مازندنومه؛ سرویس سیاسی، مهرداد ابراهيمي، مدرس علوم سياسي دانشگاه: در نخستین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 بنا به فرمان حضرت امام خمینی (ره) عده ای از دلسوختگان راستین انقلاب اسلامي گردهم آمدند و نهاد مقدس سپاه پاسداران را پی ریزی كردند.

شاید در آن روزهای نخست كه هدف سپاه را پاسداری از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن مطرح می كردند، تصور نمی رفت كه چه مسؤولیت سنگین و رسالت خطیری به عهدهء این تشكیلات تازه تأسیس خواهد بود؛ اما ازآنجا كه محركِ حضور در این نهاد ، خدمت بی شائبه به انقلاب نوپاي اسلامی بود سپاه ، خود را برای هر نوع مأموریت محوله آماده کرد.

حضرت امام (قدس سره) در دوم ارديبهشت 1358 طي فرماني به شوراي انقلاب اسلامي، تأسيس نهاد سپاه پاسداران را رسماً اعلام نمودند و فعاليت‌ پاسداران كه از ابتداي پيروزي انقلاب آغاز شده بود، با اين فرمان  منسجم و هماهنگ شد.
 
شوراي انقلاب نيز با تصويب اساسنامه‌اي در 9 ماده و 9 تبصره در تاريخ دوم ارديبهشت 1358، وظايف اين نهاد را در 11 بند مشخص نمود و تشكيلات آن را معين كرد.

حضرت امام خمینی (ره) به مناسبت روز پاسدار در سوم شعبان سال 1358 با ارسال پیامی به مناسبت ولادت امام حسین (ع)، سوم شعبان را روز پاسدار نامیدند.

مقام معظم رهبری نيز فرمودند : شما عزیزان پاسدار، حقا فرزندان معنوی حسین بن علی (ع) هستید.

در ادامه، مجلس خبرگانِ بررسيِ نهاييِ قانون اساسي، در تاريخ 30 مهر 1358، با توجه و تأكيد برنقش سپاه پاسداران، بر تداوم آن در اصل يكصدوپنجاهم ، صحه گذارد و سپاه پاسداران را در ميثاق مليِ ـ قانون اساسي ـ جايگاهي ويژه بخشيد.

مجلس شوراي اسلامي هم ، پس از بررسي‌هاي كارشناسانه و اعمال نظرات شوراي نگهبان، در تاريخ 15 شهريور 1361، اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب را تصويب نمود كه در تاريخ 18 مهر 1361 عدم مغايرت آن با موازين شرع و قانون اساسي از طرف شوراي نگهبان اعلام شد. متعافب آن، رياست اولين دوره مجلس شوراي اسلامي، حضرت حجت الاسلام والمسلمين هاشمي رفسنجاني، آن را به دولت ابلاغ و از سوي آقاي ميرحسين موسوي، نخست‌وزيرِ وقت، به سپاه پاسداران ابلاغ شد.

در 26 شهريور سال 1364، حضرت امام خميني(ره)، فرماندهي معظم كل قوا، در فرمان تاريخي خود به آقاي محسن رضايي فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ، تجهيز سپاه پاسداران به سه نيروي زميني، دريايي و هوايي را تصريح نمودند كه اين امر نقطه عطفي در سازمان و مأموريت‌هاي سپاه بود.

تا پايان سال 1369 نيروي مقاومت بسيج در تحقق بخشيدن به ارتش بيست ميليوني و نيروي قدس جهت حمايت از نهضت‌هاي اسلامي، با تصويب مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه اي به سازمان سپاه افزوده شده و پنج نيروي زميني، هوايي، دريايي، مقاومت و قدس، ساز و كار اصلي تشكيلات سپاه شدند.

قانون سپاه نيز با توجه به تدابير و رهنمودهاي فرماندهي معظم كل قوا حضرت آيت الله خامنه اي ، توسط نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، مورد بازنگري و بررسي مجدد قرار گرفت و در تاريخ 21 مهر 1370 تصويب و با تأييد شوراي نگهبان در تاريخ 24 مهر 1370 توسط ستاد فرماندهي كل قوا به سپاه ابلاغ شد.

 اين قانون مشتمل بر دويست و سي و پنج ماده و دويست و شصت تبصره مي‌باشد. براساس اين قانون مأموريت  كلي سپاه به شرح ذيل است:

الف. دفاع مسلحانه از انقلاب و دستاوردهاي آن و حفاظت و دفاع از كشور در مقابل هرگونه تهديد و تعرض مسلحانه از داخل.
ب. آمادگي لازم براي مصاف با دشمن مهاجم از مرزها، براي تهاجم و ضربه‌زدن متمركز(عمليات آفندي)در مواقع لازم.
ج. جذب، آموزش، سازماندهي، تجهيز و بكارگيري آحاد مردم به منظور تشكيل ارتش 20 ميليوني.
د. انجام فعاليت‌هاي تحقيقاتي و تلاش در جهت نيل به خودكفايي در زمينه‌هاي خاص نظامي و موارد سازمان، سيستمها و روش‌ها، آموزش، تجهيزات، تعميرات و نگهداري.
هـ . همكاري با دولت در زمان صلح در عمران و آباداني كشور با رعايت حفظ آمادگي رزم .

