مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، کلثوم فلاحی: به همت مازندنومه، کتاب «کمین در هور» -خاطرات غلامرضا تاجیک- با حضور نویسنده اثر، ناشر و تعدادی از صاحب‌نظران و  رزمندگان عملیات کربلای 4 در اندیشگاه مرکز اسناد و کتابخانه مازندران، رونمایی و نقد شد.

  نویسنده این اثر از غواصان بازمانده عملیات کربلای 4 و متولد سال 48 در رستمکلای بهشهر است. او در شهریور سال 62 زمانی که 15 سال داشت برای نخستین بار به جبهه رفت و تا پایان جنگ، از رزمندگان حاضر در جبهه بود. او سال 67 دیپلم گرفت و در رشته مهندسی عمران، وارد دانشگاه تهران شد و اکنون در شرکت گاز در تهران خدمت می کند.

تاجیک در مراسم رونمایی و نقد کتاب «کمین در هور» اظهار کرد: تمام دوستانی که با هم در جبهه بودیم، سرشار از مطالبی هستند که هر کدام می‌تواند در قالب یک کتاب جذاب و قابل تامل، منتشر شود. اصرار دوست دوران کودکی‌ام باعث شد که برای نوشتن این کتاب رغبت پیدا کنم.

نویسنده کتاب «کمین در هور» با اشاره به اینکه همه دوستان ما وقتی شروع به نوشتن کنند جزئیات حضور در جبهه را به یاد می‌آورند، گفت: این اثر ناقابل را به یاد شهدای عملیات کربلای 4 منتشر کردم. دغدغه امروز جامعه، عملیات کربلای 4 است، اما شاید در آن موقع می‌شد حادثه را به گونه‌ای رقم زد که اتفاقات کربلای 4 رخ ندهد.

این غواص عملیات کربلای 4 افزود: جز واژه مظلوم، نمی‌توان واژه دیگری برای شهدای کربلای 4 به کار برد. شهدای کربلای 4 به واقع، جور دیگری هستند. لو رفتن این عملیات، اظهرمن‌الشمس بود و دیده‌بان‌ها از 20 روز قبل، این موضوع را گزارش داده بودند.

تاجیک خاطرنشان کرد: از سال 82 وقتی که سایت دیگری در مازندران فعالیت نمی‌کرد با سایت مازندنومه عجین هستم و روزانه آن را مطالعه می‌کنم.

*این کتاب می تواند به نمایش نامه و فیلم نامه تبدیل شود

مدیرمسئول سایت مازندنومه در این نشست گفت: سابقه آشنایی من با نویسنده به چند ماه قبل برمی گردد که ایمیلی از او دریافت کردیم حاوی طرح روی جلد این کتاب. در ادامه نسخه ای از کتاب را دریافت کردم و خواندم و بنا به دلایلی که خواهم گفت این جلسه را راه اندازی کردیم.

وی در نقد کتاب «کمین در هور» گفت: نامگذاری عناوین در این کتاب، غیرحرفه‌ای بوده و با موضوع، مرتبط نیست. مشخص نیست عناوین بر چه اساسی تعیین شده است. عنوان «گردان سرگردان» اسم شاعرانه خوبی است اما در کنار آن، اسم های «قابلمه‌های بزرگ، مورچه، دندان درد و..» آمده است که برای عنوان بخش های کتاب مناسب نیست.

علی صادقی با بیان اینکه کتاب «کمین در هور» اشتباهات متعدد ویرایشی و به شدت نیاز به ویراستار دارد، تصریح کرد: برخی موارد اشاره شده در کتاب، شکل ژورنالیستی دارد و در قالب کتاب، جای نمی‌گیرد. در این کتاب، گویا متن شفاهی، عینا" به مکتوب تبدیل و سپس چاپ شده و اصلاحاتی بر روی متن مکتوب هم صورت نگرفته و اشتباهات املایی و تایپی در متن دیده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه علامت سوال‌هایی در کتاب وجود دارد که پاسخ داده نشده است، ادامه داد: به عنوان مثال نویسنده ذکر نکرده در چند سالگی به جبهه رفته و یا وقتی که بدون اجازه پدر و مادر به جبهه رفته بود، مواجهه نویسنده با خانواده در برگشت از جبهه، بیان نشده است.

