مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، اشکان جهان آرای: در باور بسیاری از افراد جامعه تئاتر هنری است که انسان‌های دارای توانمندی کامل جسمی و ذهنی قادر به انجام آن هستند. البته این باور در سال‌های گذشته با برگزاری جشنواره‌های تئاتر معلولان در کشور تا حدودی شکسته شد. اما این‌که تعدادی معلول ذهنی بتوانند یک نمایش را از ابتدا تا انتها اجرا کنند و همه دیالوگ‌ها را در جای خود ادا کنند برای بسیاری از افراد، حتی خانواده‌های خود معلولان شاید دور از ذهن باشد.

در مرکز توان‌بخشی معلولان ذهنی پایین‌لموک قائمشهر که در بین مسئولان و اعضای این مرکز «خانه دوست» نامیده می‌شود، تعدادی از جوانان مازندرانی، بیش از 3 سال است که با معلولان ذهنی مشغول انجام فعالیت‌های تئاتری هستند. معاون مرکز که بیش از 10 سال است در «خانه دوست» فعالیت می‌کند، نویسنده و کارگردان نمایش‌های گروه تئاتر این مرکز است.

 «محسن احسانی» با بیان این‌که کار ما کاملاً تجربی است، گفت: اواخر سال 89 بود که دیدم یکی از بچه‌های مرکز در گوشه‌ای از حیاط تنها نشسته است. به سراغش رفتم و حالش را پرسیدم. مشکلش این بود که خانواده‌اش او را نمی‌پذیرفت. گفتم باید خودت را نشان بدهی. ناخودآگاه به او پیشنهاد بازیگری دادم و گفتم که با یک بازی خوب خودت را نشان بده. او هم پذیرفت. همین اتفاق بهانه‌ای شد تا کار تئاتر را با این بچه‌ها آغاز کنم. البته در ابتدای راه از باتجربه‌های تئاتر قائمشهر نیز کمک گرفتم که با حضورشان در کلاس‌ها نکات لازم را به من یادآوری می‌کردند و می‌آموختند. کم کم دیدیم نمایش باعث بهبودی بعضی از بچه ها شد.

وی افزود: 25 نفر در کلاس‌های تئاتر درمانی حضور دارند که تقریباً 15 نفرشان قادر به بازی در نمایش هستند. در همین کلاس هم با تلاش یک سری از جوانان منطقه موسیقی درمانی و ورزش‌های ایروبیک و برایتونیک به‌طور مداوم کار می‌شود. کلاس‌های قصه‌خوانی و قصه‌گویی هم داریم.

  کارگردان گروه تئاتر «نگاشت» اظهارکرد: روی نمایشنامه‌ها خیلی حساس هستم و نمایشنامه‌ها را مرتبط با معلولان انتخاب می‌کنم. پس از مدتی کار متوجه شدم این نمایشنامه‌ها نتیجه درمانی دارند. یعنی یک سری از بچه‌ها که اصلاً حرف نمی‌زدند قدرت تکلم خود را به‌دست آوردند. یا نمایش در بروز احساسات برخی از بچه‌ها تاثیرگذار بود. برای بچه‌هایی که خانواده نداشتند در فضای نمایش اتودهایی از خانواده را کار کردیم که وقتی خانواده را ببینید چه واکنشی دارید. بعضی از این بچه‌ها در ابتدا درکی از خانواده نداشتند. اما در نمایش به این درک رسیدند و بعد از چند جلسه تمرین در مقابل کارکتری که به‌عنوان مادر تعریف شده بود شاهد رفتارهای عاطفی این بچه‌ها بودیم. کار تئاتر باعث شد بچه‌های ما برخورد احساسی را یاد بگیرند.

 احسانی خاطرنشان کرد: کار با 5 نفر آغاز شد و کم‌کم بچه‌های دیگر را به جمع اضافه کردم. برای حضور بچه‌ها در گروه هم محدودیت قائل نیستم. بچه‌هایی هستند که اصلاً نمی‌توانند بازی کنند. اما در کلاس‌ها شرکت می‌کنند. برای من محدودیتی وجود ندارد که چه افرادی در کلاس‌ها شرکت کنند. از این 25 نفر 10 نفر کار تئاتر را خیلی خوب می‌توانند انجام دهند. روی 5 نفر دیگر هم می‌توان تا حدودی حساب کرد. اما بقیه صرفاً برای خاصیت درمانی تئاتر در کلاس حضور دارند. در واقع کلاس ما به دو شاخه تبدیل شد. کسانی که تئاتر بازی می‌کنند و افرادی که با تئاتر تحت درمان قرار می‌گیرند.

