مازندنومه، سرویس محیط زیست و گردشگری: مازندران با نشانه ی تاریخی و کهن در دامان خود مهد حضور انسان متفکر عصر نئاندرتال بوده و پس از آن صدها اثر تاریخی و ارزشمند به عنوان یادگار فرهنگی و هنری به نسل حاضر رسیده است. از سویی دیگر جنگل های هیرکانی با قدمت چهل میلیون ساله به تعبیر جنگل شناسان جهانی، موزه ای زنده و پویاست که حفظ آن حیات بشری را تضمین می نماید.   

متاسفانه در دهه های اخیر با بی توجهی، تخریب و بی کفایتی های موجود، آثار تاریخی ما دستخوش خرابی، تغییر کاربری و واگذاری های غیرمسئولانه شده است.

جنگل های ما در اثر واگذاری های غیراصولی و برداشت بی رویه روزبروز کوچک تر شده و حیات جانوری را به مخاطره انداخته است.

نقش ناکافی و غیرتخصصی  مسئولین و متولیان امور در حفاظت از منابع طبیعی و تاریخی و نبود دخالت موثر وکلای مجلس شورای اسلامی در نظارت به عملکرد متولیان مربوطه موجب شده است تا بیش از پیش این آثار به سمت نابودی سوق داده شود.

پویش پاسداری از میراث فرهنگی و طبیعی در کشور که متشکل از سمن های میراث فرهنگی، زیست محیطی و منابع طبیعی است، باتوجه به جایگاه مهم و بی همانند نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای پاسداری از داشته های تمدنی و توسعه پایدار منابع طبیعی و زیستی به حمایت از نمایندگانی خواهد پرداخت که در راه حفظ این میراث کهن و مهم گام بردارند و در جهت حفظ منابع زیستی تلاش کنند.

مشکلات عدیده حوزه ی میراث فرهنگی مانند نبود تعیین حریم تاریخی، مرمت نکردن ابنیه تاریخی، واگذاری غیرمسئولانه اماکن تاریخی، حفاری غیرمجاز، مرگ خاموش صنایع دستی، نبود زیرساخت گردشگری و ... نیز مشکلات منابع طبیعی و زیستی مثل قطع بی رویه درختان و بروز سیل، شکار غیرمجاز پرندگان و حیوانات وحشی، واگذاری جنگل به شرکت های بهره بردار بدون نظارت و جایگزینی، ورود سموم غیراستاندارد و خطرناک، تخلیه مستقیم پسآب های خانگی و صنعتی در رودخانه ها، گسترش زباله در مناطق شهری و جنگلی و نفوذ شیرابه های خطرناک در آب های سطحی و سفره های زیرزمینی، آلودگی دریا و خطر انقراض نسل ماهیان و ... علاوه بر پیگیری های مسئولان اجرایی نیازمند همت و پیگیری وکلای مجلس به عنوان نماینده مردم می تواند با تصویت قوانین اثرگذار و طرح سوال از قوه مجریه، زمینه ی حل مشکلات موجود را فراهم آورد.

پویش پاسداری از میراث فرهنگی و طبیعی مازندران با حمایت از کاندیداهایی که با اعلام برنامه ی اجرایی خود به انجام آن متعهد شوند، سعی در ایجاد بستری مناسب جهت رفع مشکلات و معضلات حوزه ی میراث فرهنگی و طبیعی کرده است.