سردبیر مازندنومه گفت: تناسب فصل‌بندی در کتاب رعایت نشده است و یک بخش 23 صفحه دارد و بخش دیگر تنها یک صفحه است.

صادقی با بیان اینکه با همه این مسائل، کتاب از نقاط قوتی برخوردار است که بر ارزش این اثر، می‌افزاید، خاطرنشان کرد: بخشی از اطلاعات کتاب، برای نخستین بار منتشر شده است.

وی ادامه داد: جزییاتی مثل چگونگی آموزش غواصی به رزمندگان، دیدن پرنده در وسط جنگ و مانند این ها هم به خوبی بیان شده و این کتاب می‌تواند به نمایشنامه و یا فیلمنامه هم تبدیل شود. طنزهای خوبی نیز در کتاب وجود دارد که نویسنده به صورت ناخودآگاه به این موارد اشاره کرده است.

*دفاع مقدس، اسطوره‌ای قابل تعظیم است

در بخش دیگری از این نشست عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه خرسندم که از معدود بازمانده‌های عملیات کربلای چهار، دست به قلم شده، افزود: جنگ ناگفته‌های زیادی دارد و آقای تاجیک، قلم و قدم شجاعانه‌ای برای انتشار خاطرات خود برداشته است.

علی کریمی‌مله با بیان اینکه تمام ملل دنیا که تجربه جنگ را پشت سر گذاشتند، شروع به ثبت خاطرات و حافظه تاریخی کردند، تصریح کرد: کشورهایی که هیچ‌کدام تاریخ ایران و تاریخ حوادث ایران را ندارند، خیابانی را به عنوان سند ملی برای حوادث تاریخی کشور خود دارند، اما ما گام‌های شایسته‌ای برای ثبت تاریخی دفاع مقدس، برنداشته‌ایم.

رزمنده غواص عملیات کربلای 4 و عملیات والفجر 8 لشکر 21 امام رضا (ع) ادامه داد: دفاع مقدس آن قدر برای دیروز، امروز و فردای ما مهم و سرنوشت‌ساز است که برای ثبت و ضبط این رخداد باید تلاش کنیم.

وی با بیان اینکه رزمندگان عملیات کربلای 4 و 5 و غواصان مظلوم هستند، افزود: کتاب «کمین در هور» به زبان ساده نوشته شده به گونه‌ای که افراد با سطح سواد مختلف، با این کتاب ارتباط برقرار می‌کنند.

کریمی‌مله با اشاره به اینکه دفاع مقدس، اسطوره‌ای قابل تعظیم است، ولی کتاب «کمین در هور» با اسطوره‌سازی کاذب، فاصله دارد، گفت: خیلی‌ها خاطرات جنگ را به گونه‌ای بیان می‌کنند که درک و قبول این خاطرات، مشکل است.

وی با بیان اینکه نویسنده به صراحت در چند جای کتاب عنوان کرده که گاهی در جبهه، ترسیده و توان پیشروی نداشته است، تصریح کرد: نفس این کار و بیان شفاف نویسنده، بسیار ارزشمند است.

*ترسیم خطوط قرمز ساختگی بعد از جنگ، پذیرفته شده نیست

در بخش دیگری از این نشست عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران با اشاره به اینکه نباید در جلسه رونمایی از کتاب، نقد کتاب هم صورت گیرد و اکنون نیش و نوش را هم‌زمان داریم، اظهار کرد: وقت زیادی برای شاهکارهای ادبی در جهان صرف شده است.

