مازندنومه؛ سرویس محیط زیست و گردشگری، احمد باوند: چند هفته پس از اعتراض حامیان میراث فرهنگی و نهادهای غیر دولتی در رسانه های مجازی، مبنی بر تخریب غار باستانی اسپهبد خورشید در سوادکوه توسط یک شرکت برداشت شن و ماسه و بعد از این که مسئولان اجازه تجمع این افراد را پای این غار ندادند، پیش از ظهر پنج شنبه جلسه ای با حضور مدیرکل صنعت، معدن و تجارت مازندران و مدیرکل راه و شهرسازی استان در دفتر مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری  وصنایع دستی استان مازندران تشکیل شد.

در این جلسه که معاونان دلاور بزرگ نیا هم حضور داشتند، مدیرکل میراث فرهنگی مازندران گفت: سازمان ما در سال 93 با کسری بودجه مواجه بود و حدود 100 میلیون تومان از اختیارات نمایندگان حوزه سوادکوه برای این غار اختصاص داشت، صرف پرداخت حقوق کارکنان شد.

وی ادامه داد: اداره کل میراث فرهنگی مازندران در مرحله تصمیم سختی قرار و 160 نیروی مازاد دارد که سالانه یک میلیارد و سیصد میلیون تومان برای تامین حقوق آن ها هزینه می شود و عملا طرح های پژوهشی ما تعطیل یا نیمه تعطیل است

بزرگ نیا در ادامه با بیان این که در بحث تبلیغات، غار اسپهبد خورشید در قالب عکس و پوستر نمی گنجد اما در فیلم چند دقیقه ای پتانسیل بالایی دارد، تصریح کرد: واقفیم در بخش تبلیغات برای اسپهبد خورشید کاری نکردیم، اما بیش از این نباید فرصت سوزی کرد.

این مسئول با اشاره به این که در اولین فرصت باید غار اسپهبد را از آلودگی بصری خارج کرد، گفت: از مدیرکل راه و شهرسازی مازندران می خواهیم در بخش حریم راه های منتهی به اسپهبد، توجه ویژه ای داشته باشند.

وی از مدیرکل صنعت، معدن و تجارت مازندران هم درخواست کرد در خصوص تعطیلی معادن فلورین و شن و ماسه در زیر پای این غار اقدام فوری صورت گیرد.

*نمی خواهیم اسپهبد بیش از این مورد جراحی قرار گیرد

احمد باوند -پژوهشگر سوادکوهی- در این جلسه با بیان این که اسپهبد یک اثر طبیعی و تاریخی است، یعنی از دو منظر باید به آن نگاه کرد، افزود: طاق این غار جز بزرگترین طاق های طبیعی است، از طرف دیگر به خاطر وجود سازه های معماری که در دل غار و طاق بنا شده، جز میراث تاریخی ماست و کمتر اثری در ایران چنین قابلیتی را داراست.

وی با ارائه چند عکس به عوامل تخریب غار اشاره کرد و گفت: وجود معادن فلورین در بالا دست غار با آن انفجارهای سرسام آور، وجود معدن شن و ماسه در پایین دست و عرصه حریم غار، وجود میدان تیر پادگان آموزش دواب، حفاری های غیر مجاز و نبود تابلوهای راهنمای گردشگری در سوادکوه از گدوک تا هفت تن (برای نمونه تابلوی اسپهبد در جایی غیر کارشناسانه نصب شد) از جمله عامل های اساسی تخریب این غار ارزشمند است.

باوند با اشاره به این که ما نمی خواهیم اسپهبد بیش از این مورد جراحی قرار گیرد، گفت: خواسته زیادی نداریم، اما اخیرا شاهدیم زیر غار کیجا کرچال هم معادن در حال بهره برداری اند.

پس از توضیحان این پژوهشگر سوادکوهی، بزرگ نیا از او خواست به کمک تعدادی دیگر از محققان مسیر نصب تابلو را شناسایی و به میراث فرهنگی اعلام کنند تا نسبت به تغییر محل تابلو و نصب تابلوهای جدید اقدام شود.

