مازندنومه؛ سرویس اجتماعی، سیده زینب جلالی، کارشناس ارشد حوزه زنان و خانواده: شاید بیشتر ما بین سه کلمه عصبانیت، خشم و خشونت تمایزي قائل نشویم و آنها را مترادف هم تعریف کنیم، در حالی که عصبانیت و خشم از جنس احساس بوده و خشونت از جنس رفتار است.

در تعریف از خشونت آمده است: هر نوع رفتاری که موجب آزار واذیت فرد دیگر و سبب آسیب جسمی، روحی و ذهنی او شود، خشونت نام دارد. می توان گفت جنسیت، شرایط سنی، نوع ارتباط، محیط و یا مقدار در تعریف کلی از خشونت ملاک نیست. خشونت هم می تواند علیه مردان و هم زنان باشد. هم کودکان و هم سالمندان را شامل شود. درهر محیطی ، محیط شهری و روستایی ، محیط کاری و  خانوادگی اتفاق بیفتد هر چند کم یا زیاد.

آنچه در خشونت ملاک اثر است قدرت است. به طور کلی خشونت زمانی به وقوع می پیوند که یک طرف رابطه قدرت بیشتری دارد و از آن برای پیش بردن خواسته های خود، بدون توجه به خواسته ها ی دیگران،استفاده می کند.

زمانی که خشونت در محیط خصوصی و میان افرادی که با یکدیگر پیوند خونی و یا قانونی دارند، اتقاق بیفتد اطلاق خانگی به خود می گیرد. در این نوع خشونت، همه افراد خانواده در معرض قربانی شدن قرار دارند. ولی از آن جایی که معمولا مردان از قدرت بیشتری (بدنی،اقتصادی ،اجتماعی) بر خوردارند، به زنان و کودکان خود بیشتر خشونت می ورزند  و آسیب های فیزیکی و روانی  بسیاری بر آن ها وارد می سازند.

شرایط اجتماعی نامطلوب مثل زندگی در محیط های پر خطر، فقر و بیکاری همسر، انزوای اجتماعی، محرومیت ها و فقدان منابع حمایتی و اطلاعاتی و ... ،تعارض ها و اختلافات شدید خانوادگی و نشان دادن فیلم ها و تصاویر خشونت بار، ضعیف نشان دادن زنان در نقش اجتماعی شان توسط رسانه های گروهی و سوء ظن، توهم و بدبینی همسر، تجربه بد رفتاری، جسمی و جنسی در دوران کودکی و اعتیاد همسران شرایط اعمال خشونت آنها را برعلیه زنان فراهم می سازند.

 زنان به انحای مختلف بدنی، روانی ،جنسی، اقتصادی و اجتماعی قربانی خشونت واقع می شوند؛ به طوری که در خشونت بدنی جسم زن برای یک بار یا مکرر مورد تعرض همسر قرار می گیرد که این تعرض گاهی منجر به ناراحتی و پارگی پرده گوش و سنگین شدن گوش، شکستگی بینی ،از دست دادن دندان، ورم سر و سایر جراحات در بدن می شود.

در خشونت روانی، وجود روحی و روانی زن مورد تعرض همسر واقع می گردد که می تواند شامل دشنام دادن، تحقیر و سرزنش، تهدید به حبس کردن در خانه و یا تهدید به قتل زن یا افراد خانواده باشد.

خشونت اقتصادی به صورت ندادن پول به همسر یا دادن پول کمتر از میزان لازم است. خشونت اجتماعی جلوگیری از برقراری روابط اجتماعی با دیگران، به ویژه ملاقات زن با خانواده اش  و خشونت جنسی تجاوز و سوء استفاده جنسی از قربانی را شامل می شود.

طبق اعلام  سازمان پزشکی قانونی کشور 95/15 درصد از گزارش های مربوط  به همسر آزاری در سال 1391مربوط به  آزار زنان و بقیه مربوط به آزار مردان بوده است (سایت  سازمان پزشکی قانونی کشور).

