مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، اشکان جهان آرای: سال‌هاست که مدیران شهری در شهرهای مختلف تلاش می‌کنند تا بازتعریفی از نهاد شهرداری برای مردم داشته باشند. در باور همگانی شهرداری به عنوان نهادی صرفاً خدماتی شناخته شده است، در حالی‌که مدیران شهری و کارشناسان بر این عقیده‌اند که هویت اصلی شهرداری‌ها دربرگیرنده همه ابعاد مرتبط با زندگی روزمره شهروندان است.

زندگی شهروندان علاوه بر فعالیت‌های خدماتی و زیرساختی شهرداری‌ها به توجه و آینده‌نگری برای حوزه‌های نرم‌افزاری جامعه نیز نیاز دارد. بخش‌هایی مانند فعالیت‌های اجتماعی، بهبود روحیه گروهی، ایجاد هویت شهری، تحقق آرامش شهروندی و فعالیت در حوزه‌‌های مختلف حوزه فرهنگ و هنر از جمله اقداماتی هستند که شهرداری‌ها می‌توانند در صورت توجه به آن‌ها خود را از کالبد یک دستگاه خدماتی صرف در شاخه فعالیت‌های سخت‌افزاری و عمرانی خارج کرده و به یک نهاد اجتماعی و فرهنگی تبدیل شوند.

  این جایگاه طی سال‌های اخیر در بین شهرداری‌های مازندران دست‌کم به یک هدف تبدیل شده است. شهرداری‌هایی که به دلایل مختلف از جمله کمبود فضاهای تفریحی و فرهنگی برای شهروندان، نداشتن درآمد پایدار و حضور همیشگی و پرتعداد مسافران، توان محقق کردن آن‌چه که در زمینه فعالیت‌های فرهنگی در ذهن می‌پرورانند را ندارند.

 با وجود این‌که بسیاری از شهرداری‌های استان در سال‌های اخیر برنامه‌ریزی‌هایی را برای توجه به فعالیت‌های فرهنگی و هنری نیز معطوف کرده‌اند، کماکان آن‌چه که می‌توان از خروجی این‌ فعالیت‌ها مشاهده کرد، برخی اقدامات روتین و تکراری است که صرفاً آن‌ها را می‌توان در قالب یک سری اقدامات آموزشی و فرهنگی ساده و معمولی تلقی کرد. چاپ کتابچه‌های آموزشی در زمینه‌های مختلف، نصب بنرها و بیلبوردهای فرهنگی و آموزشی در شهرها، برگزاری پیاده‌روی‌های خانوادگی و گاهی هم برگزاری جشنواره‌هایی به اقتضای موقعیت هر شهر مانند جشنواره مجسمه‌های شنی، پرواز بادبادک‌ها یا برگزاری جنگ‌ها و جشن‌هایی به مناسبت‌های ملی و مذهبی از این دست اقدامات هستند که شهرداری‌ها در چند سال اخیر به حضور و فعالیت در آن‌ها توجه بیشتری دارند تا تأثیر خود در حوزه اجتماعی را هم نشان دهند.

با توجه به تعاریف متعدد و گسترده از واژه «فرهنگ» طبیعی است که حضور شهرداری‌ها در فعالیت‌های فرهنگی را نمی‌توان به همین چند بخش محدود کرد. دایره‌ای که شهرداری‌ها می‌توانند در حوزه فرهنگ و هنر برای خود ترسیم کنند می‌تواند به شعاع نیازهای فرهنگی همه شهروندان باشد. اما این‌که این نیازها چگونه تشخیص داده شود، موضوعی است که بیشتر باید به آن پرداخت و توجه کرد.

  همان‌طور که اشاره شد شهرداری‌‌ها به برخی اقدامات محدود در زمینه فعالیت‌های فرهنگی بسنده کرده‌اند که البته دلایل متعددی نیز دارد. اما نگاهی به کلان شهرها نشان می‌دهد که فعالیت‌های فرهنگی تا چه اندازه در دستور کار مسئولان و مدیران شهری قرار گرفته‌اند.

