مازندنومه؛ سرویس اجتماعی، محمدحسن آغاز، پژوهشگر اجتماعی و رسانه: سریال تلویزیونی  پایتخت که به سال سوم خویش رسید، بالاخره به پایان رسید و باهمه کاستی هایی که بر آن وارد بود، در قالب طنز توانست نقدهای منصفانه ای به اخلاق فردی و اجتماعی مردم مازندران داشته باشد که شایسته است در سال فر هنگ ، نکته ها را دریابیم و به اصلاح رفتار خویش بپردازیم.

در عصر  حاضر، تعالی فرهنگ  بدون انتقادات رسانه ای ممکن نیست و آموزش های فرهنگی هم برای تغییرات مطلوب در حوزه فرهنگ سالها طول خواهد کشید.
 تلویزیون این قابلیت را دارد که این اشکالات را بین تک تک خانواده ها برده تا بهتر بتوان  به اصلاح فرهنگ خویش پرداخت .کاری که شبکه محلی در این حد اثرگذار نبوده است.

هر چند درتحلیل روانکاوانه این فیلم، نشان از یک عقده روانی نویسندگان از منطقه است ؛ اما معانی تولید شده آن برخلاف میل باطنی عوامل، به کمک فرهنگ مازندران آمده است 
معانی تولید شده از زندگی روزمره در قالب کاراکترها و تعامل آنها بیان می شود. نقی سرشار از افراط و تفریط است که مصداق یک عضو خانواده است که بسیاری از کنش های زندگی روزمره در تعامل با وی بازی می شود.

نقی در دایره کشتی و به عنوان عضوی از خانواده با فرهنگ مازندرانی ، همه چیز را دست کم می گیرد و سرشار از غرور است و از طرف دیگر متکبر و زیاده گوست.وسعی می کند که در تعامل با دیگران سرشار از محبت و بذل و بخشش باشد.

ارسطو نماد دیگری از زندگی روزمره مردم مازندران است که به خاطر شغلش هویت محلی خود را ازدست داده و به نوعی مدرن و غربی شده و از خودبیگانه جلوه می نماید . از واژه هایی استفاده می کند که باطعنه و توهین آمیز بیان می شود و به پلنگ مازندران ،تایگر می گوید و ...در عین حال دوست داشتنی و بخشی  از وجودش هنوز با فرهنگ قدیم مازندران زنده است .

بهبود ، داماد خانواده با همه سلامت نفس و پذیرای مهمان بودنش،  خودسری های خاص خود را دارد و منیت و منت او مانع پاگرفتن زندگی سالم است . خالی بند نیز  هست.
فهمیه و هما به عنوان دو  زن همراه مازندرانی ها ، در کنار بچه ها جنبه های مثبت شان برجسته است و هرچند هما تهرانی به حساب می آید اما نماد اصلی زن مازندرانی را

فهیمه بازی می کند که شرایط خاص وی نشان می دهد که بسیار آسیب پذیراست . از خودگذشتگی و ایثار زنانه را در این فیلم از زنان مازندران بیشتر نشان داده است .  

آسیب های فرهنگی زیادی در این فیلم طرح شد که بعضی از موارد آن در ذیل ذکر می شود.

1-    افراط و تفریط
     این فیلم  توانسته است افراط و تفریط را در زندگی روزمره مردم مازندران به خوبی نشان دهد . هر چند افراط و تفریط در همه مناطق کشور هست ، اما در مازندران به صورت برجسته  دیده می شود. درمازندران صمیمیت هست ، اما افراط می کنند ، نزاع هست، زیاده روی می کنند. هر دو شکل رفتار اجتماعی مردم ، اغراق آمیز است .  یک نوع فراموش کردن هدف زندگی و در گیرشدن در فروعاتی که می بایست چاشنی زندگی باشد در این فیلم طرح شده است .

 از ساخت بنا در فعالیت های عمرانی که یک ستون را نصب نکرده اند تا در دعوت به عروسی که این همه افراد بی حساب و کتاب  می آیند و طرح چندین مشکل دیگر که به خوبی افراط و تفریط ما را نشان می دهد. بخشی از افراط و تفریط در دعوای بین نقی و ارسطو دیده می شود که چنان به یگدیگر بد و بیراه می گویند که انگار قرار نیست با هم آشتی کنند و در جای دیگر چنان برای همدیگر غمزه می رن که از جان خود شخص، عزیزتر است .

