل داده اند اما برای نابودی این جنگل تلاش می کنند. جنگل هایی که در طی هزاران سال حفظ شده اند اما در همین دهه گذشته بیشترین لطمات و تخریب در آن صورت گرفته است.

*آفت ها و بیماری ها

متاسفانه هم اکنون هم بنا به نظر کارشناسان یک آفت قارچی به نام بلایت یا آتشک ،40هزار هکتار از جنگل های مازندران را تهدید کرده و خسارات جبران ناپذیری را به طبیعت بکر مازندران وارد می کند.

این آفت بسیار مخرب بوده و در سال های اخیر در ایران و بسیاری از کشورهای اروپایی، امریکایی و آسیایی روی این گونه جنگل ها مشاهده شده و سبب خزان و یا از بین رفتن توده های انواع درختان جنگلی و زینتی شده است.

آیا این خطر به سمت یک تهدید ملی(بسان دریاچه ارومیه) پیش نمی رود که ضرورت بودجه خاص را برای استان و منطقه ایجاد کند؟ هرچند برای حفاظت از جنگل هم ایستگاههای پیشرفته جنگل داری موجود نیست.

سال 1378 که «شانه دار دریایی مهاجم»در دریای خزر باعث به هم خوردن تعادل اکوسیستم  این دریا شد و هزاران صیاد ماهیان کیلکا را خانه نشین کرد و از طرف دیگر باعث کاهش ماهیان خاویاری و حتی فک دریایی شد، برآورد شده بود که می توانستند با یک میلیارد دلار به جلوگیری و پیشگیری از این آفت دریایی بپردازند که نشد؛ اما امروز که برآورد خسارت صیادان و پرورش ماهیان خاویاری به بیش از 120هزارمیلیارد تومان رسیده است ، می توان بر ضرورت جذب بودجه خاص برای منطقه و بخصوص مازندران پی برد.

*گردشگری

مازندران امروز، همچنین گردشگاه و محل تفریح و تفرج پایتخت نشینان نیز هست و و از یک لحاظ بهترین زمین های مازندران بدست مرکز نشینان کشور افتاده که یا تبدیل به ویلای گردشگری آنها شده و یا زمین ها را خریداری کرده و درقالب شهرک و ... .از آن استفاده می کنند.

اگر بتوان به جاذبه های گردشگری – بارعایت استانداردها - مازندران توجه کرد و زمینه ای برای تفرج و تفریح همه ایرانیان را فراهم ساخت ، هم می تواند برای توسعه در راستای توانایی هایش گام بردارد و هم اینکه زمینه اشتغال بسیاری از بیکارانی که در این منطقه هستند ،فراهم ساخت . منتهی می¬بایست مازندران را با رویکرد فرامنطقه ای نگریست تا بتوان شاهد جذب گردشگران شد . مازندران پتانسیل بالایی برای توسعه گردشگری در سطوح بین المللی دارد که نیازمند سرمایه گذاری و جذب بودجه اعتبار خاص برای اهداف اقتصادی و فرهنگی است .

مازندران حتی در حوزه درمان پزشکی با انواع مشکل مواجه است و رشد انواع بیماری ها و سرطان ها در استان مازندران نشان از کاهش سرمایه گذاری و نبود دفاع لازم از استان در این بخش است .

 مازندران، امروز حتی بخش بیمارستانی مهمی در حوزه خدمات به گردشگران و نیاز به خدمات درمانی دریایی ندارد.

در ایام تعطیل که میلیون ها مسافر در مازندران بسر می برند، نبود یک تیم پزشکی قوی و تخصصی دراین حوزه کاملا حس می شود و کافی است به بیمارستان های محلی در ایام تعطیلات سری زده شود تا این واقعیت بیشتر درک شود  حتی امسال برای نجات غریق، بدهی این قشر از زحمتکشان داده نشد. آیا مشکلات مازندران در این حوزه با بودجه های کنونی رفع می شود؟

مازندران نیازمند بودجه خاص برای رشد گردشگری های خاص از جمله گردشگری سلامت ،گردشگری طبیعت و گردشگری های دیگر است.

برخورداری از بلندترین قه جهان، چشمه های آب معدنی خاص، اماکنی با طراوت، آب و هوایی خاص این منطقه را مستعد گردشگری سلامت و ... نیز کرده است که نبود بودجه خاص باعث شده مازندران از همه استان های اطراف خویش نیز آسیب پذیرتر و عقب مانده تر باشد.

*کشاورزی

مازندران، امروز قطب بزرگ محصولات کشاورزی و باغی است و برای جبران گذشته خویش که به نوعی محصولات باغی و کشاورزی از آسیب فراوان رنج برد، نیازمند بودجه خاص برای جبران گذشته است .

 در وضعیت کنونی، کشاورزان مازندرانی هنوز از توانایی تامین معاش روزمره خود برخوردار نیستند و  این مشکل بیشتر به رویکردی معطوف است که دولت،سال های قبل در منطقه در پیش گرفته بود.