مهدی خادمی کولایی با بیان اینکه بسیاری از رمان‌های خوب از روی خاطرات مناسب نوشته شده است، افزود: خاطرات، موضوعات پنهان جنگ را بیان می‌کنند در حالی که خاطره‌نویسی هنوز در دانشگاه‌های ما به عنوان ژانر ادبی، جدی گرفته نشده است.

وی با اشاره به اینکه ما هم معتقدیم در زمان جنگ نباید شکست‌ها و ناکامی‌های جنگ بیان شود چراکه ممکن است روحیه دلاوری را تحت‌الشعاع قرار داده و دشمن را جسور کند، تصریح کرد: اما ترسیم خطوط قرمز ساختگی بعد از جنگ، پذیرفته شده نیست.

خادمی کولایی ادامه داد: بعضی‌ها فکر می‌کنند تولیت این حوزه را بر عهده دارند و هر چه به تصور آنها درست است باید منتشر شود. این مسئله از آسیب‌زا ترین مشکلاتی است که بر آثار ادبیات جنگ حاکم است.

این رزمنده سال های جنگ تصریح کرد: هنوز نوشتن از بسیاری از مسائل جنگ، تابو است. بیان شکست در عملیات را تابو و جزو خط قرمز جنگ می‌دانند، اما حداقل در جمع‌های خودمانی نباید این مسائل را سانسور کرد.

خادمی با نام بردن از منابع مکتوبی که به صورت کتاب و مقاله درب ژانر خاطره نویسی در ایران به چاپ رسیده، خاطرنشان کرد: صداقت در گفتار نویسنده از ویژگی‌های خاطره نویسی است.

*خاطرات با همه سادگی، ناگفته‌های جنگ را در خود دارد

دیگر پژوهشگر حاضر در این نشست اظهار کرد: «کمین در هور» از معدود کتاب‌هایی است که مخاطب، پیوسته به مطالعه این کتاب می‌پردازد تا کتاب را به پایان برساند.

زین‌العابدین درگاهی با بیان اینکه صداقت و سادگی نویسنده از ویژگی‌های کتاب «کمین در هور» است، ادامه داد: خاطرات با همه سادگی، ناگفته‌های جنگ را در خود دارد.

وی در ادامه به بیان ضعف های ویرایشی، دستوری و زبانی کتاب پرداخت و برای ویرایش چاپ دوم این کتاب اعلام آمادگی کرد.

*دست‌هایم بالا است

ناشر این کتاب هم در سخنانی اظهار کرد: در جامعه فعلی ما، بسیاری از رزمندگان رها شده‌اند.

محمدعلی موظف رستمی با تاکید بر اینکه کتاب «کمین در هور» در چاپ مجدد، بازنویسی می‌شود، افزود: همه انتقادات را می‌پذیرم و دست‌هایم بالا است.

مسئول انتشارات پرهیب تصریح کرد: چاپ کتاب هزینه‌های زیادی داشته و این هزینه‌ها بر دوش رزمنده‌ای است که پس از سال‌های جنگ، این خاطرات را نوشته است.

وی که خود از رزمندگان دفاع مقدس است با بیان اینکه مرکزحفظ آثار، ما را رها کرده است، افزود: تقاضا داریم کلاس‌های آموزشی خاطره‌نویسی برای رزمندگان دائر کنند.

* نیازمند کمک اعتباری هستیم

در بخش دیگری از این نشست جانشین مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس مازندران با بیان اینکه تاکنون حدود 10 هزار جلد کتاب درباره دفاع مقدس چاپ شده اما بسیاری از این کتاب‌ها مورد نقد و بررسی قرار نگرفته‌اند، گفت: فرماندهان جنگ باید در نقد و بررسی کتاب‌هایی که حاوی عملیاتی است که آنها حضور داشته‌اند، شرکت کرده و به نقد کتاب بپردازند.

