مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، مینا محسن پور+کلثوم فلاحی: نخستین همایش نکوداشت شاعر عاشورایی -"میرزا محمود فدایی تلاوکی(تلوکی)"- با حضور مسوولان کشوری، استانی و شهری، صبح پنج شنبه در سالن سلمان هراتی اداره فرهنگ و ارشاد ساری، برگزار شد.

مهدی عبوری-شهردار ساری- در ابتدا با بیان اینکه بازشناسی فرهنگ و تبارشناسی هر ملتی، برای تمام جوامع ضروری است، ابراز داشت: پیدایش یک فرهنگ بدون ثبت کارنامه و عملکرد گذشتگان ممکن نیست.

وی ادامه داد: اساس هر فرهنگ مبتنی بر مواریث گذشته است و مفاخر، علما و مشاهیر مهمترین بخش از این میراث هستند.

عبوری در بخش دیگری از سخنانش برپایی آیین های نکوداشت و گرامیداشت مفاخر هر سرزمین را بیانگر میزان قدرشناسی نسل حاضر و قوام بخش ملیت و هویت ساز جامعه دانست.

شهردار ساری با اشاره به اقدامات صورت گرفته در زمینه گسترش فرهنگ در شهر ساری، همایش "فدایی تلاوکی" را بارقه ای از تلاش اندیشمندانی دانست که علاوه بر معرفی شخصیت و آثار میرزا محمود فدایی تلاوکی، به ارائه یکی از منابع عمده حفظ هویت ملی و اسلامی می پردازند تا فرهنگ ناب عاشورایی را متجلی کنند.

*پیام حداد عادل به همایش فدایی تلاوکی

در ادامه لطف الله محمد نژاد- رییس مرکز اسناد و کتابخانه ملی مازندران- پیام غلامعلی حداد عادل را به همایش "فدایی تلاوکی" خواند.

در ابتدای این بیانیه آمده است: شعر فارسی شاعران شیعی توانست با جاذبه های خود، نام و یاد خاندان پیامبر را در دل و جان مردم نهادینه کند.

در بخش دیگری از این بیانیه بر اهمیت برگزاری این بزرگداشت از سوی مازندران اشاره و تاکید شده: شعر فدایی از حیث ضوابط و معیارهای زبانی و ادبی، شعری پخته، سخته و بی عیب است و باید گفت این شاعر مازندرانی، با وجود قوت سخن و روانی زبان شعر خود و با وجود ایمان و ارادتی که در شعر او موج می زند، مظلومانه گمنام مانده است.

در بخش انتهایی بیانیه مقتلی از فدایی تلاوکی آورده شده و همچنین توضیحاتی در خصوص آثار این شاعر به این شرح آمده است: مقتل منظوم فدایی، با بیش از هفت هزار بیت در مرثیه سرور آزادگان جهان، نه فقط از عشق و ایمان و دلسوختگی عجیب این شاعر به اهل بیت پیامبر حکایت می کند، که علاوه بر آن گواه دیگیری است بر دینداری و ایمان مردم مازندران و طبرستان و عشق و ارادت دیرینه مردم این سامان به پیامبر و خاندان گرامی او.

*نخستین مقتل منظوم تاریخ ادبیات فارسی

در ادامه کتر علی رمضانی پاچی-دبیر علمی همایش- با بیان اینکه یکی از عوامل ماندگاری نهضت عاشورا، ورود این حماسه به عرصه شعر است، افزود: شعر ضمن روایت واقعه، پیوند دهنده حقایق و عواطف است.

وی ادبیات عاشورایی را یکی از غنی ترین و حماسی ترین ذخایر فکری و احساسی شیعه دانست و گفت: مازندران نیز در دامن خود شاعران عاشورایی پرورانده است.

رمضانی با اشاره به شاخص بودن فدایی در شعر عاشورایی، مقتل منظوم فدایی تلاوکی را نخستین مقتل منظوم تاریخ ادبیات فارسی دانست.