*پویشی برای شناسایی و معرفی کاندیداهای دارای پیشینه و حامی در زمینه های حفظ میراث فرهنگی و محیط زیست

نویسنده: کعبه توسلی، عضو پویش، کارشناس مهندسی محیط زیست و کارشناس ارشد جنگلداری، موسس و مدیر انجمن دوستداران محیط زیست شهرستان بابلسر، عضو جامعه جنگلبانی ایران و سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی

مشارکت سازمانهای مردم نهاد حوزه  میراث فرهنگی و زیست محیطی در مازندران نسبتا خوب است و انجمن های محیط زیستی از موفق ترین و اثرگزارترین انجمن ها در سطح کشور محسوب می شوند، چون با اتحاد و از طریق استناد به قانون از حق طبیعت و محیط زیست دفاع می کنند. از آنجایی که یکی از راهکارهای اساسی در راستای توسعه، ساختار سازمان یافته مردمی است، وجود سازمانهای غیر دولتی خصوصا محیط زیستی خیلی مهم و اثرگذار در این عرصه است.

مازندران از پرچالش ترین مناطق محیط زیست کشور است و با توجه به وضعیت مناسب اقلیمی، موقعیت جغرافیایی خاص، دریا و رودها، جنگلهای هیرکانی و منبع فراوان آب و  رطوبت اشباع می بایست خیلی بیشتر مورد حمایت و حفاظت قرار می گرفت.

بزرگترین مشکل زیست محیطی استان زباله است. دفع و دفن نکردن اصولی و بهداشتی انواع زباله های شهری، صنعتی، کشاورزی و بیمارستانی، دپوی زباله در جنگلها، تخلیه مستقیم و غیرمستقیم  انواع فاضلاب ها به رودها و نهایتا دریا که موجب آلودگی و خطر سلامت آبزیان و انسانها می شود.

همچنین ورود آلودگی های حاصل از پالایشگاهها و صنایع بزرگ نفتی و ... به دریای خزر، نبود سیستم فاضلاب شهری در اکثر شهرها و ناتمام ماندن این پروژه ها در سطح شهرهای در حال اجرا با توجه به افزایش روزافزون جمعیت از دیگر مشکلات بزرگ این حوزه است.

تغییر کاربری غیراصولی و نابخردانه انواع اراضی از قبیل ساحلی وکشاورزی که طبیعت را نابود کرده است و در حال حاضر تصویب لایحه ای شتابزده به قانون حفظ اراضی کشاورزی به بهانه تامین معیشت مالکان که در واقع قانونی کردن زمین خواری است.

ساخت و سازهای بی رویه ساحلی، جنگل تراشی، تعرض به پناهگاهای حیات وحش، شکار و صید غیر مجاز در زیستگاه های خصوصا زمستان گذرانی، بهره برداری از انواع معادن، برداشت بی رویه سن و ماسه از بستر رودخانه ها، چرای بی رویه دام، احداث راهها بدون درنظر گرفتن تنوع زیستی منطقه، عدم برنامه ریزی و ساماندهی مناسب در خصوص گردشگری و مواجهه با خیل عظیم جمعیت در فصول ازدحام گردشگری از مشکلات موجود به شمار می رود.

فرهنگ سازی و اطلاع رسانی و آموزش مردم از دوران کودکی و حساس سازی آنها در زمینه حفظ محیط زیست توسط ادارات و سازمانهای مرتبط و سازمانهای مردم نهاد زیست محیطی و اعمال قانون توسط ادارات و دولتمردان راهی است که منجربه کاهش آلاینده های زیست محیطی خواهد شد.

نمایندگان مجلس با قانونگذاری آگاهانه و اطلاع از چالش های زیست محیطی و وضعیت آثار تاریخی منطقه و کشور می توانند نقش بسیار مهمی در حفظ منابع تاریخی – طبیعی داشته باشند.

باتوجه به اینکه پویش در جهت شناسایی و معرفی کاندیداهای  دارای پیشینه و حامی در زمینه های حفظ میراث فرهنگی و محیط زیست تلاش می کند و با توجه به نگاه غیرسیاسی سمن ها در انتخابات تنها به فعالیت ها، برنامه ها و تعهدات میراث فرهنگی و طبیعی نظر داشته و می خواهد از این طریق در رفع وضعیت موجود کوشش کند.

