استان مازندران در تاريخچه توسعه گردشگري منطقه‌اي ايران ، به ويژه در سواحل جنوبي درياي خزر ، جايگاه ويژه‌اي دارد.

فاصله كم و امكان سريع دسترسي به تهران و همچنين برخورداري ازمنابع گردشگري مناسب و احداث تاسيسات اقامتي و پذيرايي در خور توجه ، در مرحله اول مقبوليت فراواني براي اين استان به عنوان قطب گردشگري فراهم آورده است.

رخدادها و روند توسعه بعدي كه بيشتر بدون توجه به ظرفيت و كشش منابع گردشگري صورت گرفت ، امروزه مازندران را با وجود داشتن جايگاه ويژه با چالش‌هاي جدي روبرو كرده است.

تشديد روند خصوصي شدن سواحل از طريق تملك بخش خصوصي يا نهادهاي دولتي، شبه دولتي و ايجاد محدوديت دسترسي عمومي به سواحل دريا كه هنوز به عنوان انگيزه‌اصلي سفرهاي توريستي به اين استان‌است، نقش مهمي را ايفا مي‌كند.

تغيير شديد كاربري اراضي از طريق فروش اراضي كشاورزي ناحيه جلگه‌اي با هدف شهرك‌سازي و ويلاسازي ،به عنوان يك موج سوداگري زمين در ناحيه جلگه‌اي پس از اشباع ناحيه ساحلي از ديگر چالش‌ها است.

همچنين رواج سوداگري زمين در ناحيه كوهپايه‌اي و توسعه ساخت و سازهاي خصوصي توريستي در دامنه‌ها و روستاهاي واقع در ناحيه كوهپايه‌اي از ديگر چالش گردشگري مازندران است.

محدوديت كشش و ظرفيت جاده ساحلي و عبور آن از ميان روستاها و شهرك‌هايي كه فقط در امتداد جاده كناره توسعه پيدا كردند ، آلودگي عرصه‌هاي ساحلي و جلگه‌اي از طريق دفع وتخليه زباله‌هاي خانگي ، كارگاهي و صنعتي كه مغاير با اصول حفظ منظر طبيعي در مناطق توريستي است،افزايش ضريب خطر و كاهش ايمني در سواحل ، به‌دليل نبود يا كمبود امكانات نجات غريق درامتداد سواحل مناسب براي شنااز ديگر چالش‌هاي توسعه صنعت توريسم است.

همچنين از ديگر چالش‌هاي گردشگري استان مي‌توان از كم توجهي به گردشگري فرهنگي وييلاقي كه هم ضايعات اجتماعي كمتري دارد و هم اينكه از انگيزه قوي در ميان مردم برخوردار است ، ضريب اشغال نسبتا پايين تاسيسات اقامتي و وابستگي شديد فعاليت‌هاي گردشگري به‌فصل تابستان و ركود نسبتا طولاني درفصول پاييز و زمستان ياد كرد.

به رغم وجود اين چالش‌ها استمرارمقبوليت اين استان در ميان بازارتقاضا درخورتوجه است و اگر پاسخ مناسب به اين تقاضا داده نشود ادامه روندتوسعه به نوعي ناپايداري همراه‌با ناهنجاريهاي فضايي ، اقتصادي و اجتماعي منجر مي شود.

دكتر "علي‌رضاابراهيمي "عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد قائم شهر و"محمد رضا خسرويان" يك كارشناس ارشداجتماعي در تحقيقي درباره عوامل موثر بر رشد و توسعه صنعت توريسم در استان مازندران به اين نتيجه رسيده‌اند كه ايجاد امنيت، تبليغات صحيح، وتوسعه حمل و نقل درتوسعه صنعت گردشگري بسيار مهم است.

اين دو محقق معتقدند : صنعت توريسم موجب آشنايي مردم با ديگر فرهنگ‌ها، نژادها، اقوام و سرزمين و گويش‌ها مي‌شود و از نظر اقتصادي يكي از منابع درآمد و ارز محسوب مي‌شود.

" عليرضا ابراهيمي" گفت: نتيجه اين تحقيق نشان داده است ،اطلاع رساني به مردم و تبليغات صحيح به منظور آشنا نمودن آنان با صنعت توريسم مازندران، گسترش حمل و نقل تاثير مثبتي روي اين صنعت دارد ، ايجاد امنيت باعث رشد و توسعه صنعت وتوريسم مي‌شود و هماهنگي سازمان‌هاي مرتبط به امور گردشگري در صنعت توريسم موثر است.

