مازندنومه؛ سرویس محیط زیست و گردشگری، محمد عظیمی: 13 اسفندماه نخستین هم اندیشی حمایت از ذخیره گاه شمشاد هیرکانی با هدف نگاهداشت علمی و توجه به میراث طبیعی بازمانده از جنگل چهل میلیون ساله ی هیرکانی و حفاظت از بزرگترین ذخیره گاه طبیعی درخت شمشاد هیرکانی که در منطقه جنگلی خیبوس سوادکوه قرار دارد، در قائم شهر برگزار شد.

بیماری بلایت یا سوختگی شمشاد در سال های اخیر از استان گیلان شروع شد و اکنون به جنگل های شرق استان رسیده و جنگل های هیرکانی در معرض خطر نابودی قرار گرفته است و نیاز به حمایت همه جانبه از سوی نهادهای دولتی مربوطه، پژوهشگران و دوستداران طبیعت و منابع ملی دارد. اگر هم اکنون اقدامات لازم صورت نپذیرد سرنوشت بزرگترین ذخیره گاه درختان شمشاد هیرکانی همچون رودخانه زاینده رود و دریاچه ارومیه خواهد شد.

ضروری  است یک برنامه به قید فوریت تدوین و اقدام ملی با پشتوانه مالی و نیروی انسانی کارآمد و مجرب به مرحله اجرا درآید.

در این خصوص توجه خاص به مسئله پایش محیط زیست و تداوم در اجرای برنامه های بلند مدت محیط زیستی، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. بر این اساس دوستداران این ثروت ملی و سازمان های مردم نهاد فعال در حوزه محیط زیست، منابع طبیع و میراث فرهنگی، با همکاری و حمایت فرمانداری، بخشداری، اداره میراث فرهنگی،صنایع دستی
گردشگری، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان قائمشهر، اداره کل محیط زیست مازندران، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران، دانشکده منابع طبیعی مازندران و استادان جنگل شناسی کشور با توجه به وضعیت بحرانی این ذخیره گاه، نخستین هم اندیشی حمایت از ذخیره گاه طبیعی شمشاد هیرکانی را در شهرستان قائم شهر برگزار کردند.

یکی از اصلی ترین ذخیره گاه  طبیعی درختان شمشاد هیرکانی منطقه خیبوس و انجیل سی سوادکوه است که طی مصوبه شماره 190 شورای عالی محیط زیست به تاریخ 15 دی ماه 1378 با وسعت 3471 هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده ثبت شده، تحت مدیریت و حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست است.

موضوعات مورد بررسی و دستاوردهای این هم اندیشی به این شرح است:

1- آگاه سازی و آموزش عمومی در رابطه با اهمیت جنگل هیرکانی
2- فرهنگ سازی جهت جلوگیری از تخریب جنگل ها
3- جلب افکار عمومی جهت ارتقای حفاظت از محیط زیست و میراث ملی
4- بررسی وضعیت جنگل و روند تخریبی آنها و یافتن راهکارهای مناسب جهت حفاظت و حراست از آن
5 – یافتن فرصت و تهدیدهای موجود در منطقه اصلی ذخیره گاه طبیعی شمشاد هیرکانی
6- بررسی نقاط ضعف و قدرت سازمان های مرتبط نسبت به حمایت از ذخیره گاه طبیعی شمشاد هیرکانی
7-  معرفی درخت شمشاد و بررسی چالش ها و تهدیدهای این گونه گیاهی
8- شناسایی وضعیت فعلی این گیاه در جهان - ایران
9- ارائه راهکارهای مناسب و ایجاد آگاهی جهت حفظ و حراست عمومی از این گونه گیاهی با ارزش

 جهت رسیدن به اهداف بلند مدت در راستای حفظ و حراست از جنگل های هیرکانی و گیاه شمشاد به تلاشی متمرکز و هدفمند با حضور افرادی نیاز است که همواره حامی محیط زیست باشند. در این راستا و برگرفته از نتایج حاصل از همایش گروه برگزار کننده همایش تصمیم به تشکیل یک NGO گرفتند تا بتوان هر چه سریع تر به اقدامات اساسی جهت حفظ میراث ارزشمندکشورمان بپردازند.

 این انجمن در جهت آبادانی، سر زندگی و سلامت جوامع گیاهی و انسانی ایران عزیزمان تمام تلاش خویش را جهت حفظ و حراست و کمک به سازمان پرتلاش حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی خواهد داشت.