وی ادامه داد: این اثر بزرگ ترین اثر عاشورایی در سطح ملی محسوب می شود که طولانی ترین ترکیب بند و عاشورایی ادب فارسی و همچنین بلند ترین قصیده عاشورایی با 314 بیت را در خود جای داده است.

دبیر علمی همایش با اشاره به لزوم ارج نهادن به مفاخر ادبی فرهنگی مازندران و نمایاندن آنان به نسل جوان، ایده برگزاری این همایش را زاییده ستاد یادواره بیستمین سالگرد 148 شهید دودانگه دانست و افزود: این ایده از سوی استادان محترم حوزه فرهنگ و ادب و همچنین شورای شهر و شهردارر ساری و مرکز اسناد و کتابخانه ملی مازندران، مورد حمایت مادی و معنوی قرار گرفت.

رمضانی آغاز فراخوان همایش را آذر ماه 93 عنوان کرد و گفت: پوستر همایش به سراسر کشور فرستاده و همایش در سایت ها مختلف فراخوان شد.

وی ادامه داد: در نهایت 60 مقاله از 12 استان به دبیر خانه همایش فرستاده شد که پس از ارزیابی، 23 مقاله و برخی از چکیده ها در همایش نامه به چاپ رسید.

*عبدی عتیق

فریدون اکبری شلدره در سخنانی در این همایش، میرزامحمود فدایی را از نهنگان خط‌ شکن و چهره‌ای فراملی ایرانی و اسلامی دانست و اظهار کرد: فدایی مربوط به یک روستا و یک منطقه نبود و  تقاضا دارم مردان بزرگ را از دریچه نبینیم و دریچه‌های غبارگرفته را بشکنیم. سپهر فدایی، سپهری عتیق و آسمانی فرهمند و باشکوه است که هرچه دارد از فرهنگ قرآنی است و نباید به این بزرگ مرد جفا کنیم.

عضو کمیته علمی نخستین همایش ملی بزرگداشت شاعر عاشورایی فدایی تلوکی با اشاره به اینکه فدایی در دیوان خود هیچ نامی از منطقه خود نبرده و این دارای پیام است، گفت: یکی از مسائلی که به یقین رسیدم و اینکه در زمین و در دل خاک جایی به عنوان آرامگاه برای این مرد وجود ندارد، به معنای آسمانی بودن فدایی است.

اکبری  تصریح کرد: از مسئولان فرهنگی استان و کشور تقاضا دارم مجال دهند این چهره‌های فرهنگی را معرفی کنیم و چون تا چهره‌های فرهنگی خود را نشناسیم نمی‌توانیم برای جوانان خود الگوسازی کنیم.

وی با اشاره به اینکه نمونه‌های بسیاری از مقتل استخراج کردم و چند جا فدایی با یقین بیان می‌کند که عتیق حضرت امام حسین‌(ع) هستم، ادامه داد: فدایی تخلص خود را هم در عالم رویا از امام حسین(ع) دریافت کرده و این مسئله برای هر کسی اتفاق نمی‌افتد.

وی  با بیان اینکه اخترشناسی، موسیقی‌شناسی،  اسطوره، تاریخ و سیاست، علوم ادبی و دینی و علوم قرآنی گستره علمی میرزامحمود فدایی تلوکی است، خاطرنشان کرد: امروز دانشگاهیان ما هرکدام باید در یک حوزه علمی فعالیت کنند و کشش فعالیت در چند حوزه علمی را نداریم و فرو می‌ریزیم. خرسند هستم که قدر اثر میرزامحمود فدایی تلوکی حفظ شد و من مانند فدایی، روستانشین و عاشق کتاب بودم.

