«گوهرتپه»، سايتي كليدي براي مطالعه‌ي روند پيچيدگي جوامع دوران روستانشيني و شهرنشيني در ايران است. لذا ضروري دارد كه دركنار چنين محوطه‌اي آزمايشگاهي مجهز ايجاد شود؛ ولي اكنون حتا در كل استان مازندران نيز چنين آزمايشگاهي وجود ندارد.

علي ماهفروزي ـ سرپرست هيات كاوش محوطه‌ي باستاني گوهرتپه-افزود: سايت گوهرتپه، محلي براي نگه‌داري از اشياي كشف‌شده ندارد؛ به همين دليل، اشياي تاريخي به گنجينه‌ي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تحويل داده مي‌شوند و آنها بايد براي نگه‌داري از آثار تلاش كنند. باوجود آن‌كه استانداردها در گنجينه‌هاي ميراث فرهنگي تاحدي رعايت مي‌شوند ولي هنوز تا رسيدن به سطح مطلوب، راه زيادي درپيش داريم.

وي درباره‌ي حفاظت از بقاياي معماري به‌دست آمده در گوهرتپه، توضيح داد: بخش‌هاي معماري با سوله محافظت مي‌شوند و بازديدكنندگان نيز از اطراف سوله‌ها، آثار را مي‌بينند. البته سوله‌ها سبك انتخاب شده‌اند و وزن آن‌ها نيز بر يك نقطه متركز نيست.

گوهرتپه در شمال ‌غربي شهر «رستم‌كلا» از استان مازندران و در فاصله‌ي 10 كيلومتري جاده‌ي نكا به بهشهر قرار دارد. اين محوطه‌ي 50 هكتاري به اواخر دوره‌ي نوسنگي مربوط است. چندي پيش اخباري درباره‌ي انجام حفاري‌هاي غيرمجاز متعدد در ارتفاعات البرز و بخش‌هاي ورودي سايت گوهرتپه منتشر شد كه به‌گفته‌ي ماهفروزي، روند حفاري‌ها با استقرار يگان حفاظتي، كم شده است.

او با بيان اين‌كه منطقه‌اي كه به‌نام گوهرتپه مي‌شناسيم، ساختار روستانشيني پيچده‌يي داشته است، گفت: اگر در نقشه‌هاي ماهواره‌يي به گوهرتپه نگاه كنيم، ناهمواري‌هاي زيادي در اين محوطه مي‌بينيم كه در مركز آن، نشست بزرگي وجود دارد؛ اين ساختار فضايي، طبقات اجتماعي مردم را بيان مي‌كند. باتوجه به اين‌كه تحولات اقتصادي و اجتماعي باعث به‌وجود آمدن شهرها مي‌شود در گوهرتپه نيز اقتصاد پوياي نظام‌هاي ابرقبيله‌يي در اواخر دوره‌ي نوسنگي باعث به‌وجود آمدن محوطه‌ي بسيار بزرگي به نام گوهرتپه شده است.

وي ادامه داد: پتانسيل‌هايي مانند آب فراوان، دسترسي به منابع جنگلي شامل گياهان و ميوه‌هاي مختلف و دسترسي به سنگ‌هاي معدني در منطقه‌ي گوهرتپه وجود داشته است؛ معدن سنگ‌هايي كه از آن‌ها ابزارهايي ساخته مي‌شد، كمتر از يك كيلومتر با گوهرتپه فاصله دارد؛ اين مساله، سبب تحولاتي اقتصادي و اجتماعي شده كه بر استقرار مردم نيز تاثيرگذار بوده است.

اين باستان شناس با تاكيد بر اين‌كه گوهرتپه، همه‌ي پتانسيل‌هاي لازم براي استقرار شهرنشيني در شمال ايران را داشته است، اين سايت را يكي ‌از مهم‌ترين محوطه‌هاي باستاني در حاشيه‌ي درياي خزر و آسياي مركزي دانست كه بايد ازسوي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري مورد توجه قرار گيرد.

وي با اشاره به اين‌كه پايگاه گوهرتپه از ابتدا به‌دنبال اعتبار نبود و مي‌خواست كاوش‌هاي اين منطقه را تثبيت كند، اظهار داشت: در چهار سال گذشته، هر سال يك فصل كاوش در گوهرتپه انجام شده است كه اين كاوش‌ها محوطه‌ي باستاني گوهرتپه را به پژوهش‌گران داخلي و خارجي معرفي كرد.

ماهفروزي با بيان اين‌كه حريم گوهرتپه تعيين و دو هكتار از حدود 48 هكتار آن نيز خريداري شده است، گفت: از محل اعتبارات پروژه‌هاي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و كمك‌هاي مردم، فاز نخست ايجاد سايت‌موزه‌ي گوهرتپه انجام شده و 800 مترمربع از محوطه زير پوشش سوله رفته است. هم‌چنين يك كوره‌ي سفال‌گري كه در لايه‌هاي دوره‌ي برنز محوطه به‌دست آمده بود به همان شكل سنتي، بازسازي شد و اكنون سفال‌گراني كه باستان‌شناس هستند در آن كوره به ساخت سفال مشغول‌اند و در كوره‌هاي مخصوص تعبيه شده در آنجا، سفال‌ها را به پخت مي‌برند. درواقع، اين‌گونه اقدامات، زندگي را به محوطه‌ي پنج‌هزار بازگردانده است.(isna)