برپا داشتن مراسم شب جشن "يلدا" از قرن هاي متمادي در ايران و ازجمله شهرستانهاي غرب استان مازندران معمول بوده و آييني چندهزار ساله از فرهنگ ما را تشكيل مي‌دهد.

فرهنگ دوستان اين منطقه، علاوه بر منتسب دانستن آيين شب يلدا به ايران باستان، بر اين باورند كه اين آيين با اعتقادات ديني هم درآميخته و همچنان بعد از آيين نوروز، مهمترين آيين كهن ايراني محسوب مي‌شود.

" يلدا "، آييني است در نخستين شب زمستان و بلندترين شب سال كه به‌نام "شب چله" معروف بوده و براساس اسناد، مربوط به"ايزدمهر" است. شب زايش و تولد مهر كه به يادگار آن، اين جشن برگزار مي‌شود.

به اعتقاد شماري از پژوهشگران و محققان ، اگر چه امروز با رشد زندگي صنعتي، آيين ملي و باستاني ما به دست فراموشي سپرده شده اما، "يلدا" را بايد شب شكرگزاري دانست و در حفظ اين آيين ملي و براي انتقال فرهنگ اصيل ايراني با عنوان ميراث داران فرهنگ اين مرزو بوم، كوشيد.

در شهرستانهاي غرب مازندران آيين شب يلدا همچون ديگر نقاط ايران اسلامي با شيوه خاصي برگزار مي‌شود.

يكي از اين مناطق، بخش تاريخي كجور نوشهر است كه اهالي آن در شب يلدا، لباس محلي مي‌پوشند، غذاي محلي مي‌پزند و با طبل و سرنا و خواندن نغمه‌هاي محلي به رقص و پايكوبي مي‌پردازند تا شادماني را به يكديگر هديه كنند.

در اين شب مصفا، اهل خانه و خويشاوندان به گرد هم جمع مي‌شوند و علاوه بر خوردن تنقلات از جمله " هائيشت" (گندم بو داده و شاهدانه با كشمش و مغز گردو) كه توسط بانوي خانه آماده مي‌شود، ميوه‌هاي پخته به نام "هكشي" درست مي‌كنند.

در چنين شبي هنرمندان آوازه خوان، اميري و طالبا مي‌خوانند و نوازندگان با سرنا و لله‌وا (ني)، نغمه‌هاي شادي مي‌نوازند.

بزرگترها نيز داستانهاي عزيز و نگار، عزيز و نسين، امير ارسلان ، مينا و پلنگ ، عباس سينه‌پر و غيره براي ديگران تعريف مي‌كنند.

گرفتن فال حافظ و شكستن گردو براي هر فرد از ديگر برنامه‌هاي شب چله در اين منطقه است كه به يادگار مانده است.

"فرهود جلالي كندلوسي" پژوهشگر و شاعركجوري، آداب و سنن را متناسب با نيازهاي روحي بشر دانست و گفت: تكنولوژي مدرن با ايجاد رفاه و آسايش ظاهري، آرامش را از زندگي بشر گرفته است.

وي افزود: نسل امروز به دليل ناآگاهي، برخي از آداب و رسوم را به جرم كهنگي، به فراموشي سپرده است.

اين شاعر محلي يادآور شد: نياكان ما اين واقعيت را كه زندگي زاييده درد و رنج است را بدرستي درك و بر اساس آن شادماني، نشاط و سنني مثل "جشن يلدا، تيرگان و چهارشنبه‌سوري " را طراحي كردند.

وي خاطرنشان كرد: در دنياي مدرن، جايگاه سنن و رسوم مشخص نشده است و تمامي تلاشها براي حذف آن صورت مي‌گيرد.

وي اظهار داشت: متاسفانه رسانه‌ها نيز كمتر به آداب و سنن پرداختند و برخوردشان با اين رسوم ماندگار، عمقي و تحقيقي نبوده است.

"عليرضا تاج نيا" كارشناس ارشد تاريخ يادآور شد: نياكان ما، انديشمندانه با شناخت نيازهاي روحي و عاطفي، مناسبتها و آيينها را خلق كردند و در حفظ آن نيز تلاش مي‌كردند.

وي يادآور شد: در حال حاضر بسياري از آيينها ازجمله " شب يلدا" به دليل تغيير در نگرشها و همچنيين شرايط اقتصادي افراد با شكلهاي اوليه فاصله گرفته و گمرنگ شده است.

رئيس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي شهرستان چالوس نيز گفت: فرهنگ زاييده انديشه و تفكر پيشينيان بوده كه نسل به نسل به ما منتقل شده است.

"عارف رحيمي‌نژاد" افزود: متاسفانه بين نسل امروز و سنتهاي قديم فاصله افتاده كه اين سبب فراموشي آن شده است.

وي تصريح كرد: براي حفظ اين ميراث گرانبهاي تاريخي بايد فرهنگ‌سازي كرد.

رحيمي‌نژاد، نقش رسانه‌ها و مراكز آموزشي را در ترويج و ماندگاري سنتهاي بومي موثر دانست.(irna)