این مددکار و هنرمند گفت: تا الان با این گروه 3 نمایش کار کردیم. 2 نمایش صحنه‌ای به نام‌های «داستان یک جنگل» و «آدم برفی» و یک نمایش خیابانی با عنوان «اهالی خانه دوست» که راجع به زندگی خود این بچه‌هاست. هر 3 نمایش مرتبط با حوزه توانبخشی معلولان است. در این 3 سال نزدیک به 40 اجرا از تئاتر صحنه‌ای در شهرهای مختلف استان داشتیم. نمایش خیابانی هم حدود 70 بار در سراسر استان به نمایش درآمد. امسال هم پیش از نوروز تور استانی اجرای نمایش خیابانی داشتیم. طی یک ماه در تمام شهرهای استان چند نوبت اجرا کردیم که استقبال فوق‌العاده‌ای از مردم دیدیم. برای اجرای نمایش های گروه هیچ‌گونه تبلیغی هم نمی‌شد. پس از مستقر شدن در محل اجرای نمایش بچه‌ها کار خود را آغاز می‌کردند و چند دقیقه بعد اطراف محل اجرا پر از حضور اقشار مختلف مردم می‌شد.

وی افزود: این استقبال مردمی برای من و همه اعضای گروه انگیزه‌ها را بیشتر می‌کند. در تمام اجراهای صحنه‌ای گروه هم سالن‌ها همواره مملو از تماشاگر بود. حمایت‌های مردمی که از این اجراها می‌شود بهترین دلگرمی برای ادامه کار بچه‌هاست. اما برای بهتر شدن فعالیت‌ها و استمرار آن به حمایت بیشتر مسئولان نیاز داریم. برای اجرای نمایش‌ها از بهزیستی و فرهنگ‌و‌ارشاد اسلامی استان مجوز می‌گیریم که خوشبختانه برای صدور مجوز با ما همکاری می‌کنند.

  سرپرست گروه تئاتر «نگاشت» درباره عناوین کسب شده توسط این گروه اظهارکرد: در جشنواره تئاتر معلولان منطقه‌ای خزر در بابلسر برای اجرای نمایش «آدم برفی» 7 جایزه گرفتیم. این نمایش در جشنواره «کاتی» هم نمایش برگزیده معرفی شد. نمایش خیابانی «اهالی خانه دوست» هم در جشنواره تئاتر خیابانی معلولان به عنوان نمایش برگزیده انتخاب شد. «حامد امینی»، «مصطفی قانعی‌صفا»، «حامد مشایخی»، «رضا کلانی‌فر»، «رضا امانی»، «زمان جعفری»، «بشیر باخیده»، «سید کمال طاهری» هنرپیشگان نمایش «آدم برفی» هستند. «سارا فداییان» هم به‌عنوان مربی و بازیگر همراه گروه را همراهی می‌کرد.

  احسانی خاطرنشان کرد: فعلاً در حال تمرین برای اجرای یک نمایش با نام «هیرنگ‌سی» هستیم که مربوط به یکی از باورهای بومی مردم مازندران است. با انتخاب این موضوع تلاش می‌کنیم به بچه‌ها بفهمانیم که با آگاهی داشتن، می‌توان از بسیاری از چیزهایی که در ظاهر یا باور ترسناک هستند و توسط ذهن بشر ساخته شده‌اند نترسید. در حقیقت ایده این نمایش زمانی به ذهنم رسید که خود بچه‌ها روزی از من پرسیدند چرا باید یاد بگیریم؟ من هم در پاسخ این پرسش بازی در نمایشی که موضوعی را به آنان بیاموزد انتخاب کردم.