 از سال 1375 که سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران فعالیت خود را آغاز کرد، در قالب یک سری برنامه‌های کارشناسانه و با استفاده از کارشناسان مختلف حوزه فرهنگ و هنر، در این کلان شهر تلاش شده است که نگاه به فرهنگ و هنر از زاویه‌ای صرفاً ابزاری برای القای برخی پیام‌ها یا برپایی چند جشن، به یک الزام با نگاهی حرفه‌ای و کارشناسانه تبدیل شود.

پس از این رویکرد بود که شهرداری تهران به مرور به عنوان یک متولی در حوزه فرهنگ نیز وارد عمل شد و به موازات گسترش خدمات زیرساختی، فعالیت‌های فرهنگی و هنری را نیز به سمت گسترش یافتن و حرفه‌ای شدن سوق داد تا با تعریف ساختار فرهنگی برای هر 22 منطقه‌، پس از نفوذ در لایه‌های مختلف شهروندی، مجموعه فرهنگ و هنر را به عنوان یک چتر فرهنگی تأثیرگذار به کار گیرد.

 طبیعی است که رسیدن به جایگاه فعلی شهرداری تهران یا کلان شهرهای دیگری مانند اصفهان و مشهد ظرف مدتی کوتاه برای شهرداری‌های مازندران ممکن نیست. اما آن‌چه نباید از آن غافل ماند تلاش برای تخصصی شدن نگاه‌های فرهنگی و هنری در برنامه‌ریزی مدیران و مسئولان شهری است.

شهرداران و اعضای پارلمان‌های شهری شهرهای استان شاید لازم باشد که در سال‌های پیش رو توجه به مسائل فرهنگی و هنری را با رویکردی متفاوت از آن‌چه که تاکنون وجود داشت مد نظر داشته باشند. اقداماتی مانند برگزاری جشنواره‌هایی با استفاده از ظرفیت‌های بومی هر شهر مانند جشنواره‌های کلیا، انار، برنج و بهار نارنج در سال‌های اخیر از سوی برخی شهرداری‌ها مورد توجه قرار گرفته‌اند. اما این اقدامات باید در سایر حوزه‌های نیز مشاهده شود.

شاید یکی از نقاط قوت شهرداری ساری در دوره حضور شهردار فعلی همین تغییر نگرش به فعالیت‌های فرهنگی است. تشکیل معاونت فرهنگی در شهرداری مرکز استان و تخصیص بودجه‌ فرهنگی در اعتبارات سالانه این شهرداری اقدامی مثبت در زمینه فعالیت‌های فرهنگی و هنری شهری محسوب می‌شود. اقدامی که به دلیل تفاوت در نوع عملکردها قابل توجه است و به حمایت بیشتر اعضای شورای اسلامی مرکز استان نیاز دارد.

 همکاری با نهادهای فرهنگی برای برگزاری جشنواره‌های تخصصی در حوزه فرهنگ و هنر مانند جشنواره تئاتر بومی تیرنگ، برگزاری برنامه‌های مستمر فرهنگی با حضور هنرمندان مختلف در شب‌های ماه مبارک رمضان، ایجاد خانه فرهنگ و هنر شهرداری ساری، برپایی جشنواره‌های مختلف هنری با رویکرد شهری، حمایت از گروه‌های مختلف فرهنگی و هنری برای اجرای برنامه‌های مختلف، همکاری در برگزاری همایش‌های علمی و فرهنگی از جمله همایش بین‌المللی تاریخ محلی مازندران، حمایت از نشر کتاب‌های فرهنگی و بسیاری از اقدامات فرهنگی دیگر این نوید را می‌دهد که نگاه متفاوت به فعالیت‌های فرهنگی و هنری از سوی شهرداری، در مازندران نیز پا گرفته و می‌توان به سرایت این نگرش به سایر شهرداری‌های استان، به ویژه شهرداری شهرهای بزرگی مانند بابل، رامسر، تنکابن، قائمشهر، آمل، بهشهر، نوشهر، بابلسر و فریدونکنار نیز امیدوار بود.

نوروز بهانه مناسبی برای تغییر نگرش در این حوزه است. شاید اگر شهرداری‌های استان در سال 94 گام خود را برای توجه به حرفه‌ای شدن اقدامات فرهنگی و استفاده از تجارب کارشناسان فرهنگی و هنری محکم‌تر بردارند، بتوان درآغاز سده چهاردهم خورشیدی شهرهای مازندران را شهرهایی فرهنگی دید.