 هنوز کشاورزان منطقه از سیاست یکسان و منسجم برای بقای اقتصادی خود برخوردار نیستند و این مهم نیازمند بودجه خاص است که بتوان براین مشکلات فایق آمد. 

مازندران با بیش از 200هزار هکتار زمین کشاورزی برای کاشت برنج ، بیش از 110هزار هکتار محصول باغی و مرکبات و هزاران هکتار زمین برای کاشت دیگر محصولات کشاورزی از توت فرنگی گرفته تا نیشکر، ذرت و ... برخودار است و این همه به مدد خاک غنی و حاصلخیزی است که اکنون بهره چندانی از آن نمی بریم.

بسیاری از کشاورزان به علت عدم یکسان سازی اراضی و آشنانبودن با تسطیح اراضی از نبود بهره وری لازم در این واحدهای کشاورزی رنج می برند.

 مازندران باید با رعایت اصول درست کشاورزی و بهره گیری از پتانسیل کشاورزی کشور و دریافت بودجه خاص این گذشته نابسامان را جبران کند.

*گل و گیاه

در زمینه گل و گیاه، مازندران هم اکنون حتی به شهرستان محلات هم گل صادر می کند. غرب مازندران بیش از مناطق دیگر کشور و استان دارای این پتانسیل است.

 از گل های هیدروپونیک گرفته تا ارکیده و گل های طبیعی در مازندران کشت و تولید می شود، اما انگار تاثیری بر اقتصاد کشور و منطقه ندارد و  این همه ضعف هم ناشی از سوءمدیریت و هم از نبود سرمایه گذاری مطلوب دراین حوزه است که نیازمند بودجه خاص است.

*فراوری و بسته بندی

 مازندران هنوز امکانات فراوری و بسته بندی مناسبِ آب گیری و ... برخوردار نیست تا بتواند به شکوفایی اقتصادی کشور کمک کند ؛ در این میان سالانه 30 درصد محصولات باغی مازندران در همین منطقه از بین می رود و حتی قدرت تبدیل آن را به نیازهای کشاورزی ندارد. 

*شیلات

مازندران قطب بزرگ شیلات کشور نیز هست و برخورداری از بیش از 300 کیلومتر ساحل در دریای کاسپین نیازمند توجه ویژه در پرورش ماهیان خاویاری، ماهی سفید و دیگر انواع ماهیان است که نبود یک مدیریت جامع باعث شده است شیلات در این استان بهره وری چندانی نداشته و هرسال شاهد کاهش ماهیان دریایی و پرورشی هستیم.

داشتن بودجه خاص زمینه را برای اعتلای منطقه در این حوزه از اقتصاد مبتنی بر شیلات فراهم می سازد که نیازمند گزارش اهل فن است تا بتوان برآورد کرد که می تواند چند درصد مشکلات مردم را در این حوزه رفع کند.

*فرهنگ و میراث فرهنگی 

طی سال های گذشته، فرهنگ و میراث تاریخی و طبیعی  مازندران نیز دستخوش ناملایمات و بی توجهی های اساسی  شده است که بسیاری از آثار تاریخی و طبیعی آن در معرض تخریب است و حتی باعث نابودی بخشی از آثار این منطقه از کشور شده است.

 از یک طرف قدم های مثبت برای معرفی آثار و ابنیه تاریخی در این منطقه به عمل نیامده است و از طرف دیگر برای حفظ این منابع هم حداقل تلاش به عمل آمده است.

برخورداری از قدیمی ترین مناطق شهری کشور، شناسایی غارها، شناخت سنگ نگاره ها در دل جنگل و  اطراف شهرها که با همکاری انجمن علمی فرانسه و کره در استان انجام شده است، نشان از تاریخ پرآوازه و بلند از سده های گذشته دارد که  نیازمند توسعه، مرمت و نگهداری نیز می باشد.

کم توجهی به این آثار و ناآشنایی با مدیریت این امور به علت فرسایش زیاد منطقه که ناشی از رطوبت و شرایط خاص جغرافیایی است، تخریب و نابودی را تشدید کرده است که برای جلوگیری از این روند، نیازمند بودجه و اعتبار خاص است و  اگر از همین سالهای اولیه دولت به آن توجه نشود، نمی توان برای حفظ و احیای آنها در سال های بعد کاری کرد.

*آمایش سرزمین

  مازندران حتی از لحاظ آمایش سرزمینی نیز دچار مشکلات فراوانی است و بسیاری از زمین های حاصلخیز آن از گلوگاه ، ساری ، کیاسر ،محمود آباد و نور گرفته تا تمامی زمین های غرب مازندران در حال تخریب و نابودشدن به نام آبادی است.

 تعادل زیستی و اقامتی مناسبی برای رشد شهر و روستا به همراه دیگر مواهب خدادادی در این منطقه به عمل نیامده است و همین مسئله  باعث شده که  بسیاری از زمین های مستعد کشاورزی یا در حال شهرک سازی است و یا توسط عده ای زمین خوار برای کارهای نادرست خریداری شده و در آینده ای نزدیک از لیست بازدهی کشاورزی و بهره برداری مطلوب خارج می شود.