*کاندیداهای دوستدار میراث فرهنگی به پویش می پیوندند

نوشته محمد عظیمی، پژوهشگر و مسئول پویش مازندران

پویش پاسداری از میراث فرهنگی و منابع طبیعی درافکندن بار مسئولیت و یادآوری وظیفه ای است تا علاوه بر وظیفه ی باورمند نهادهای مدنی، وکلای مجلس شورای اسلامی را با دغدغه سمن های مردم نهاد آشنا ساخته و زمینه ی نوینی برای پیگیری های اجتماعی در مورد حفظ و ساماندهی یادگارهای تاریخی و طبیعی را فراهم آورد.

از سوی دیگر پویش متوقع است تا کسانی که سودای خدمت از سنگر مجلس شورای اسلامی دارند باید با برنامه های تدوین شده و هدفمند، با آگاهی از وضعیت واقعی حوزه ی انتخابیه خود، آماده خدمت رسانی و انجام وظیفه شوند.

می دانیم که مدیریت سازمان های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری – محیط زیست و منابع طبیعی به عنوان حوزه ی معاونت ریاست جمهوری تعریف شده و انتخاب روسای این سازمان ها بدون کسب رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی صورت گرفته و از نظارت مستقیم مجلس خارج است. متاسفانه حوادثی که در سال های اخیر به صورت غیرمترقبه و یا عمدی و آگاهانه بر پیکره ی میراث فرهنگی و منابع طبیعی وارد آمده است مورد توجه نمایندگان مجلس قرار نگرفته و مطالبات شایسته ای صورت نپذیرفته است.

نمایندگان مجلس می توانند با رصد کردن وضعیت موجود علاوه بر طرح مطالبات و تشکیل فراکسیون مربوطه نسبت به رفع مشکلات اقدامات قانونی انجام داده و در صورت لزوم درخواست ایجاد وزارتخانه ای پاسخگو را فراهم آورند.

متاسفانه مدیریت موجود بر سازمان های میراث فرهنگی، محیط زیست و منابع طبیعی براساس تخصص های لازم و آگاهی مربوط به هر حوزه صورت نگرفته و هر بار با روش های سلیقه ای و جزیره ای و بدون استفاده از نظرات کارشناسان خبره سرعت تخریب منابع موجود افزایش یافته است.

در حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باید ضمن حفظ بافت های تاریخی، نسبت به مرمت اثار اقدام جدی صورت گرفته و با نظارت و کارشناسی دقیق به حفظ ابنیه تاریخی مدد رسانده شود.

کاوش های باستان شناسی باید توسط افراد خبره و مرتبط با محوطه صورت پذیرفته تا با نتایج علمی و تخصصی همراه شود. حفظ حریم تاریخی آثار و جلوگیری از دست اندازی و تجاوز به محوطه های تاریخی باید از اولویت های ضروری میراث فرهنگی باشد.

ایجاد کمیته های مشترک بین سازمان اوقاف، شهرداری و میراث فرهنگی می تواند از تخریب خودسرانه بافت ها و اثار تاریخی جلوگیری نماید و حفظ بناهای مذهبی به عنوان نماد معماری بومی نشانگر بخشی از هویت تاریخی خواهد بود.

ثبت ملی آثار غیرمنقول و مدیریت مستقیم میراث فرهنگی متضمن حفظ آثار تاریخی و بناهای نیاکانی می باشد. از رانت جویی و واگذاری آثار تاریخی به شرکت های شبه دولتی جلوگیری شده و مسئولیت نگهداری آن به سازمان های غیردولتی و انجمن های دوستداران میراث فرهنگی داده شود. با تجهیز و ساماندهی یگان حفاظت علاوه بر کنترل و نظارت دقیق و مستمر آثار تاریخی از حفاری غیرمجاز و فروش لوازم مرتبط با آن جلوگیری شود.