* دیر به فدایی پرداختیم

در ادامه این مراسم حجت‌الاسلام محی‌الدین بهرام محمدیان اظهار کرد: گاهی برخی کتاب‌سازی‌ها انجام می‌شود اما مجموعه‌ای از اطلاعات مفید و منظم را در اثر تصحیحی فدایی تلوکی قابل مشاهده است  و باید از مصحح نسخه خطی دیوان فدایی تلوکی، تشکر کرد.

معاون وزیر آموزش و پرورش با اشاره به اینکه درباره تصحیح نسخه خطی دیوان فدایی تلوکی باید به مازندران تبریک گفت که گنجینه ناشناخته استان را شناسایی کردند، گفت: امروز در روزگار هجمه و حمله به هویت‌هایی ملی و قومی قرار داریم و برای ما اشتهای کاذب درست کرده و نسل ما را نسبت به دلمشغولی‌هایی که اهمیت ندارد، جذب می‌کنند و نشان دادن آب گوارا در این شرایط، کار سختی است.

این مسئول با بیان اینکه لایه‌های مهم هویتی اسلامی و ایرانی را باید برای دانش‌آموزان بازشناسی کنیم، تصریح کرد: در مجموعه ایران‌شناسی، استان‌شناسی داریم و گنجینه‌های معنوی و طبیعی، از سرمایه‌های ما هستند و این بازشناسی از چهره شاعری سترگ و عالمی بزرگوار مانند فدایی کار بسیار پراهمیتی است.

محمدیان با اشاره به  دانش فدایی در علوم مختلف مانند علوم قرآنی، فقهی، نجوم، موسیقی و ... ادامه داد: پرداختن به مسائل اجتماعی روزگار  در اشعار فدایی نشان می‌دهد میرزا محمود از دانش مدنی روزگار خود هم بهره‌مند است.

وی با بیان اینکه فدایی به زبان روسی هم آشنا بوده و در شعر خود از الفاظ روسی هم استفاده کرده است، خاطرنشان کرد: او دربار داخلی را هم می‌شناخته که چه نقطه‌ضعفی دارد و این مسائل نشان می‌دهد با شخصیت جامعی مواجه هستیم.

معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه پیشنهاد می‌کنم از 20درصد سهم آموزشی که بر عهده استان است طرحی ارائه شود که چهره‌هایی مانند فدایی مورد توجه قرار گیرند، اظهار کرد: این مسیر جدیدی است و ما که دیر به فدایی پرداختیم از این طریق می‌توانیم بخشی از کم‌کاری‌ها را جبران کنیم.

این مسئول با اشاره به اینکه در جست‌وجوی ریشه تشیع در ایران با یک واقعه تاریخی برخورد کردم، گفت: هرجا موکب امام‌حسن(ع) عبور کرده آنجا به تشیع گرویده شده است.

*مقتل فدایی افتخارآفرین بوده  است

 در این همایش دکتراحمد خاتمی  هم در سخنانی اظهار کرد: پاسداری و حفاظت از معارف اسلامی، قاعده نانوشته‌ای بین شاعران و اهالی ادبیات است و  در هیچ مقطع و دیوانی نمی‌توان این حس تمایل و انگیزه حفاظت و صیانت را نادیده بگیریم، افزود: کثرت استفاده از آیات قرآن و احادیث و موضوعات اعتقادی و کلامی که در متون ما وجود دارد نشان می‌دهد شاعران به این نکته به عنوان موضوعی مهم توجه داشتند و به نظر می‌رسد در بحث‌های تحقیقی از آن غفلت کردیم.

رییس دانشکده ادبیات دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه شاعران ما در تبیین، نقد و توزیع حوادث تاریخی و ... سهم ویژه‌ای دارند، گفت: بی‌انصافی است از شعرا به عنوان انتقال دهنده تاریخ دینی و اسلامی، یاد نکنیم.شعر فارسی ابزاری  برای انتقال معارف اسلامی و شیعی است و حوادث تاریخی که در تاریخ اسلام رخ داده است دقیق در تاریخ ادبیات به معنای متون ادبی ما مندرج شده است.