اگر چه سپاه هویتی نظامی دارد ولی، نظامی گری در واقع یك بعد از ابعاد هویت این نهاد مكتبی و مردمی است. سپاه نهادی در جهت پیاده كردن اهداف و آرمان های والای انقلاب اسلامی است و نامگذاری سال روز ولادت سالار شهیدان به نام روز پاسدار از این جهت است كه سپاه آرمانی بزرگ و مقدس دارد كه حفاظت و نگهبانی از نظام و حكومتی است كه بر اساس اسلام ناب محمدی - صلی الله علیه و آله-  برپا شده است و داعیهء تحقق نسبی آن را در جهان امروزی دارد و دامنهء این آرمان تا زمان حكومت عدل جهانی امام مهدی «عج» نیز گسترده است و بدین لحاظ دارای آرمان های مكتبی، انسانی و جهان شمول است كه باید همیشه حركت خود را بدان سوی جهت دهد.

از طرف دیگر ایثار و فداكاری برای حفظ نظام اسلامی و دستاوردها و اصول آن، آرمانی است كه سپاه با        درس آموزی از حماسهء حسینی، آن را خط مشی اصلی خود قرار داده است. از این نگاه، سپاه، حسینی و عاشورایی است و همواره آماده است برای حفظ نظام و حكومت اسلام فداكاری كند و با تمام هستی خود در نگهبانی از آن ، بكوشد.

سپاه با پشتوانهء نیروی انسانی مخلص، فداكار، آگاه ، متعهد به مبانی اسلامی و ولایت و با بهره گیری از سال ها تجربه ، تخصص و بینش فنی، امروز به صورت مجموعه ای چون «بنیان مرصوص» است كه انقلاب و نظام اسلامی را مانند دژی نفوذ ناپذیر دربر گرفته و آن را از هر خطر و توطئه ای مصون می دارد .

اكنون سپاه با سه بعد بسیار قویِ معنوی، نظامی و علمی، تحقق بخش امر خدای تعالی در قرآن است كه فرموده:
( وَ أَعِدُّوا لَهُمْ ما اسْتَطعْتُمْ مِنْ قوّةٍ و مِنْ رُباطِ الْخَیْلِ تُرْهَبونَ به عَدُوَّ اللهِ وَ عَدُوَّكُمْ...)
سپاه از بدو تشكیل با وجود مشكلات فراوان، در فعالیت های بزرگ و مهمی شركت داشته است :

