مازندنومه؛ سرویس محیط زیست و گردشگری، کلثوم فلاحی: دکتر محمود شارع‌پور در نشست نقد و بررسی مستند مادرکشی اظهار کرد: مادرکشی فیلمی نیست که از دیدن آن، لذت ببرید، در پایان فیلم، اندوه و ناراحتی با تماشاگران همراه خواهد بود. در بیش از 10 بار اکران این فیلم، حضور داشتم و حس لذت بردن از تماشای فیلم را در مادرکشی نخواهید داشت.

عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران با بیان اینکه بر اساس نظر استادان اکولوژیست میزان بارش باران در ایران کم بوده و میزان تبخیر آب بسیار زیاد است، افزود: میزان مصرف آب تجدید شونده کشور هم خیلی زیاد است و در این شرایط، کشور ما دچار بحران می‌شود.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه ایران تنها کشوری است که میزان مصرف آب تجدیدشونده بالای 80 درصد دارد، گفت: در کشور مسابقه سدسازی و تبدیل سدسازی به سدپرستی داریم. با حفر چاه های بدون مجوز، زمین را به آبکش تبدیل کردیم. افراد زحمتکشی در کشاورزی ما فعالیت می کنند اما بیش از 90 درصد از آب کشور صرف کشاورزی می شود در صورتی که کشاورزی ما بدون راندمان و بهره‌وری است.

شارع‌پور با بیان اینکه متوسط مصرف آب در جهان، کمتر از 70 درصد و در ایران 92 درصد است، تصریح کرد: در اقتصاد آب، از همه کشورها عقب تر هستیم، آب را تبدیل به هندوانه کیلویی 400 تومان کرده و به کشورهای همسایه صادر می کنیم و افتخار می کنیم صادرکننده هستیم.

وی با اشاره به اینکه در سیاست های کشاورزی، صنعت و همچنین در توسعه صنعتی، خطاهای زیادی داشتیم، ادامه داد: اغلب کارخانه‌ها، سدها و نیروگاه‌هایی که در کشور ساخته شده جانمایی مناسبی ندارد و در این مناطق به بحران شدید آب مواجه هستیم. کارخانجاتی که محصولات تولیدی این واحدها خریدار ندارد اما به منابع آبی ما آسیب زدند، کارخانه فولاد داریم اما فولاد را از چین وارد می کنیم.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه بحران آب در کشور به دلیل مدیریت نادرست است، خاطرنشان کرد: نگران این مسئله هستم که پروژه انتقال آب دریای مازندران هم به زودی منجر به تنش های اجتماعی جدید شود.

*سازندگان فیلم بیش از 40 بار به مازندران سفر کردند

شارع پور با اشاره به اینکه مستند مادرکشی اگرچه با حمایت مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری ساخته شده اما به تعریف و تمجید از دولت نپرداخته و از این جهت، فیلمی قابل تمجید است، اظهار کرد: در طول این فیلم، صحنه‌های بدی می‌بینیم، فروچاله هایی که در همدان به دلیل جانمایی نامناسب نیروگاه، ایجاد شده است. تیم 10 نفره در مدت 17 ماه درگیر ساخت این مستند بود، بیش از 5 ماه درباره 14 استان پژوهش کرده و فقط بیش از 40 بار به مازندران سفر کرده اند.

وی با بیان اینکه فیلم به خطری اشاره دارد که زمین را تهدید می کند، افزود: طبیعت، گروگان سیاست و اقتصاد شده و مدیریت آبی در کشور، این وضعیت را پدید آورده است.

این جامعه شناس با اشاره به اینکه مستند مادرکشی، مبتنی بر پژوهش است، گفت: این فیلم، نقد دولت از خودش است.بحران در کشور نه تقدیر مردم است و نه مشیت الهی، بلکه ناشی از مدیریت نادرست آب در کشور است.

وی با بیان این که فیلم به هیچ عنوان وارد جریان سیاسی نشده و تصور نکنیم که نقد دولت گذشته است، افزود: سیر فیلم از قبل از انقلاب شروع شده و سوءمدیریت را تاکنون نشان می‌دهد. نگاه غلط توسعه‌ای که از قبل از انقلاب شروع شده و در دولت های مختلف استمرار پیدا کرده است. این نگاه توسعه‌ای، باعث نابودی زمین و طبیعت شده و نمی توان به این مستند انگ سیاسی زد که جناحی علیه جناح دیگر ساخته است. این فیلم مورد توجه مردم عادی قرار گرفته است.