 این شیوه مدیریت زمین بسیار به آینده مازندران لطمه می زند که اگر بودجه خاصی برای جلوگیری و یا مهار آن وجود نداشته باشد، نمی توان انتظار داشت که مازندران در آینده نزدیک به چه صورتی خواهدماند.

*مدیریت زباله

زباله و شیرابه های سمی ناشی از  آن که باعث آلوده ساختن بسیاری از آب رودخانه ها و زمین های اطراف شرق تا غرب مازندران شده نیز از دیگر مشکلات مشهود منطقه است.

 بخشی از جنگل و کوهپایه های مازندران تحت نفوذ وسیطره  این مشکل قرار گرفته است . در بسیاری از نقاط دنیا ، زباله را ثروتی می دانند که می توان از آن برق و یا چیزهای دیگر گرفت، اما در مازندران به علت نبود سرمایه گذاری مناسب و بوجه مناسب با منطقه، تبدیل به سمی شده است که هر روز بر قربانیان انسانی و دامی  آن افزوده می شود.

نفوذ آب شور به آب شیرین در بسیاری از سواحل مازندران، مسایل فراوانی ایجاد کرده که نیازمند توجه خاص و اعتبار ویژه است تا جلوی این لطمات زیست محیطی گرفته شود.

*مدیریت آب

در حالی که مازندران سالانه با میلیون های مترمکعب بارش طبیعی همراه است، نبود مدیریت موثر آب باعث شده است که بسیاری از تالاب های طبیعی منطقه خشک شده و آب بندان های مصنوعی نیز به علت رشد شهرگرایی در حال تبدیل شدن به فضای بازی و پارک و یا رها شدن است.

*راه و شهرسازی

در مقایسه با استان های دیگر، مازندران امروز حتی یک جاده درست و استاندارد برای دسترسی شهروندان و مسافران خود به شهرهای مختلف و اماکن دیدنی ندارد، تا چه رسد به اینکه میلیون ها گردشگر وارد آن شوند و بخواهند از امکانات و امکانات رفاهی آن بهره ببرند.

 بیشترین رنجی که از نبود این جاده ها احساس می شود، رنجی است که خود بومیان منطقه می برند که باید  تحمل این شرایط ناگوار را داشته باشند و بار این مشکلات را بردوش بکشند.

بی توجهی به ساخت جاده های مناسب حتی باعث از دست دادن بسیاری از شهروندان شده است. دردی است که مردم منطقه با آن زندگی می کنند.

 مازندران امروز حتی اگر می خواهد در قالب پروژه های بزرگ به رفع این مشکل بپردازد، نیازمند بودجه خاص است که بتواند به تعریض جاده ها و یا احیای آنها بپردازد.

حتی بیش از همه شهرساری با نبود جاده های مناسب با شهرهای اطراف خود مواجه است و  با اعتبار و بودجه تخصیصی کنونی استان حتی نمی توان به تعمیر و بهبود این جاده ها پرداخت و یا اینکه شانه های خاکی جاده های کنونی مناطق روستایی، گردشگری و کوهپایه ای را ترمیم کرد که از کشته شدن و یا معلولیت ده ها شهروند جلوگیری شود.

در صورت عدم تصویب بودجه خاص و ادامه روند فعلی، 50 سال طول خواهد کشید که بتوان به این جاده ها رسیدگی کرد، چرا که به خاطر شرایط جغرافیایی و اکولوژیک منطقه( آبادی های مازندران نزدیک به هم هستند)،شرایط به گونه ای است که در فواصل بسیار کم جاده احداث شده و دسترسی محلی به آن ضروری می نماید.

*دریای خزر

در سال های گذشته ، سواحل دریای خزر مورد بی مهری و دست اندازی عده ای خاص از درون و بیرون استان قرار گرفته است.

مازندران برای آزادسازی این سواحل، نیازمند بودجه و اعتباری ویژه است، چرا که آزاد سازی ساحل و  عقب نشینی این افراد و سازمان ها به راحتی امکان پذیر نیست و حتی نیازمند همکاری سازمانهای رسانه ای برای اطلاع رسانی لازم است.

*بلایای طبیعی

 مازندران برای مهار سیل ها و بحران های طبیعی خویش نیازمند بودجه خاص است و مسئولان باید توانایی لازم را برای تدوین طرح توجیهی لازم داشته باشند.

*نتیجه گیری

 اگر امروز نتوانیم برای دریافت بودجه خاص اقدام کنیم، شرایط مازندران به مثل دولت قبل رهاشده باقی خواهد ماند.

دولت گذشته حتی نتوانست یکی از جاده های دسترسی به مرکز کشور را تمام شده تحویل شهروندان مازندرانی و پایتخت نشین دهد تا چه رسد به اینکه برای حفاظت از جنگل و منابع طبیعی و...آن قدمی بردارد.

 
 ایمیل نویسنده: aghaz2000@gmail.com