سرهنگ علیرضا یدالله‌پور با اشاره به مشکلاتی که در ادبیات دفاع مقدس وجود دارد، خاطرنشان کرد: یک سری کتاب‌هایی منتشر شده که نویسنده کتاب، حضور فیزیکی در جبهه نداشته و در اثر نقل و انتقال‌ها آن کتاب را نوشته است.

وی با بیان اینکه در اداره کل حفظ آثار مازندران، تیم پژوهشی برای نشر کتاب‌های دفاع مقدس ایجاد کردیم و کتاب‌های خاطرات رزمندگان را منتشر می‌کنیم، ادامه داد: درباره نقش یگان‌های مختلف در جنگ هم کتاب‌هایی تدوین می‌کنیم.

این مسئول با اشاره به اینکه نیازمند کمک اعتباری هستیم و استانداری هم در این زمینه به ما کمک کرده است، تصریح کرد: یک سال و نیم از فعالیت تیم پژوهشی می‌گذرد و یکی از اهداف تدفین شهدای گمنام و ساخت یادمان این شهدا، تشکیل جلسه نقد و بررسی کتاب‌های دفاع مقدس در این اماکن است.

*شهیدان و رزمندگان عملیات کربلای 4 مظلوم ترین هستند

دیگر پژوهشگر مازندرانی و از رزمندگان بازمانده از عملیات کربلای 4 با اشاره به تقارن تشییع شهدای غواص عملیات کربلای 4 در مازندران، همچنین رونمایی کتاب «کمین در هور» به نویسندگی یکی از غواصان این عملیات گفت: همه ما در مقابل شهدا وظیفه ای سترگ داریم.

علی رمضانی با بیان این که شهیدان و رزمندگان عملیات کربلای 4 مظلوم ترین هستند، ادامه داد: پسندیده است که عملیات کربلای 4 با حضور فرماندهان جنگ بررسی شود.

این مدرس دانشگاه در ادامه یکی از سروده های خود را درباره تشییع غواصان شهید خواند.

*شتاب زدگی در کتاب محسوس است

احسان مهدیان در سخنانی با بیان اینکه ادبیات جنگ چون ماهیت ایدئولوژیک دارد می‌تواند به عنوان یک ژانر مستقل باشد، گفت: تاکنون به این مسئله پرداخته نشده، چون سطحی‌نگری، عادت ما است.

این شاعر با اشاره به اینکه افرادی که اطلاعاتی از ادبیات ندارند، آثار این حوزه را داوری و متولی‌گری می‌کنند، خاطرنشان کرد: ما وابستگی نوستالژیک به دفاع مقدس داریم. مگر چند بار یک کشور، هشت سال درگیر یک جنگ می‌شود؟

وی با بیان اینکه شتاب‌زدگی عامل خیلی مهمی در از بین رفتن امکانات کتاب «کمین در هور» است، افزود: تفاوت دفاع مقدس ما و دیگر جنگ‌های دنیا در این است که چون چند نسل با دفاع مقدس درگیر بودند حیات ما با این جنگ گره خورده است.

مهدیان از ناشر اثر خواست بازنگری کلی در این کتاب صورت دهد و چاپ دوم را با رفع اشکالات ویرایشی و فنی و بدون شتاب زدگی منتشر کند.

*بانک اهدا کنندگان اسناد شکل گرفت

همچنین معاون مرکز اسناد و کتابخانه ملی مازندران در این نشست با تشریح فعالیت‌های این مرکز اظهار کرد: بانک اهدا کنندگان اسناد را در این مرکز شکل دادیم و اسناد اهدا شده، شناسنامه ملی پیدا می‌کنند که این مسئله بر ارتقای هویت ملی مازندران می‌افزاید.

سلیمانی با بیان اینکه حوزه تاریخ شفاهی مرکز اسناد مازندران هم شکل گرفته است، گفت: تمامی اسناد مرتبط با مازندران را از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، به استان انتقال دادیم و این کار، اقدام موثری برای فعالیت پژوهشگران است.