مازندنومه؛ سرویس محیط زیست و گردشگری، جلال الدین مشمولی: مدتی است که به همت مدیران چند موسسه و انجمن های گردشگری استان مازندران و با حمایت مسئولان شهری و روستایی، بازار محلی- هفتگی در روستای کوتنا واقع در شهرستان قائمشهر برگزار می شود.

جمعه بازار کوتنا در همین اندک زمان که خود نگارندره نیز شاهد آن بوده باعث رونق اقتصادی و گردشگری منطقه به ویژه این روستا شده که خود نوید روزهای بزرگ برای توسعه صنعت توریسم و احیای سنت های گذشته را خواهد داشت و همچنین می توان آن را به عنوان یک الگوی موفق برای دیگر مناطق برشمرد.

روستای کوتنا به خاطر موقعیت جغرافیایی که بین روستاهای اطراف دارد همیشه به عنوان یک روستای مناسب جهت فعالیت های گردشگری جزو اولیت های مدیران و مسئولان شهرستان قائمشهر بود، چرا که این روستا در حاشیه رودخانه سیاهرود و مشرف به تپه ای زیبا واقع شده است که در دامنه آن شالیزاری وسیع، آبندان و جنگل نسوم از آن طبیعتی منحصر به فرد ساخته است ولی هیچگاه فرصت آن ایجاد نشده تا از همه پتانسیل های موجودش استفاده شود.

در سالهای نه چندان دور( بین سالهای 1384 تا 1391 ) فعالیت هایی نظیر  پروژه "هنر در روستا " باعث شد تا هنرمندان زیادی از سراسر کشور به خاطر فعالیت های زیست محیطی و "هنر محیطی" به این روستا سفر کنند و همین امر باعث شد تا موقعیت تازه ای برای مردم روستا تعریف شود.

 حضور هنرمندان ممتاز کشور و مواجهه با مردم و همچنین تقابل دو سویه این دو جامعه سبب برخی اتفاق های موفق فرهنگی و هنری در این روستا شد که می توان به برگزاری کارگاه های نقاشی بین کودکان روستا ، ثبت کامل تصویری ( عکس و فیلم ) از معماری و کوچه ها و بناهای تاریخی روستا، شناسایی مردان و زنانی که در حوزه صنایعی دستی فعال بوده اند، کارگاه های سفال و حجم و همچنین برگزاری نمایشگاه های عکس های قدیمی این روستا اشاره کرد.

فعالیت های هنرهای تجسمی این پروژه باعث شد تا رسانه ها آن را به عنوان یکی از مهم ترین رویدادهای هنرهای تجسمی " خارج از مرکز" ( تهران ) قلمداد کنند که شاید به جرات می توان گفت تاثیرگذارترین فعالیت هنرهای تجسمی روستایی بود که در این بازده زمانی در کشور انجام گرفته است.

در سالهای اخیر فعالیت های "خانه موزه ریحانه" برنامه های همگام تری را با مفاهیم فرهنگی و بومی روستایی در روستای کوتنا و همچنین دیگر روستاهای قائمشهر برگزار کرد و مهر تائیدی بر پتانسیل های این روستا به عنوان قلب گردشگری روستایی شهرستان قائمشهر زد.

این فعالیت ها که جنبه عمومی تری دارد توانست مخاطبان مردمی بیشتری را مجذوب خود کند و با برگزاری جشنواره های بومی و محلی جان تازه ای به شهر داد و باعث شد تا نگاه جامعه و مسئولان به سمت روستای کوتنا معطوف شود و اینک همه چیز برای رویدادهای مهم تر و عمیق تر مهیا شده است.

این خانه موزه با به کارگیری موقعیت های بومی و تاریخی که هر روستا داشته، برنامه های خود را تعریف کرد و همین امر باعث موفقیت های چشمگیرش شد که می توان به جشنواره " انار " و یا جشنواره "تمشک" و یا برنامه های موسیقی محلی و همچنین تجلیل از نخبگان فرهنگی و هنری شهر یاد کرد.

سومین مرکزی را که در تاثیر گذاری و معرفی روستای کوتنا به عنوان پایلوت گردشکری شهر می توان نام برد "خانه موزه کوتنا" است که فعالیت آن کمتر از دو سال است که در این روستا آغاز شده است . این مرکز که با تلاش و پیگیری مجدانه به جمع آوری ادوات کشاورزی قدیم، صنایع دستی، دست ساخته ها و دست بافته های مردان وزنان روستا و ... پرداخته است، خود را به عنوان یک مرکزمستقل معرفی کرد و باعث شد تا خیلی زود به عنوان یکی از ارکان تاثیرگذار گردشگری روستای کوتنا محسوب شود و هم اکنون در تمامی روزهای سال میزبان گردشگرانی است که از مناطق دور و نزدیک به این روستا سفر می کنند.