  وی گفت:«هیرنگ‌سی» نخستین نمایش معلولان است که قرار است در یک جشنواره با گروه‌های تئاتر افراد سالم رقابت کند. هدف ما شرکت در جشنواره تیرنگ یازدهم است که اردیبهشت امسال برگزار می‌شود. در این جشنواره یک بخش به موضوعات بومی ارتباط دارد که تلاش می‌کنیم در این بخش حضور داشته باشیم. در نمایش «هیرنگ سی» 10 هنرپیشه داریم که 6 نفر آنان از معلولان هستند. «فرزام گوران»، «سعیده کریم‌پور»، «مهیار جعفری» و «نیکتا صالحی» هم مربیان بچه‌ها هستند که به عنوان بازیگر همراه در نمایش حضور دارند. نویسندگی و کارگردانی اثر هم به‌عهده خودم است.

 این مددکار و هنرمند استان درباره فعالیت‌‌های هنری خودش نیز گفت: تاکنون 3 فیلم مستند با نام‌های «قطار»، «زندگی شاید»، «کاتی» ساختم. یک فیلم مستند دیگر من نیز با نام «عشق در بی‌نهایت» مراحل پایانی تدوین را می‌گذراند. هر 4 اثر هم به زندگی معلولان ارتباط دارد. در واقع من از زندگی این بچه‌ها وارد هنر فیلم و تئاتر شدم.

  احسانی افزود: در سراسر کشور گروه تئاتری به این شکل نداریم که معلولان ذهنی با این تعداد و استمرار در اجرا کار کنند. بیش از 3سال است که هر روز تمرین می‌کنیم. معتقدم این فعالیت‌ها را در صورت حمایت مسئولان در همه بخش‌ها و خانواده‌های معلولان می‌توان گسترش داد. حتی نقش نیکوکاران نیز در این‌گونه فعالیت‌ها که به بهبود زندگی این بچه‌ها کمک می‌کند می‌تواند پررنگ و اثرگذار باشد. به همین دلیل از همه مردم و مسئولان تقاضا داریم که این اهداف را جدی بگیرند. این افراد می‌توانند صنف و زندگی خودشان را داشته باشند.

  وی اظهارکرد: همه سازمان‌ها می‌توانند کمک حال ما باشند. اما از صدا‌و‌سیما و فرهنگ و ارشاد اسلامی انتظار بیشتری داریم. فیلم‌هایی که در مورد زندگی معلولان ساخته‌ام و فیلم اجرای نمایش‌های ما تاکنون در جایی پخش نشده است. درحالی‌که پخش این آثار می‌تواند به بیشتر دیده شدن این افراد و هنر آن‌ها کمک زیادی کند.

کارگردان گروه تئاتر «نگاشت» خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات ما این است که امکانات محدودی برای فعالیت داریم. اگر فضای خوبی برای تمرین داشته باشیم قطعاً بر تعداد اعضای گروه و کیفیت کار افزوده می‌شود. ما حتی وسایل اولیه کار با معلولان را هم نداریم و با این شرایط طی 3 سال فعالیت کارمان را ادامه داده‌ایم. موسسه هم بیشتر از این توان فراهم کردن امکانات را ندارد. در یک فضای کوچک 20 معلول و 10 مربی به‌طور همزمان حضور دارند و مشغول تمرین هستند.

 احسانی افزود: دغدغه‌ مهم ما این است که مردم برای کمک‌های خود به این باور برسند که تنها نیاز بچه‌های این مراکز غذا و پوشاک نیست. این افراد به امکانات فرهنگی و ورزشی هم نیاز دارند. رتبه‌هایی که این بچه‌ها کسب کرده‌اند استعداد آن‌ها را اثبات می کند و افزایش امکانات فرصت پرورش و بروز این استعدادها را افزایش ‌می‌دهد.

  وی درباره برنامه امسال این گروه تئاتر گفت: در پایان سال 92 برای نخستین بار تور استانی اجرای نمایش خیابانی را برگزار کردیم که لازم است از مسئولان فرهنگ و ارشاد و بهزیستی همه شهرستان‌های استان قدردانی کنم. اما برنامه ما برای سال 93 برگزاری تور کشوری «آشتی مردم با معلولان» با هدف آشنایی بیشتر مردم با توانمندی‌های معلولان و نزدیک‌تر شدن این افراد با جامعه است که در حال حاضر به دنبال دریافت مجوزهای لازم برای برگزاری این تور هستیم.