مازندنومه؛ سرویس اقتصادی، سهیل مختاری، دانشجوی اقتصاد دانشگاه مازندران: صاحبنظران می گویند مازندران در گردشگری مزیت مطلق و در کشاورزی مزیت نسبی دارد، هر چند وضعیت فعلی استان، هم در گردشگری و هم کشاورزی مطلوب نیست.

در این استان گردشگری و صنعت توریسم به دلایل متعدد و متنوعی امکان توسعه نداشته است و مازندران طی سالهای اخیر به سمت ویلاسازی های بورژوازی، تصرف دولتی و غیر دولتی سواحل، زمین خواری، بی هویتی در معماری شهری و نهایتا بی نظمی میل کرده است تا توسعه واقعی در گردشگری.

در کشاورزی نیز کشاورزان مازنی به علت مدیریت نامطلوب منابع آبی، واسطه گری پرسود، فقدان نظام توزیعی مناسب برای محصولات کشاورزی و استمرار کشاورزی سنتی و بعضا معیشتی، دلسرد و مجبور به تغییر کاربری زمین های خود شده اند.

با این حال موضوع یادداشت گردشگری یا کشاورزی نیست، بلکه صنعت مازندران است. استان مازندران در اوایل دهه 1340 شمسی از صنعتی ترین استان های ایران بود.

طبق آمار مجله ایران آلمانا چاپ 1936 تهران، استان مازندران در سال 1342 شمسی و در بین 12 استان کشور با 883 واحد صنعتی و صنفی، 16 هزار و 504 نفرکارگر و حجم سرمایه گذاری 4 میلیون و 631 هزار و 189 ریالی در پنجاه سال پیش، پس از پایتخت صنعتی ترین استان کشور بود.

جالب است که استان آذربایجان شرقی که اکنون از صنعتی ترین استان های کشور محسوب می شود در همان سال تنها 393 واحد صنعتی و صنفی و 6229 نفر کارگر داشت! به عبارتی دیگر و بر اساس آمارهای مستند سال 1342، استان مازندران نزدیک به یک هشتم واحد صنفی و صنعتی ایران را در خود جای داده بود.

این حجم از واحد صنفی و صنعتی با بیش از 16000 کارگر با مطالعه بخشی از تاریخ نساجی مازندران قابل درک است: "نساجي مازندران در آغاز با چندين واحد توليدي در شهرهاي شاهي (قائمشهر)، بهشهر، چالوس و بعدها محمودآباد، در فاصلة سالهاي 1305 تا 1343 خورشيدي 2 و 3 به قصد ، راه اندازي شد؛ به عنوان نمونه، در قائمشهر 3 واحد توليدي شماره هاي 1 توليد (ريسندگي، بافندگي، و رنگرزي) پارچه هاي پنبه اي، پشمي و گوني بافي ايجاد گشت كه در دهه هاي بعد به 5 واحد رسيد؛ 2 واحد توليدي چيت سازي و اكريل تاب بهشهر نيز به توليد پارچه هاي كتاني و الياف مصنوعي، 1 واحد نساجي نيز در چالوس در عرصة حريربافي مشغول بوده اند. در مجموع، 8 واحد نساجي تا پايان عصر پهلوي دوم در مازندران فعال بوده است.

بی شک توسعه صنعت نساجی در شهرهای استان از اوایل قرن معاصر شمسی یکی از دلایل پیشرو بودن مازندران در صنعت کشور به خصوص صنعت نساجی بوده است.

ساير واحدهاي توليدي وابسته به صنعت نساجی مانند كارخانه ها و كارگاه هاي پنبه پاك كني در ساری، بابل، نکا و کیاکلا و كارخانة كيسه بافي نیز به روند صنعتی کردن مازندران شتاب بیشتری بخشید، اما صنايع نساجي مازندران به تدریج رو به تعطيلي رفت.

بنابر آمار هم اکنون تعداد 2783 واحد صنعتي با اشتغال زایی 61 هزار و 370 نفر در استان فعال هستند که حجم سرمايه 19 ميليون و 126 هزار و 33  ريال را نشان می دهد.

در خور توجه است که از 2783 واحد صنعتی فعال در استان تنها 133 واحد در بخش نساجی فعالیت می کنند و عمده این واحدهای صنعتی در صنايع كاني غير فلزي، فلزات اساسی و ماشین آلات مشغول به فعالیت هستند.

حدود 4 درصد از طرح هاي جديد صنعتي كشور در استان مازندران قرار دارد و استان مازندران از نظر تعداد واحدهاي فعال صنعتي در رتبه هفتم كشور و از نظر تعداد جوازتاسيس در رتبه يازدهم كشور قرار دارد.

از 2783 واحد فعال صنعتی موجود در استان تعداد 414 واحد در 23 شهرك صنعتي استان فعاليت مي كنند و اشتغال ايجاد شده توسط اين واحدها 10 هزار و 984 نفر است.

به صنعت نساجی و واحدهای تولیدی وابسته به آن که از سال 1305 در مازندران تاسیس و توسعه یافت، باید صنعت دیگری را هم اضافه کرد؛ چوب و کاغذ مازندران (ساری).

شركت صنايع چوب و كاغذ مازندران بزرگترين توليد كننده كاغذ در ايران با ظرفيت مجموعاً ۱۷۵ هزار تن شامل 90 هزار تن كاغذ روزنامه و چاپ و تحرير و ۸۵ هزار تن كاغذ فلوتينگ است.

مطالعات اولیه این صنعت به سال 1351 برمی گردد اما افتتاح و راه اندازی شرکت در سال 1376 بود. در مطالعات اولیه اشتغال زایی 6000 نفری هدفگذاری شده بود اما در حال حاضر تعداد کارگران این شرکت بزرگ حدود 1700 نفر است!

   استان مازندران در صنعت کشور سابقه ای غنی و افتخار آمیز داشت. صنعت نساجی و چوب و کاغذ قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و صنایع لبنیاتی و کانی غیرفلزی پس از انقلاب از ظرفیت بالای استان در بخش صنعت نشان دارد.

استان مازندران به بازنگری در استراتژی صنعتی و احیای صنایع بزرگ و سنتی خود با توجه به مزیت های موجود نیاز دارد، چیزی که این روزها لقلقه زبان نامزدهای انتخابات مجلس شده است.

در دولت گذشته نیز با فشار سیاسی و مشی پوپولیستی وعده ایجاد سایت سایپا شمال را در مرکز استان دادند، ولی در نهایت به تیمداری در دسته دوم فوتبال کشور انجامید! مدیرعامل بازداشت شده سایپا در سال 91 می گفت:"می خواهیم با راه‌اندازی این کارخانه – سایپا شمال- سالانه 150 هزار خودرو تولید کنیم و امیدواریم در ماه‌های آینده شاهد افتتاح فاز نخست آن در ساری باشیم!"

در حال حاضر و پس از گذشت دو سال از پایان دولت دهم در میاندورود یک زمین خالی وجود دارد که به جای خودرو، بوته تولید می کند!

مسئولان مازنی و دولت توسعه گرای یازدهم باید در پی احیای صنایع استان و توسعه صنایع جدید تبدیلی با توجه به مزیت های موجود باشند و در این مسیر علی الدوام با نخبگان و دانشگاهیان مشورت کنند.