البته خشونت علیه زنان یک مسئله جهانی است و بر اساس بافت فرهنگی و اجتماعی هر منطقه دلایل مختلفی می تواند داشته باشد. شاید  بتوان مراحل کلی خشونت را این گونه تصویر کرد:    

 در مرحله اول معمولا از زمان نامزدی تا چند سال اول زندگی زیر یک سقف بودن، زن و شوهر مهم ترین افراد برای هم هستند. قول های انجام  بسیاری از  کارها را به همدیگر می دهند به خصوص مردان.  در مرحله بعد به دلیل برآورده نشدن انتظارات ایجاد شده و ایده ال هایی که هر یک در ذهن خود ساخته و پرداخته نمودند رفتار یا شخصیت همسران مورد انتقاد هم دیگر قرار می گیرد .همسران سعی می کنند از طریق انتقاد کلامی،رفتار و شخصیت طرف مقابل را اصلاح نمایند. در این بین مقاومت هایی از سوی همسران صورت می گیرد و الگوی رفتاری آنها از احترام و حرمت به یکدیگر خارج می شود.

مرحله بعد اوج خشم است. در این بین از آنجایی که مرد دارای قدرت بیشتری است شروع به رفتارهای آزار دهنده بیشتری می کند. زن که امکان مقاومت دیگری برای خود تصور نمی کند، خشونت مرد را می پذیرد و درخواست های او را انجام می دهد( به موارد 5 گانه خشونت خانگی توجه شود). گاهی هم مرد دچار عذاب وجدان می شود و از رفتار ناپسند خود از زن عذر خواهی می کند. ولی گاهی ترک آن اصلا امکان پذیر نیست و چرخه خشونت همچنان ادامه می یابد.

 ادامه چرخه خشونت سبب افسردگی  و بالا رفتن تنش در قربانی شود. فرد برای رهایی از این تنش ممکن است اقدام به خودکشی در کنار کودکان یا برقراری ارتباط خارج از چارچوب خانواده ،فرار از خانه و یا حتی قتل همسر کند.

آموزش زوج های جوان برای بالا بردن سطح فرهنگ زناشویی در آغاز ازدواج و پس از ازدواج در جهت افزایش آگاهی نسبت به حقوق و تکالیف خود در زندگی خانوادگی امری ضروری است.

گسترش فرهنگ مراجعه به مراکز مشاوره حقوقی و خانوادگی ،در مواقع بروز مشکلات ارتباطی و خانوادگی باید در صدر برنامه های متولیان امور زنان و خانواده  برای کاهش عواقب بهداشتی خشونت قرار گیرد.

در این راستا متولیان امور شهری و روستایی، شهرداری ها و دهیاری ها باید نسبت به یادگیری مهارت های زندگی و نیز حرفه آموزی اقدام کنند.

رسانه های جمعی و  نظام آموزش و پرورش هم باید تغییر و اصلاح نگرش جامعه نسبت به زنان را در بطن برنامه های خود بگنجانند.

آگاه سازی زنان و دختران از حقوق اساسی خود در کنار اقدامات ذکر شده می توانند از روند رو به رشد این آسیب جلوگیری کند؛ افزایشی که آمار پزشکی قانونی  نیز روند صعودی بودن آن در جامعه را تائید می کند، به طوری که در شش ماهه دوم در مقایسه  با شش ماهه اول 1391 آمار همسر آزاری با 13 در صد رشد همراه بود(همان منبع بالا).

این زنگ خطری است برای متولیان امور تا فرصت ها را نسوزانند و با نگاه همه جانبه گرایانه به دنبال افزایش شاخص های رفاه و آسایش همه اقشارجامعه باشند.

همچنین از انجام مداخلاتی در خصوص قربانیان مانند مراقبت بهداشتی، تامین نیازهای اساسی مثل غذا، لباس و مسکن، ارائه خدمات حمایتی و اجتماعی ،درمان تخصصی فردی در صورت نیاز .... غفلت نورزند.   

*مطالب مرتبط:

پیر می شویم

ای اف بر این طلاق!

چرا خودکشی در زنان بالاست؟