2-    زخم زبان  
یکی از عمده ترین آسیب های فرهنگی در مازندران زخم زبان است که به اشکال مختلف نمود می یابد . زخم زبان در زندگی کنونی مردم نه تنها باعث شده است که بسیاری از ارتباطات فامیلی قطع شود بلکه تداوم آن باعث می شود که بسیاری از پیوندها نیز از هم بگسلد. در صحنه های مختلف در فیلم ، نشان می-دهد که زخم زبان چقدر گیرا و کشنده است . نقی کشتی را می بازد و در حالی که خودش پوشیده در مینی بوس هست، با گوش خودش  می شنود که چه زخم زبان هایی به وی می زنند. اینکه وی تبانی کرده و پول گرفته است . خونه اش خراب شده و می خواست با این کار چیزی بدست آورد و .....از جمله زخم زبان هاست .

یا داماد خانواده با زخم زبان های خویش سعی دارد  به وی بفهماند که سربار اوست هر چند در زبان سعی دارد که آن را پنهان کند. یا در یکی از سکانس ها، ارسطو از فرط فشارهایی که به وی آمده است در نهایت کل ماجرای هدیه ای که به نقی داده اند را لو می دهد و تمام زحمات خانواده را برباد می دهد .

خنده های وقیحانه نقی در حالی که ارسطو دارد تقدیرنامه نقی را بر دیوار نصب می کند ، آقای بهبود با طعنه می گوید که دیوار کمی شلوغ می شود و...وقیح ترین حالت آن برخورد ارسطوست که درنهایت برمی گردد و همه چیز را خراب می کند و کل ماجرای ساختگی بودن تقدیرنامه را مطرح می کند.

3-    و 4- غرور بی جا  و دست کم گرفتن رقیب
     غرور بی جا باعث شکست نقی معمولی در کشتی شده است . از یک طرف رقیب را دست کم می¬گیرد که یک ضعف فرهنگی دیگر ، بخصوص در کشتی و بین جوانان مازندرانی است و از طرف دیگر این غرور باعث می شود که بسیاری از  امور اجرایی هم در استان هم به خوبی پیش نرود. در این فیلم ، نقی در حالی که مربی وی در حال یادآوری و گوشزد کردن نکات ضروری کشتی به وی است، گوشش بدهکار حرف ها نیست و سعی دارد با طعنه و کنایه ،کشتی گیر یزدی را خراب کند و همین غرور بی جا باعث شده است که نقی معمولی بازی برد را به باخت تبدیل کند.  

5-    تهمت بی جا
برخی مازندرانی های امروز به راحتی به همدیگر تهمت می زنند و انگار  از خدا نمی ترسند!. در این فیلم به خوبی نشان  داده می شود که چقدر به راحتی به همدیگر تهمت می زنند. این تهمت و افترا در صحنه-های مختلف نشان داده می شود . گاوبندی کردن نقی و یا تهمتی که در قالب دیالوگ از زبان  حتی فرماندار نقل و قول شده است ، نشان می¬دهد که این تهمت فقط در زندگی روزمره نیست بلکه همه را در برگرفته است.

6-    سهل انگاری
سهل انگاری از دیگر آسیب هایی است که بر فرهنگ ما مازندرانی ها وارد است . سهل انگاری در ساخت بنا و فعالیت های اساسی بسیار زیاد دیده می شود. سهل انگاری به معنی نادیده گرفتن قانون و رعایت اصول اساسی انجام امور است . نقی مراسم عروسی را در خانه ای برگزار می کند که با رعایت  استانداردهای ساخت و ساز بنا نشده و در حین عروسی فرو می ریزد. گذشته از اینکه مشکلات فرهنگی مختلفی را نشان می دهد، یکی از معانی تولید شده در این فیلم، سهل انگاری است که به خوبی طرح شده است .

