مازندنومه، سرویس فرهنگی و هنری: کتاب «روابط روسیه و شمال ایران از آغاز تا دوره پهلوی» بر اساس پایان نامه دکترای تاریخ رحمت رزاقی تالیف و به تازگی چاپ و پخش شده است.

 این کتاب با واکاوی تعاملات اقتصادی، به بررسی سیاست های دوجانبه روسیه و ایران می پردازد و فرهنگ به جا مانده از روسیه  را با توجه به این مقوله بررسی می کند.

  رزاقی که هم اکنون مشاور مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران است، این کتاب را در 3 فصل تاریخچه روابط ایران و روسیه، بررسی روابط شمال ایران با روسیه در قرن 19 میلادی و بررسی روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نواحی شمال ایران با روسیه در ابتدای قرن بیستم میلادی نوشته کرده است.

 بر اساس این گزارش، در فصل اول سیر تاریخی روابط ایران و روسیه و سیرتاریخی روابط شمال ایران با روسیه بررسی شده است.

در فصل دوم کتاب روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی شمال ایران با روسیه در قرن 19 میلادی بررسی شده و بخش چهارم این فصل نیز به سفرنامه نویسان روسی پرداخته است.

 در فصل سوم هم به روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نواحی شمال ایران با روسیه در ابتدای قرن بیستم اشاره شده است.

در انتهای کتاب نیز کتابنامه و نمایه آمده است.

رحمت رزاقی متولد 1354 قائم شهر است و این کتاب را  در 336 صفحه، توسط نشر رسانش نو با جلد گالینگور و به قیمت 25 هزار تومان روانه بازار کتاب کرده است.

  از صفحه 180 کتاب با عنوان «زمین خواری روس ها در شمال ایران» سطرهایی را نقل می کنیم:

«حضور روس ها اواخر دوره قاجار در شمال ایران بسیار چشم گیر بود؛ چراکه آن ها بر اساس یکی از مواد عهدنامه ترکمن چای، حق مالکیت غیرمنقول را در ایران به دست آورده بودند و همواره تصمیم داشتند تا املاک و ارضی ای را به تصرف خود درآورند؛ به این سبب کنسول روس در شهرهای شمالی: رشت، استرآباد و شهرهای مازندران بسیاری از املاک و ارضی را با اهداف مختلف از جمله خانه برای سکونت، باغ یا ملک برای تفریح و تفرج و یا زمین هایی برای زراعت شهروندان روس و...خریداری یا اجاره کرده بود.

 بسیاری از مالکان بزرگ آن مناطق هم در خرید و فروش آن املاک با شهروندان روس همکاری داشتند و شهروندان روس از این طریق توانستند صاحب املاک و ثروت فراوانی در این سرزمین شوند.

 شهروندان روسی که به ایران سفر کردند به سرزمین های شمالی ایران علاقه مند بودند تا هم بازاری برای کالاهای صنعتی خود بیابند و هم سرزمین های حاصل خیز ایالت های مجاور دریای خزر بتوانند نیازمندی های آنان را در اختیارشان قرار دهد.

شهروندان روس بر اساس یکی از مواد عهدنامه ترکمن چای، حق مالکیت غیرمنقول را در ایران به دست آوردند که نه تنها حق اجاره، بلکه حق مالکیت و خرید خانه را برای سکونت، مغازه و انبار برای نگاهداری و فروش کالای خود تحصیل کردند، بی آن که کارگزاران و ماموران ایران حق ورود به ساختمان های آن ها را داشته باشند.

عالمان و روحانیان با این موضوع به شدت مخالف بودند و پادشاه قاجار و حکومت ایران را همواره در فشار می گذاشتند تا در برابر حق مالکیت اراضی روس ها در ایران مقاومت کنند و به همین دلیل دولت، مقامات محلی را تشویق می کرد تا از اجرای کامل حق تملک به وسیله روس ها که خود آن را پذیرفته بودند، جلوگیری کند.

تاجران روسی مقیم ایران از دو طریق صاحب زمین می شدند: یا با نام افراد ایرانی که مورد اعتمادشان بودند یا با دادن رشوه به ماموران دولتی که مالکیت غیرمنقول آن ها را نادیده می گرفتند، به هدف خود دست می یافتند...»