مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، سردبیر+کلثوم فلاحی: لطف‌الله محمدنژاد، رییس مرکز اسناد و کتابخانه ملی مازندران است. این مرکز 24 خرداداماه امسال با حضور صالحی امیری افتتاح شد و اکنون هزاران سند تاریخی مازندران در این مکان نگه داری می شود. در گفت و گو با محمدنژاد، او را علاقه مند به فرهنگ و هنر مازندران یافتیم و به همین دلیل،  مدتی است که بخشی از امکانات مرکزخود را به برگزارکنندگان نشست بین المللی تاریخ محلی مازندران اختصاص داده است. او در مصاحبه با ما به تشریح فعالیت مرکز اسناد مازندران، نحوه نگهداری اسناد، چگونگی استفاده پژوهشگران از این اسناد و ... پرداخت.

* سیاست‌ ساختاری مرکز اسناد چگونه است؟ الان تمرکز شما روی اسناد است یا کتاب؟

بعد از حضور دکتر صالحی امیری در ریاست مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران، این مرکز بیشتر بر روی اسناد متمرکز و در بحث کتابخانه هم بر روی کتاب‌های مرجع، تخصصی، تاریخ و هویت تاکید شده است.

* مرکز شما در حال حاضر چند نیرو دارد؟

در مرکز اسناد مازندران 10 نیرو داریم که بخش عمده آنها مازندرانی‌هایی بودند که در مرکز اسناد و کتابخانه ملی در تهران مشغول به کار بودند و بعد از راه اندازی مرکز اسناد مازندران، به مازندران آمدند.

*چرا اسناد تا این اندازه اهمیت دارد که اکنون اولویت شما شده است؟

در بحث اسناد برای کشور، حساسیت خاصی وجود دارد چون بسیاری از اسناد مهم کشور ها وارد کشورهای دیگر شده است. کسانی که بر کار دست داشتند و ارزش اسناد را می‌دانستند، عده‌ای دلال و بیگانه با فرهنگ، نسبت به انتقال این اسناد اقدام کردند. سندهای مهمی از کشور به فرانسه هندوستان، قفقاز و ... به صورت قاچاقی منتقل شده است. امروز حساسیت مرکز اسناد این است که بتوانیم این اسناد را جمع‌آوری کنیم.

*شیوه جمع‌آوری اسنادی که در دست مردم است، چگونه است؟

بیشتر اسناد در روستاها وجود دارد. راهکارهای زیادی را برای اطلاع رسانی برای جمع‌آوری اسناد پیشنهاد دادیم. مهم‌ترین راه اطلاع‌رسانی از طریق صدا و سیما است. از زمان راه‌اندازی مرکز اسناد مازندران، سیمای تبرستان یک بار مصاحبه کوتاهی را با من انجام داد و یعد از آن مصاحبه، حدود یکصد سند به صورت اهدایی از سوی مردم به دست ما رسید. اگر صدا و سیما این نحوه اطلاع‌رسانی را به درستی انجام دهد و مردم مطلع شوند، همکاری خوبی دارند.

از طریق رسانه‌های مکتوب و مجازی هم سعی کردیم کار جمع‌آوری اسناد را اطلاع‌رسانی کنیم. برای تمام فرمانداران و 60 بخشدار مازندران نامه ارسال کردیم تا از طریق ارتباطی که با دهیاران دارند، پیام ما را به گوش مردم روستاها برسانند که اگر اسنادی در دست دارند به مرکز اسناد اهدا کنند و اگر قصد اهدا کردن سند را ندارند آن را در اختیار ما قرار دهند تا از سند اسکن بگیریم و اصل سند را به صاحب سند برگردانیم. اسناد را محافظت می‌کنیم و فضا برای استفاده پژوهشگران از این اسناد فراهم می‌شود.

اینجا به نوعی موزه میراث مکتوب مازندران است و ما وظیفه جمع‌آوری اسناد از قبیل عکس، صوتی، تصویری و ... را داریم. کسانی که اهل فرهنگ هستند با ما همکاری دارند و ما هم ارتباط زیادی با آنها داریم.