7-    بدزبانی  
نقی از فرط عصبانیت وارد خانه می شود و هرچیزی به اعضای خانواده می پراند و حالتی از رفتار را نشان می دهد که انگار بی چاک و دهن است. بیش از همه ،مردان را در این فیلم نشان می دهد که دهنشان چفت و بست ندارد. در سکانس دیگر، دعوای ارسطو و نقی و جمع شدن محلی ها و فامیل ها را برای آشتی کردن نشان می دهد که  بخاطر همین یاوه گویی هایی است که هیچکس سعی ندارد که کوتاه بیاید. در سکانس های مختلف، در قالب طنز، بیهوده سخن گفتن های آنها نشان از ضعف اخلاق فردی و اجتماعی در فرهنگ مازندران است که متاسفانه رواج یافته و امروز حتی در قالب پیامک بین همه اقوام ایرانی – بخصوص مازندرانی ها می چرخد.

8-    نبود دوراندیشی
دوراندیشی لازمه عقلانیت در زندگی است  اما انگار قرار نیست که در انجام امور کسی با درایت و دوراندیشی کاری کند. در این فیلم به این مسئله هم خوب پرداخته است . موقعی می فهمند که دیگر کار از کار گذشته است .
نقی را در یک سکانس زیر دوش نشان می دهد که به یاد خودش می آورد که ای کاش حرفهای مربی را گوش می داد و این باخت نصیبش نمی شد و یا ای کاش  یک ستون دیگر  در ساختمان  نصب می کرد تا ساختمان ریزش نمی کرد و ...

9-    لجاجت
لجاجت  از دیگر مشکلاتی است که در قالب آسیب فرهنگی در این فیلم طرح شده است . لجاجت نقی در انجام کاری همراه با عناد . در قهر و آشتی بخصوص نقی با ارسطو.
لجاجت در این سریال در یک مجموعه مسایل فرهنگی طرح می شود. در قهر و آشتی و پذیرش یک موضوع با کنار رفتن دوراندیشی ، لجاجت طرح می شود.اصرار ورزیدن در کاری همراه با عناد چاشنی اصلی فیلم است که در قالب رفتارهای نقی و ارسطو بیشتر به چشم می خورد. این پافشاری که گاهی مسئله زا می شود، هدف این سریال است که زمینه خنده و جذب مخاطب را فراهم می آورد .   

10-    پنهان کاری
پنهان کاری از دیگر آسیب های طرح شده است . «زندگی در کمال آرامش جریان دارد». این دیالوگی  است که نقی در داخل منزل خویش طرح می کند و  انگار هیچ خبری نشده است . هر چند این پنهان کاری طبیعی به نظر می رسد ، اما انگار کسی نیست که دلداری وتسلی دهد. از طرف  دیگر ، بخشی از پنهان کاری را در قالب جایزه ای که قرار است بهبود فریبا دریافت کند ، دیده می شود . ترکیبی از تخریب و پنهان کاری با هم دیده می شود . از یک طرف نقی به دنبال تخریب بهبود است و از طرف دیگر سعی دارند به وی بقبولانند که شما این مسئله را طرح نکن که باعث شود که ایشان جایزه خودش را دریافت نکند.

11-    دهن بینی و چشم و هم چشمی
از دیگر آسیب ها که باعث اختلاف نیز شده است و زمینه جذابیت فیلم را نیز فراهم کرده است ، دهن بینی است . دهن بینی و پذیرش موضوعی بدون بکارگرفتن عقل و اندیشه ، دهن بینی است . این دهن بینی گاهی در قالب مشورت و دیالوگ با دیگری نشان داده می شود و متاسفانه آفتی است که در فرهنگ ما نیز بسیار وجود دارد و در این فیلم هم زیاد طرح شده است . دهن بینی به این معنی که افراد نظام فکری مستقلی ندارند و در این فیلم بخشی از تخریبی است که به فرهنگ مازندران هم شده است. اما آسیبی است که به خوبی در زندگی روزمره مردم ما طرح شده است .

چشم و هم چشمی یا رقابت منفی نیز در این فیلم بسیار دیده می شود . هر چند این مشکل اکثر مردم ایران است ، اما در مازندران بیشتر مشهود است . در غذا دادن ، در خرید لوازم عروسی ودر دیدار با یک زن چینی به اندازه کافی این مسئله به تصویر کشیده می شود. نقل و قول هایی که در باره باخت نقی گفته می شود، گذشته از آن که یک حالتی از سخن چینی است ، بخشی دهن بینی است که نشانه گمراهی است.