استراتژی های مربوط به تشکیل انجمن برای رسیدن به اهداف به این قرار است:

1- انجام کارهای پژوهشی و تحقیقاتی در رابطه با بیماری های موجود در منطقه هیرکانی  و روش جلوگیری و مبارزه با بیماری ها و ارائه مقالات
2- جلب حمایت مردمی از طریق برگزاری همایش ها، نمایشگاهها و برگزاری مسابقات و دوره های آموزشی
3- استفاده از حمایت های دانشگاه و مراکز تحقیقاتی در انجام پروژه ها
4- جلب حمایت مالی و تلاش برای همراه ساختن مراکز صنعتی و ادارات برای حفاظت هر چه بیشتر مناطق هیرکانی
5- طرح ریزی برنامه های گردشگری داخلی و خارجی با همراهی و همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری جهت اقشار مختلف جامعه
    6- تهیه و تدوین مستندات تاریخی منطقه و انجام تحقیقات باستان شناسی در منطقه به منظور شناخت عمومی از ارزش های واقعی منطقه
7- جذب اعضای داوطلب  جهت جلوگیری از پیشرفت بیماری بلایت (از طریق فیزیکی باجمع آوری بذر ها و درخت های آلوده)
8- ایجاد زمینه های همکاری و همیاری با سمن های زیست محیطی و تبادل اطلاعات  با آنها و ((اجرای پروزه های مشترک
9- مشارکت با دانشمندان و پژوهشگران جهت حمایت از محیط زیست
      10- پیگیری جهت اجرای قوانین و مقررات در نهادهای قانونگذار و اجرایی در منطقه
      11- جلب حمایت رسانه ها ( تلویزیون، رادیو، مطبوعات و انتشارات )
  12- ساخت فیلم مستند و برگزاری نمایشگاه عکس در حوزه های مربوط به محیط زیست و جنگل هیرکانی
  13- تشکیل تیم تحقیقاتی به منظور بررسی مشکلات موجود در منطقه  و الگو پذیری از شیوههای انجام شده در جهان
      14- پیگیری ثبت آن جنگل های هیرکانی در سازمان یونسکو

بیانیه اولین هم اندیشی حمایت از ذخیره گاه شمشاد هیرکانی

- راز حیات بشر در تنوع زیستی است. جنگلهای هیرکانی با قدمت میلیونها سال به عنوان میراث بشری، از متنوع ترین جنگلهای دنیاست. اما متأسفانه هر بار گونه های گیاهی و جانوری در جنگلهای هیرکانی در معرض انقراض و نابودی قرار می گیرند. شمشاد یکی از گونه های در معرض تهدید بوده که به لحاظ موقعیت حساس آن در اکو سیستم جنگلهای هیرکانی، و محدودیت رویشگاهی و خاص آن لزوماً حفاظت و حمایت آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

- به هم ریختگی تعادل و اکوسیستم جنگل های هیرکانی، تغییرات آب و هوایی و بروز بیماری ها در سالیان اخیر باعث آسیب پذیری گونه های نادر منحصر بفرد بومی از جمله شمشاد، سرخدار و سایر گونه ها شده است.

- طبق ماده یک قانون حفاظت و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور مصوب به تاریخ 12 مهرماه 1371 شمشماد جزء ذخایر جنگلی و گونه های ممنوع القطع محسوب می شود.

- در اکثر نقاط جنگلی رویشگاه های شمشاد به عنوان مناطق حفاظت شده محسوب گردیده که جنگل شمشاد خیبوس با توجه به مصوبه شماره 190 شورای عالی حفاظت محیط زیست کشور یکی از آن مناطق یاد شده است.

ما حامیان جنگل های هیرکانی به ویژه گونه شمشاد هیرکانی مجدانه خواستاریم:

1-  با تجهیز امکانات حفاظتی کافی و حمایت از جنگلبانان و محیط بانان دلسوز و شرافتمند به گونه ای اقدام شود تا از این توده جنگلی حفاظت جدی تری بعمل آید.

2-  هرگونه قطع و بهره برداری – تصرف و تجاوز توسط هر نهاد یا سازمان اعم از دولتی یا خصوصی تحت هر عنوان را محکوم نموده و خواستار برخورد جدی قانونی با متخلفانمی باشیم.

3-  با توجه به بروز  بیماری هائی نظیر بلایت یا آتشک در شمشاد که از جمله بیماریهای مخرب و خطرناک و باعث از بین رفتن سریع توده های شمشاد گردیده است، ما خواهان آن هستیم که  به طور جدی با آن مقابله شده تا از انقراض این گونه با ارزش جلوگیری گردد.

4-  مناطق حفاظت شده، رویشگاههای شمشاد نظیر رویشگاه خیبوس که دارای ارزشهای اکولوژیکی – میراثی و طبیعت گردی است به مفهوم واقعی کلمه، حفاظت گردد و سازمان متولی آن ساز و کار قانونی حفاظت را در این مناطق تعریف کند وتا اجرای کامل آن مورد پیگیری قرار گیرد.

5-  تجربه ثابت کرده است حفظ عرصه های طبیعی، صرفاً با مشارکت مردم منطقه بویژه جوامع محلی – سازمان های مردم نهاد و سایر گروههای مردمی امکان پذیر بوده، لذا توصیه می شود مشارکت در این مناطق به طور ساختارمند نهادینه و اجرا شود.

در پایان مجدداً اعلام می شود: حفاظت از جنگلهای هیرکانی-حمایت از شمشاد، حفط تنوع زیستی بر بستر مدیریت جامع، سیستمی و مشارکت پایدار مردم و دولت میسر خواهد بود.

از مسئولان محترم اجرایی-نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی، و دستگاه قضائی خواستاریم شرایط قانونی – اعتباری و اجرایی برای حفظ جنگلهای هیرکانی را در همه ابعاد آن فراهم کنند.

با احترام: ستاد اجرایی اولین هم اندیشی حمایت از ذخیره گاه شمشاد هیرکانی