در حوزه ی منابع طبیعی باید از جنگل خواری و زمین خواری عوامل قدرت جلوگیری جدی بعمل آید. تجهیز سازمان محیط زیست و منابع طبیعی به امکانات اطفای حریق می تواند از رشد و گسترش آتش سوزی های فصلی جلوگیری نماید.

ایجاد جاده های جنگلی توسط شرکت های بهره بردار و قطع بی رویه و بدون جایگزین درختان موجب شده است تا علاوه بر ایجاد مسیرهای دسترسی، حیات جانوری در مخاطره قرار گرفته و گونه های کمیاب گیاهی در معرض نابودی قرار گیرد.

حفظ جنگل چهل میلیون ساله ی هیرکانی و ثبت جهانی آن می تواند علاوه بر حفظ عرصه های جنگلی، از تخریب و بیابان زایی جلوگیری نماید. برداشت بی رویه و بدون ضابطه شن و ماسه و کوه خواری در سالهای آتی ایران را به بیابانی لم یزرع و مسطح تبدیل کند.

در حوزه محیط زیست خطر آلودگی صنعتی، فاضلاب و سموم دریاچه مازندران و خلیج فارس را تبدیل به ماندابی عفن و خطرناک خواهد کرد و حیات ماهیان را به مخاطره انداخته است.

نبود کارشناسی در واردات سموم نباتی و ماندگاری آن در میوه ها موجب گسترش بیماری های صعب العلاج و مرگ زمین های کشاورزی خواهد شد. انباشت زباله ها در اطراف شهرها و نفوذ شیرابه ها در زمین موجب شده است تا سفره های زیرزمینی آلوده شده و استفاده از آب شرب شهری سالم را ناممکن خواهد کرد.

تغییر چرخه ی حیات جانوری موجب شده است تا جمعیت حیوانات موذی مانند موشها در شهرها از نفوس انسانی بیشتر بوده و موجب گسترش بیماری های فراگیر خواهد شد. نبود نظارت بر زیستگاه های جانوری و شکار غیرمجاز، گونه های نادر و ارزشمند حیات وحش ایران را در معرض نابودی قرار داده است و نیاز به مراقبت و جدیت فراوان دارد.

توزیع نشدن امکانات و تسهیلات اجتماعی، حضور کارخانجات و صنایع در کمربند شهری و رشد افسار گسیخته ی جمعیت شهری موجب شده است تا کلان شهرهای ما دچار آلودگی های زیست محیطی و هوای ناسالم شوند و بیماری های ناگهانی و بلند مدت انسانی خطرات جدی ناشی از مدیریت های غیرمتخصصانه است.

«پویش پاسداري از ميراث فرهنگي و طبیعی»، که از سوی گروهی از کنشگرانِ حوزه‌های میراث فرهنگی و محیط‌زیست تشکیل شده است، در نظر دارد در انتخابات مجلس شورای اسلامی به پشتیبانی از نامزدهایی بپردازد که پیشینه‌ی دفاع و پشتیبانی از میراث فرهنگی و زیست‌بوم را داشته باشند، برای این حوزه‌ها دارای برنامه باشند یا آمادگی تنظیم برنامه‌هایی در این خصوص را داشته باشند و تعهدهای همکاری با پویش را بپذیرند.

باتوجه به زمان باقی مانده کاندیداهای نمایندگی مجلس شورای اسلامی در استان مازندران می توانند برنامه های خود را در پاسداری از میراث فرهنگی و طبیعی براساس اولویت های حوزه انتخابیه، استانی و ملی به نشانی pooyesh.p.mazandaran@gmail.com رایانامه ی پویش پاسداری از میراث فرهنگی و طبیعی استان مازندران ارسال کنند تا بر اساس طرح های پیشنهادی و اجرایی، نماینده های منتخب پویش در حوزه های انتخابیه استان معرفی و از سوی سازمان های مردم نهاد میراث فرهنگی و تشکل های زیست محیطی و منابع طبیعی مورد حمایت قرار گیرند.