12-    حمایت بی جا
از دیگر آسیب ها ، حمایت بی جا از همدیگر است که در عین اینکه به راحتی پشت همدیگر را خالی می کنند ، حمایت بی جایی نیز از همدیگر دارند که در این فیلم به تصویر کشیده شده است . تخریب هم بخشی از زیرپای همدیگر را خالی کردند در کشمکش و دعوای بین نقی و ارسطو دیده می شود.

13-    گم گشتگی
غرق در چیزهایی شده اند که بدست آورده اند و هدف زندگی و نهایت تلاش خویش را فراموش کرده اند. در دیالوگ ارسطو ، همش  از اروپا و تعداد سفرهای خویش می گوید و گم شدن وغرق در  ماشین شاسی-بلند خویش شده اند و یا  چیزهایی که صاحبش شده اند ، بخشی از گم گشتگی فرهنگی در زندگی امروز برخی از مردم مازندران است که در این فیلم به خوبی به  تصویر کشیده شده است .  

14 – تملق
تملق بخشی دیگر از آسیب های فرهنگی است .  در ارتباط زن و شوهر و یا دو تا پسرخاله و داماد و ...تملق بسیار دیده می شود. در یک جا نقی به زنش هما می گوید که اگر تو غذا نخوری ، غذا از گلوم پایین نمی ره ،اما در همان لحظه نقی را نشان می دهد که لقمه ای بزرگی در دست دارد که درحال خوردن آن است و با چه اشتهایی می خورد!

15-    مداخلات بیجا
آسیب فرهنگی دیگر ، زبانی است که بی موقع باز می شود و می خواهند در همه چیز و همه جا نظر بدند. این یک واقعیتی است که در قالب طنز و حتی هجو به خوبی طرح شده است . از دخالت در نظر بازرس تا دخالت در خرید چیزی و یا دخالت در نوع رانندگی یک نفرخبره در کارخویش . این مداخلات حتی در نظر بازرس هم دیده می شود.

16-    خالی بندی  
خالی بندی به نظر می رسد که حرفه ای در این فیلم گنجانده شده است . آسیبی است که در اخلاق بعضی از مردم مازندران دیده می شود اما دراین فیلم پررنگ تر به تصویر کشیده شده است . بهبود فریبا به عمد یا غیرعمد تیری می خورد و در نهایت به عنوان محیط بان ویژه تقدیر می شود ، اما بخشی از امور باخالی بندی پیش می رود که دیدنی است  ...

17-    ادعا ، منیت و خودخواهی
تکبر و خودخواهی و به رخ هم کشیدن کاری که انجام داده شد ، بسیار در این فیلم طرح می شود که یکی دیگر از آسیب های فرهنگی ما مردم مازندران است . «من براش گواهینامه گرفتم» . «این چیزی نداشت ، هر چی داره از من داره»،  این دیالوگ هایی است که «نقی معمولی» به زبان می آورد . 150 سفر به اروپا رفتم و... گذشته از اینکه خالی بندی است ، بخشی از خودخواهی و منیت ما مازندرانی هاست که در زندگی روزمره آن را تجربه می کنیم و با این فیلم بازتولید شده است .
ادعای نقی زیاد است . « من همیشه در زندگی گذشت کرده ام » اما در ادامه به تخریب می پردازد و چیزی می گوید که نباید بگوید .

18-    بی احتیاطی
این ایراد و آسیب بسیار زیبا طرح شده است . انگار بخشی از فرهنگ امروز ما ، شکستن قانون است . قرار نیست که چارچوب داشته باشیم . نیسان با سرعت زیاد در حال جابجایی میوه است و به باباپنجعلی برخورد می کند و چه قشقرقی که ایجاد نمی شود.

19-    کم ظرفیتی
انگار برای جامعه امروز رشد نکرده ایم . یک نوع نقص و نارسی در عمل . بر خلاف پیشینیان خویش که صبر و حوصله زیادی داشته اند ، ناتوانی و نارسی در انجام امور کاملا مشهود  است . قرار نیست که کسی ظرفیت درست انجام کارها را داشته باشد. همه چیز با سنبل کاری و نادرستی پیش می رود. نشان دادن این آسیب هم در فرهنگ ما هم جالب است و هم تامل برانگیز. نه ظرفیت شنیدن حرف حقی را داریم و نه ظرفیت درست کردن چیزی . ادعاهایمان زیاد است که در جای خود گفته شد.