همچنین به تاثیر گذاری پیست سوار کاری کوهساران که در انتهای روستای کوتنا به بهره برداری رسیده می توان اشاره کرد که هم اکنون به عنوان نخستین و تنها پیست فعالی است که در این شهرستان فعالیت می کند و باعث جذب مخاطبان شهری و دیگر روستاهای اطراف در حوزه ورزش شده است که در نوع خود کم نظیراست.

شاید پر بیراه نباشد که "انجمن گردشگری سرزمین کوتنا" آخرین گام و کامل ترین تصمیم را برای به حرکت درآوردن یک روستای تمام عیار توریستی و گردشگری برداشته و آن را عملی کرده است. این انجمن با راه اندازی جمعه بازار محلی- بومی روستای کوتنا در همین مدت کم توانست نگاه جامعه را به خود جذب کند . این بازارهفتگی توانسته از هر لحاظ موقعیت ویژه ای را برای روستای کوتنا و منطقه رقم بزند .

 عموما واژه بازار صرفا به یک فعالیت اقتصادی منجر نمی شود هر چند که مهم ترین رکن آن است ولی جنبه های ارتباطی و یا داد و ستد های فرهنگی و همچنین احیای بخشی از سنت های فراموش شده را هم می توان در نظر گرفت.

با اینکه نگارنده به جنبه های زیست محیطی فعالیت های روستایی اهمیت بیشتری می دهد ولی پیامدهای اقتصادی در هر روستایی باعث جلوگیری از مهاجرت نسل جوان آن روستا می شود. نظیر اینگونه فعالیت ها (بازارهای محلی ) باعث می شود که روستا پویا بماند و فعالیت های کشاورزی هر روستا که در سال های اخیر بیشترین لطمه را خورده، احیا شود.

با توجه به پیشینه بازار در تاریخ کشورمان، داد و ستد و گفتگوها در معامله های مالی و اقتصادی باعث ترویج روابط دوستی و مهر و در بلند مدت باعث شکوفایی فرهنگی و اجتماعی آن منطقه می شود که پیامدهای اجتماعی به جنبه های اقتصادی اش می چربد.

فعالیت هایی چون جمعه بازار روستای کوتنا بیش از هر چیز ما را متوجه سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان می کند که می تواند نقش تعیین کننده ای در این زمینه داشته باشد. این سازمان که رکن اصلی توسعه اقتصادی در حوزه گردشگری و صنایع دستی است می تواند نگاه عمیق تری به روستای کوتنا داشته باشد و رویکرد مناسب تری با توجه به موقعیت های برشمرده برای این روستا اتخاذ کند. .

تسهیلات بانکی برای بنگاه های کوچک اقتصادی ، تاسیس صندوق زنان روستایی ، توسعه کارگاه های کوچک صنایع دستی، تقویت ظرفیت های موجود در این روستا و منطقه، ایجاد کلاس های آموزشی از جمله فعالیتی است که می تواند بهانه ای برای رشد و توسعه مناطق روستایی باشد.

با توجه به تمامی نگرش های مثبتی که در این روند وجود دارد ، باید اذعان داشت که خطراتی نیز ممکن است دامن گیر این موفقیت ها شود.

 ناخواسته روستایی که دیده شود زمین هایش نیز دیده می شوند و در معرض فروش قرار خواهند گرفت و رفته رفته مناطق باغی و حاصلخیز به مناطق تعریف شده " بافت " یا همان منطقه مسکونی تغییر می یابد.

در کنار این نگرانی ها، آلودگی محیط زیست، قطع درختان ( برای تغییر کاربری زمین ها ) و مواردی از این دست نیز ممکن است پیامدهای ناگوارش را دو صد چندان کند که باید دست اندرکاران و مدیران شهری و روستایی به پیامدهای آن بیاندیشند و راه کاری مناسب برای آن اتخاذ کنند.

برای نتیجه گیری یک ایده و یا یک نگرش سالها تلاش لازم است تا تثبیت آن در بطن جامعه نهادینه شود و جامعه آن را به عنوان یک روش دائمی پذیرا باشد ولی همین اندک فعالیتی که گروه های فوق الذکر انجام داده اند نشان از تفاوت این نگرش ها در دیگر نقاط منطقه است و همین تفاوت ها می تواند ما را به آینده ای بهتر خوشبین تر کند.

این امیدواری زمانی به بار می نشیند که روابط بین افراد ایده پرداز، مسئولان و مردم تقویت شود و شرایط به گونه ای باید باشد تا کمترین آسیب به اهمیت این فعالیت ها زده شود.