* شما در همایشی که چندی پیش در ساختمان شماره 2 استانداری برگزار شد، خیلی تند به صدا وسیما حمله کردید. برای اطلاع‌رسانی از طریق صدا و سیما، با مسئولان این رسانه مکاتبه هم کردید؟

19 اردیبهشت ماه در تقویم ملی کشور، روز ملی میراث مکتوب است و در آن روز در مکاتبه تلفنی با ریاست صداو سیمای مرکز مازندران تقاضا کردم برای اطلاع‌رسانی، وقتی را در اختیار ما قرار دهند. با معاونت اطلاعات و اخبار این مرکز هم گفت و گو کردم اما اقدامی صورت نپذیرفت. وقتی ما در حال انجام کار فرهنگی هستیم از نهادهای فرهنگی هم انتظار همکاری داریم. چه بسا پیدا شدن یک برگ سند، نقش تمدن‌سازی مازندران را در کشور ارتقا دهد، مازندران که همین‌گونه به دیار علویان معروف نشده است و اسناد وجود دارد. نمونه اش نامه امام صادق (ع) که از طریق ملا مجدالدین به مردم ساری فرستاده شد، در کتابخانه مجلس وجود دارد و در حال پیگیری هستیم تا این سند را به مازندران انتقال دهیم.

* چیزی که ما می بینیم، این است که گویا هنوز مرکز اسناد مازندران به صورت کامل تجهیز نشده و با مشکلاتی مواجه هستید؟

هنوز در حال ساختارسازی فیزیکی و تجهیزاتی هستیم و البته هنوز قفسه‌های استاندارد نگهداری اسناد و دستگاه اسکن قوی را نداریم و به شبکه اینترانت هم متصل نیستیم.

در روز افتتاح این مرکز، پیشنهاد دادیم استان زمینی را برای احداث مرکز اسناد تهیه کند و ساختن مرکز هم از سوی تهران تامین اعتبار شود که آقای صالحی امیری هم از این پیشنهاد استقبال کرد. از آن روز تاکنون در تکاپوی تهیه زمین هستیم و برای عملیاتی شدن دیگر کارهای مرکز، رمقی برای ما باقی نمانده است.

وقتی وارد شدیم این ساختمان، ویرانه بود، اگر پول هم داشتیم نیازمند زمان بود تا تجهیز شود، از سوزن ته گرد گرفته تا دستگاه اسکن چند میلیونی، نیازمند تجهیز بودیم.

کارهای فرهنگی، نرم‌افزاری است و در دراز مدت جواب می‌دهد. همت کردیم تا این ساختار شکل بگیرد و در آینده هر کسی که می‌آید بتواند ابزار و امکانات لازم را برای کار داشته باشد. بهترین جنگجو اگر سلاح نداشته باشد چگونه باید بجنگد، اینجا هم سنگر سربازان فرهنگی است.

جمع‌آوری امکانات، نیازمند یکی، دو سال زمان است. با شهرداری، فرمانداری، استانداری و خیران مکاتباتی داشتیم و در نهایت زمین یک هکتاری در اطراف ساری تهیه کردیم و اگر این مرکز احداث شود، بزرگ‌ترین کانون فرهنگی شمال کشور شامل استان‌های مازندران، گلستان و سمنان می‌شود و این فرصتی طلایی است که برای مازندران به وجود آمده است.

*با توجه به استاندارد نبودن ساختمان فعلی مرکز اسناد مازندران و نداشتن مخزن، چگونه از اسناد نگهداری می‌کنید؟

این مرکز از استاندارد لازم برخوردار نیست چون مخزن نگهداری اسناد باید در زیر زمین باشد ولی توانستیم با اقداماتی مانند تنظیم سرمایش و گرمایش و ... اسناد را محافظت کنیم.

این اسناد دسته‌بندی است و البته هنوز فضا برای استفاده پژوهشگران فراهم نشده است چون این اسناد باید دیجیتالی شوند. تازه دستگاه‌ها را خریداری کردیم و بعد از اسکن، اسناد را در فضای مجازی در دسترس پژوهشگران قرار می‌دهیم. 80درصد از تجهیزات را تهیه کرده‌ایم و 20درصد باقی مانده است.

*با دست اندرکاران برگزاری همایش‌ تاریخ محلی مازندران، مراوده دارید؟

تلاش ما در راستای برقراری ارتباط با همه بخش‌های مرتبط با تاریخ و فرهنگ مازندران است. رونمایی از آثار نویسندگان درباره تاریخ مازندران هم از وظایف ما است. احترام به دل‌سوختگان و سینه‌سوختگان این عرصه از وظایف ذاتی ما است. اقدامات ما در این زمینه برای گزارش دهی به مرکز نیست بلکه هدف ما قدردانی از اهل قلم و اندیشه است.

صدا و سیما هم به جای آن که هر شب برنامه‌ای درباره آش ترش پخش کند، به سراغ این نویسندگان سینه سوخته برود. ما طبق تقاضای دوستان، دبیرخانه نشست بین المللی تاریخ محلی را در این مرکز دایر کردیم و تا جایی که امکان داشته باشد کمک می کنیم.