•    بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و اوج گیری دسیسه های دشمنان و گروهك های محارب و ضد انقلاب و منافقين و حزب توده در نقاطی چون خوزستان، گنبد و كردستان، سپاه ضرورت حضور خود را در این نقاط به خوبی تشخیص داد و در جهت رفع آن، بسیج شد و پاسداران جان بركف از خون خود مایه گذاشتند تا جمهوری اسلامی سرافراز و پرشكوه بماند.
•    تحمیل جنگ از سوی رژیم بعثی عراق به جمهوری اسلامی، صحنهء جدیدی از امتحان الهی را برای سپاهیان پاسدار ایجاد كرد و مسؤولیت خطیر و سنگین آنها را مضاعف ساخت. جایگاه ارزشمند سپاه در طول 8 سال دفاع مقدس، بی نیاز از توصیف است؛ حق كلام در این زمینه همان جملهء امام راحل (قدس السره) است كه فرمودند: «اگر سپاه نبود، كشور هم نبود.»       
•    ترور شخصیت های مؤثر نظام و هواپيماربايي ، كه از سوی دشمنان شیطان صفت به ویژه استكبار جهانی در دستور كار قرار گرفته بود و شهادت فرهیختگانی چون شهید مطهری، شهید سپهبد قرنی، شهید مفتح، شهید بهشتی، شهید باهنر و شهید رجائی را درپي داشت، سپاه را برآن داشت تا در جهت توقف این ترورهای وحشیانه و ناجوانمردانه و ناامني هوايي ، به مقابله برخیزد و توطئه شوم ضد انقلاب را از بین ببرد.
•    فعالیت ها و مأموریت های رزمی، دفاعی و آموزشی، سپاه را از حضور فعال در عرصهء سازندگی كشور دور نداشته و در زماني كه جبههء مقابله با استكبار در سنگرهای اقتصادی و توسعه گشوده شد آنها نیز در این میدان حضور فعال و چشمگیری ايفا كردند. قرارگاه فرماندهی خاتم الانبیا"ص" امروزه گسترهء وسیعی از فعالیت های سازندگی از قبیل: سد سازی، ساخت اتوبان و فرودگاه، بازسازی تأسیسات و اسكله های بنادر دريايي كشور، راهسازی ، پروژه های كشاورزی و دامداری، طرح های آبرسانی و گازرسانی، احداث واحدهای مسكونی، خودروسازی، تولید قطعات صنعتی، درختكاری و احیاء جنگل ها و بازسازی مناطق جنگزده را در بر می گیرد.
•    از سوی دیگر مراكز علمی سپاه به منظور ارتقاء سطح علمی پرسنل خویش می كوشند تا با برگزاری كلاس های آموزشی ضروری، عناصر سپاهی را از جهات مختلف، انسان هایی كارآمد و پر توان سازند. دانشگاه امام حسین علیه السلام، دانشكده فرماندهی و ستاد، دانشگاه علوم پزشكی بقیة الله (عج) تعلیم و تربیت و افزایش سطح آگاهی و دانش سپاهیان را به عهده دارند و از مراكز آموزش عالی فعال در سطح كشور محسوب می شوند.
برخلاف بسیاری از برداشت‏هاي رایج در غرب ، سپاه یک نهاد صرفاً انقلابی و یا نظامی نیست که هدف اساسی‏اش صدور انقلاب و یا ماجراجویی خارجی باشد. همچنین یک نهاد صرفاً اقتصادی – تجاری با منافع خاص مادی صرف نیست. بلکه سازماني با کارکردهای گوناگون از جمله : امنیتی، نظامی، فرهنگی، اقتصادی سیاسی است .

 بی شک ، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ، یکی از مفاهیم نظام و انقلاب ماست که از دیرباز نه به عنوان یک نهاد نظامی ، بلکه به عنوان یک سازمان مردمی و دینی به دنبال حفاظت و حراست از کیان نظام و انقلاب بوده است.

این ساختار مردمی که به دلیل بروز جنگ تحمیلی ، هویت خود را در دفاع از مرزهای ايران اسلامي یافت، در ادامه حیات طیبه خود در دوران بازسازی کشور نیز بر مرزهای اقتصادی ، سلامت ، رفاه و سیاسی دلاورانه ایستاد و با خلق حماسه های مختلف نام ماندگار سپاه را برای تاریخ این مملکت جاودانه تر کرد.

 امسال در حالی که از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی بنام فرهنگ و اقتصاد با عزم ملی و مدیریت جهادی مزين شده است ، معنای این تلاقی (که هرساله تکرار می شود) به گونه ای غنی تر و ژرف تر خود را به رخ  هر صاحب نظری می کشاند و در دل خود مفاهیم و پیام های بسیاری را جای  داده است.

پاسداراني که می خواهند بر مرزهای فرهنگی انقلاب ایستادگی کنند باید پیش از هر چیز فرهنگ را بشناسند و با ابزار فرهنگی در این عرصه مجاهدت نمایند. در این زمینه باید توجه کرد که مطابق فرمایش های مقام معظم رهبری (مدظله العالی) منظور ما از جهاد فرهنگی ، پوستر درمانی، نمایشگاه درمانی ، جشنواره درمانی و مراسم درمانیِ فرهنگ نیست.

پاسداری در عرصه فرهنگ ، همانند پاسداری از مرزهای جغرافیایی در گرو همگرایی همه نیروهای عمل کننده است .

بی شک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز برای حضور جدی در این عرصه نیاز به هماهنگی با سایر نهادهای فرهنگی به وسیله تعامل جدی با دولت ، خلاقیت ، نظارت و انتقادهای سازنده  دارد ، بنابراین بدون درگیر شدن در بروکراسی های چند لایه ، سپاهِ فرهنگیِ انقلاب باید برای مأموریت جدید خود در جریان "انقلاب فرهنگی" همواره به روز شده و تجدید جایگاه و ساختار شود. چرا كه بر اين باوريم نفوذ و قدرت سپاه پاسداران در جامعه ایران حفظ خواهد شد و این نهاد در شکل‏دهی به آیندۀ سیاسی، اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي کشور نقش مهمی ایفا خواهد کرد.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامي با چنین بنیهء معنوی و مادی، چشم اندازی بس روشن پیشِ رو دارد كه حفظ نظام مقدس و كشور و نیز تلاش و زمینه سازی برای حكومت منجی بشریت حضرت بقیة الله ارواحنا فداه از مهمترينِ وظايف می باشد.