*اسپهبد قابلت ثبت جهانی خود را از دست داد

در ادامه توفیق -کارشناس پژوهشگاه باستان شناسی کشور- گفت: اسپهبد خورشید، تخت جمشید مازندران است و اهمیت تاریخی فراوانی دارد.

سامان سورتچی - از پژوهشگران میراث فرهنگی مازندران- هم تاکید کرد: اگر غار برای دو سال در برابر اعراب مقاومت کرد، به خاطر عوامل طبیعی منطقه و مسایل فنی معماری غار بود.

وی با بیان این که این غار نیاز به حریم وسیع داشت و دارد، اذعان داشت: اسپهبد قابلت ثبت جهانی خود را از دست داد و خواهش ما حفظ وضعیت موجود است.

دانش زاده -رییس اداره میراث سوادکوه- در این جلسه گفت:هیچ گونه برداشتی صورت نگرفته است و میدان تیر فقط برای استفاده افسران پادگان دواب است که برای تیر اندازی با کلت مورد استفاده قرار می گیرد.

وی ادامه داد: معدن فلورین سه چشمه داشت که دوتای آن کار نمی کند و فعلا" یک معدن مشغول کار است که انفجارهایی دارد.

*بخشنامه ای که ابلاغ نشد

مدیر کل صنعت، معدن و تجارت مازندران نیز تصریح کرد: بارها از علاقه ام به حفظ میراث و تاریخ گفتم و معتقدم معادن جایگزین دارد، ولی میراث ندارد.

محمد محمدپور عمران با بیان این که خودم از غار بازدید داشتم، افزود: علاقه مندم حریم غار مشخص شود و تا این ساعت هیچ گونه بخشنامه ای که مبنی بر اعلام حریم غار باشد به ما ابلاغ نشد.

در این هنگام ایزدی -معاون سازمان میراث فرهنگی استان- برگه ای را مبنی بر تعیین حریم غار در سال 84  نشان حاضران داد.

پس از تذکر بزرگ نیا به ایزدی مبنی بر چرایی ابلاغ نشدن این دستور، محمدپور عمران بیان داشت: مجوز معدن مربوط به دوره قبل بود و هم معدن فلورین و هم معادن شن و ماسه قابلیت جایگزینی دارد.



نقشه تعیین حریم غار که در سال 84 انجام شد، بعد از ده سال از لای پرونده ها خارج شد. طبق این نقشه حریم غار 500 هکتار است

*معادن تعطیل می شود

در ادامه نشست تصمیم بر آن شد در هفته پیش رو مدیران کل صنعت، معدن و تجارت، راه و شهرسازی و منابع طبیعی استان با همراهی آقای دکتر توفیق و باوند پای غار اسپهبد رفته تا با کار میدانی و جمع آوری مستندات و ارایه مصادیق، غار را از این وضعیت نجات دهند.

در این نشست تصمیم گرفته شد معادن بالا و پایین دست غار در اسرع وقت تعطیل شود، اداره راه با همکاری میراث، برای وارد ماشین آلات به مسیر پایین دست غار اقدام به نصب گاردریل کند، برای خروج میدان تیر منطقه ای دیگر در نظر گرفته شود، نقطه یابی برای نصب تابلو گردشگری از گدوک تا هفت تن صورت گیرد و تعیین حریم غار به دستگاه های مربوط اعلام شود.

این نشست در حالی به پایان رسید که وجود بخشنامه ای مبنی بر حدود 500 هکتاری محدوده غار اسپهبد و ابلاغ نشدن آن، نیز اظهارات عجیب و توجیهات خنده دار رییس میراث فرهنگی سوادکوه مبنی بر این که میدان تیر پادگان دواب برای تیراندازی با کلت افسران است و برداشتی هم در این منطقه صورت نگرفته، بخش جالب آن بود.