دكتر "حسنعلي آقاجاني" و "رمضان علي‌زاده" از اعضاي هيت علمي دانشگاه مازندران باانجام يك كار تحقيقي ، همكاري‌هاي بين سازماني ميان سازمانهاي متولي و مرتبط با صنعت توريسم رامهم دانستند.

آنان معتقدند: هر گونه هدف‌گذاري ، تعيين استراتژي ، خط مشي‌ها و ساير برنامه‌هاي مرتبط بايد با همكاري و هماهنگي ديگر سازمان‌هاو تشكيلات انجام شود .

آنان اظهار داشتند: برنامه ريزي به منظور توسعه صنعت توريسم بايد با در نظر داشتن همه پيچيدگي‌ها و ابعاد آن در تمام سطوح و لحاظ كردن همه عناصر مرتبط با آن انجام شود.

اين دو محقق ، صنعت توريسم را چند بعدي دانسته و گفتند: همزمان لازم است چند سازمان مستقل از هم در مورد اين صنعت تصميم‌گيري كنند.

آنان يكي از چالش‌هاي اصلي اين صنعت در مازندران راساختار اداري و نيروي انساني موجود در سازمانهاي مسوول و متولي اين صنعت دانستند.

دكتر حسنعلي آقاجاني در اين تحقيق به‌اين نتيجه رسيده‌است كه در مسائلي نظير بهداشت عمومي ، خدمات اجتماعي و آموزش نياز به همكاري سازمان‌هاي مختلف دارد ويك سازمان نمي‌تواند به صورت حرفه‌اي اين امكانات را به تنهايي در صنعت توريسم بوجود بياورد.

وي خاطرنشان كرد: با توجه به اينكه ازايران يكي ازده كشور اول برخوردار از جاذبه‌هاي توريستي دنيا ياد مي‌شود و عنايت به‌جايگاه خاص مازندران در اين زمينه ، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري مي‌تواند نقش رهبري بين سازماني را به نحواحسن ايفا كند.

وي اضافه كرد: در اين راستا محققان و متخصصان‌دانشگاهي به خوبي‌مي توانند كمك شايسته‌اي رابه مديران و سازمانهاي متولي مرتبط باصنعت توريسم‌در استان مازندران ارايه كنند.

اين محققين " رهبري ، عضويت، مكانيسم‌هاي ارتباطي‌محيطي، استراتژي ، هدف و وظايف ساختار و سيستم‌ها" رااز قواعد اصلي مدل ارتباطي بين سازمان‌ها اعلام كردند.

دكترصديقه لطفي عضو هيات علمي دانشگاه مازندران در تحقيقي با عنوان "نگرش سيستمي لازمه گردشگري درمازندران" به اين تنتجه رسيده است: گردشگري بر خلاف ساير فعاليت‌هاي اقتصادي بدون پيش نيازهاي زيست محيطي ، توانايي رقابت با ساير بخش‌ها را نخواهد داشت.

اين محقق معتقد است: صنعت گردشگري مازندران محتاج برنامه ريزي اساسي از سوي كليه سازمان‌هاي متولي به ويژه ميراث فرهنگي و گردشگري است.

اين محقق تصريح كرد: افزايش تعداد گردشگران و درآمد ، رشد اقتصادي و اشتغال و بحث ارزآوري بدون توجه به ملاحظات زيست محيطي زمينه آلودگي بيشتر و انهدام تدريجي منابع طبيعي منطقه را به دنبال خواهد داشت.

دكتر صديقي خاطر نشان كرد: اين قرن عصر بيداري و زيست محيطي‌جامعه كنوني از يك سو و مصرف سبز از سوي ديگر ، بيانگر تغييرات معنا دار در ارزش ها و باورهاي صرفا مصرفي بسوي نگرش محيط مدارانه است.

وي ادامه‌داد: دغدغه اصلي برنامه ريزان ومتوليان گردشگري در مازندران بايد همراه با افكار جهاني ، پايداري محيط زيست باشد.

مازندران سالانه پذيراي ‪ ۱۳‬ميليون گردشگر است.(irna)