خاتمی با اشاره به اینکه اگر کسی بخواهد تاریخ اسلام منظوم تدوین کند با موجودیتی که در کتاب شعرا داریم، این اقدام قابل اجرایی شدن است، ادامه داد: این هم نوعی اشاعه فرهنگ اسلامی و توسعه فرهنگ دینی و ایرانی است.

وی با بیان اینکه در بین حوادث تاریخی، حادثه کربلا و عاشورا ماجرای دیگری است و هیچ تعصبی در مباحث علمی نداریم، تصریح کرد: حقیقتی که با آن مواجه هستیم این است که عاشورا جایگاه ویژه پیدا کرده  و تافته جدابافته از دیگر وقایع تاریخی است. عاشورا یک واقعه پوینده و بالنده است.

این مسئول اظهار کرد: در نوع مرثیه، هیچ‌کس به اندازه وجود امام حسین(ع) و هیچ مسئله‌ای به اندازه واقعه کربلا، حجم اشعار فارسی را به خود اختصاص نداده است و امام حسین(ع) در تاریخ ما موضوعی غیرقابل مقایسه است.

وی با بیان اینکه خوشبختی فدایی این است که مرثیه‌خوان و مرثیه‌سرای امام حسین(ع) شده است، گفت: بعضی‌ها مدیون الطاف خفیه‌ای هستند و فدایی جزو این معدود شاعران است.

رئیس دانشکده ادبیات دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه مقتل فدایی افتخارآفرین بوده و ترحم‌برانگیز نیست، ادامه داد: فدایی نمی‌خواهد با ساختن مقتل منظوم خود، دل کسانی را بسوزاند که بر سر امام شیعیان چه رفت، بحث بر سر این است که امام را در جایگاه رفیع عزت بنشاند و به ما بفمهمان کسانی که پیرو امام هستند از چه جایگاهی می‌توانند برخوردار باشند.

این مسئول با بیان اینکه شعر فدایی دارای پشتوانه است و متکی به تاریخ، فلسفه، نجوم و علوم مختلف است، گفت: متقل فدایی فقط بر اساس حس و حال معنوی نیست و دانش شاعر در دیوان او دیده می‌شود.

*حاشیه ها

-خاطرنشان می کنیم این همایش با حضور پرشمار فرهنگیان، ادب دوستان و اهالی فرهنگ و هنر در دو نوبت صبح و عصربرگزار  شد.

- در نوبت صبح دکتر فریدون اکبری شلدره -مصحح دیوان فدایی- تجلیل شد. تعدادی از تعزیه خوان های روستای تلاوک(تلوک) و نوادگان و دارندگان نسخه خطی فدایی نیز در نوبت صبح تجلیل شدند.

-در نوبت صبح دکتر مهدی خادمی کولایی با موضع رویکردهای اساطیری در مقتل فدایی، دکتر علیرضا قاسمی با موضوع مناسبات ترکیب بند محتشم و مقتل منظوم فدایی از منظر بینامتنیت، دکتر مرتضی محسنی با موضوع بررسی سبک شناختی مقتل منظوم فدایی و دکتر فردوس حاجیان با موضوع فدایی مازندرانی حی متاله و آفرینشگر هنر اسلامی مقاله ارایه دادند که دکتر احمد خاتمی، دکتر حسین حسن پور الاشتی و دکتر زین العابدین درگاهی هیئت رییس هبودند.

-در نوبت عصر دکتر فاطمه الهامی، دکتر محمد مهدی رضاپور، نسیم حسن پور ایلالی، سیدمنصور فتوکیان و دکتر احمد غنی پور ملکشاه به ارایه مقاله پرداختند.

- همایش با جمع بندی دبیر علمی، اجرای تعزیه برادران شهابی و قدردانی علی اکبرزلیکانی -عضو شورای شهر ساری-به پایان رسید.