شارع‌پور با بیان اینکه نقدی هم به این فیلم وارد است چون فقط به بعد منفی سدسازی توجه کرده و علاقه ای به نشان دادند ابعاد مثبت سدسازی ندارد، خاطرنشان کرد: در کشوری زندگی می کنیم که به دلایل روشن، مجبور بودیم از این تکنولوژی استفاده کنیم و نمی توان گفت سدسازی مطلقا" بد است.

وی با اشاره به اینکه این مستند در 50 اکران فقط یک بار با تنش مواجه شد که آن هم در جمع مهندسان مشاور سدساز بوده است، افزود: نمی‌توان نوک حمله را فقط به سمت مهندسان سدساز گرفت چون گاهی این سدها فقط با فشار برخی نمایندگان مجلس، احداث شده اند.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه در بین 187 کشور دنیا رتبه 171 در حمایت دولت از کشاورزی داریم، ادامه داد: حمایت از بخش کشاورزی باید در بازار آب و محصولات کشاورزی، قدرت چانه‌زنی در تعیین قیمت و ... است نه در پرداخت یارانه.

شارع‌پور اظهار کرد: به بهانه حمایت از کشاورزی، سد ساختیم و تا دلتان بخواهد برای سدسازی، پول نفت را هزینه کردیم اما این پول را صرف کشاورزی نکردیم.

وی با بیان این که نگاه غلط به توسعه داریم و به شرایط اقلیمی توجه نکردیم، ادامه داد:  بلندتر ساختن را عامل توسعه می دانیم در حالی که باید نسخه بومی را با توجه به ظرفیت های منطقه بنویسیم.

وی با بیان اینکه حاکمان ما توسعه را در بریدن روبان و کلنگ‌زنی و افتتاح پروژه می دانند در حالی که دولت باظرفیت، دولتی است که به دنبال ساز و کار باشد نه ساخت و ساز، تصریح کرد: گرایش های پوپولیستی و منافع سیاسی و فساد اقتصادی ناشی از ساخت و ساز باعث شد دولت ها به این سمت بروند.

شارع‌پور افزود: فیلم مادرکشی هر ایرادی که داشته باشد در ایجاد انگیزه برای گفت و گو درباره آب، موفق بوده است. خوشحالیم که سدپرستی دیگر در کشور وجود ندارد.

*نه موافقم و نه مخالف

وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه اگر از سدسازی درس گرفته بودیم دیگر این سدسازی را به  پروژه انتقال آب، تبدیل نمی کردیم، گفت: تبعات انتقال آب بسیار بیشتر از پیامدهای سدسازی است.

این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه من نه موافق پروژه انتقال آب هستم و نه مخالف آن، ادامه داد: سوالاتی دارم که هنوز از سوی مراجع مرتبط با این پروژه، پاسخ داده نشده است.

شارع‌پور با بیان اینکه از نظر اجتماعی، پروژه انتقال آب، کاتالیزور و باعث کشمکش بین مناطق است، افزود: این پروژه نقش کبریت را برای انبار باروت ایفا می کند. طرح انتقال آب اغلب باعث نابودی اجتماعات محلی در منطقه اهدا کننده می شود و باید آمادگی چنین اتفاقی را داشته باشیم.

وی با اشاره به اینکه در این پروژه ها مشخص شده که انتقال آب باعث افزایش تشنگی در منطقه دریافت کننده آب می شود، گفت: انتقال آب همیشه در تغییر کاربری ها نقش داشته است.

این استاد دانشگاه مازندران گفت: تجربه نشان داده در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، شرایط لازم برای انتقال آب از سوی سازمان و نهادی فراهم نشده و  اصرار در اجرای این پروژه، هزینه های زیادی را در پی دارد و دولت باید آمادگی بروز فساد مالی و اداری را داشته باشد که همه این موارد به ضرر خودش تمام می شود و من نگران این بخش هستم.

وی خاطرنشان کرد: اینها مسائلی است که دولت باید پاسخ دهد چه تدابیری اندیشیده تا با این معضلات مواجه نشویم.