مازندنومه؛ سرویس محیط زیست و گردشگری، محمدعظیمی، مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو: براساس اسناد مکتوب و کاوش های باستان شناسی در نیم قرن اخیر، شهرستان بهشهر به عنوان یکی از مهم ترین جایگاه های ارزشمند حضور انسان تمدن ساز و متفکر در شمال ایران محسوب شده و نام آثار پیش از تاریخ آن نیز در کتب مرتبط با باستان شناسی جهان نوشته شده است. متأسفانه نبود حفاظت و حراست از این آثار و دست اندازی متولیان ناآگاه منطقه ای موجب شده تا این هویت ارزشمند در احتضار قرار گرفته و نشانه های نیاکانی در حال ویرانی باشد.

*غار هوتو

   غار هوتو و کمربند به عنوان خاستگاه انسان متفکر پیش از تاریخ، در اثر بی کفایتی ناباستان شناسان به بخش خصوصی غیرفرهنگی واگذار و محوطه ای که به مساحت 14 هکتار در فهرست آثار ملی (شماره 746 به تاریخ فروردین 1346) به ثبت رسیده بود، بدون گمانه زنی و کاوش علمی مورد حمله بولدوزرها قرار گرفت.

تخلف آشکار سازمان منابع طبیعی در واگذاری این مکان، بدون اجازه اولیه از سازمان میراث فرهنگی (و مالکان حقیقی آن) و قطع دهها اصله درخت گردو و انار اشرف و تخریب حریم منظری با ساخت سوله و موارد فراوان تخلف آشکار و پنهان، موجب شد تا کهن ترین نشانه ی حضور بشری مورد تهاجم غیرمسئولانه قرار گیرد. مکانی که می توانست به عنوان غارموزه ای بین المللی، علاوه بر حفظ هویت تاریخی، صنعت گردشگری منطقه را متحول کند.

*گوهرتپه

   رهاسازی و بی توجهی به نخستین بخش حضور جمعی انسان پیش از تاریخ در گوهرتپه موجب شد تا آثار مکشوفه نیز در اثر بی کفایتی و نبود نگهداری علمی مورد تخریب قرار گرفته و مواد فرهنگی بسیار مهم غار کمیشان بدون بررسی میدانی مورد تهاجم راهسازی واقع شود.

*خرگوران

   حفاری های غیرمجاز در شهر ساسانی خرگوران، پس از تلاش ناموفق شهرداری بهشهر مبنی بر تخلیه ی زباله در عرصه ی جنگلی موجب شده است تا پل منحصربه فرد عصر ساسانی تخریب شود.

*چشمه عمارت

   بی توجهی به نگهداری از بناهای ارزشمند صفوی و تخریب پنهان و آشکار این آثار توسط متولیان شهری و نبود نظارت مسئول شهرستان و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران با وجود تذکر شفاهی و مکتوب دوستداران میراث فرهنگی هنوز متوقف نشده است.

   باتوجه به اینکه چند ماه از تخریب سقف کاخ چشمه عمارت می گذرد، هیچ اقدامی صورت نگرفته و شرکت آب و فاضلاب شهری که متولی توزیع و دریافت آب بهای شهروندان است ضمن استفاده مستقیم از آب چشمه عمارت در مصارف شهری، به هنگام بارندگی و گل الود شدن سرچشمه ها، به رهاسازی آب در کانال خروجی این کاخ اقدام کرده، به علت هدایت نشدن صحیح، آسیب جدی به بنای ساختمان وارد آورده و این بنای تاریخی ثبت شده عملاً رها شده است.

*پارک ملت

   پارک ملت که هویت تاریخی و نشانه حضور صفویان به عنوان پایتخت تابستانه صفویان محسوب می شود، با زمین خواری و سندسازی پهلوی اول به شهرداری واگذار و باوجود ثبت ملی اثر، با ساخت و سازهای خودسرانه توسط شهرداری تغییر یافته است.

   در ماه های اخیر هم بخشی از این مکان تاریخی بدون نظارت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با عنوان خدمات گردشگری، تبدیل به چای خانه و محوطه پذیرایی شده است.

باتوجه به اینکه سالها از وعده تحویل پارک ملت به سازمان میراث فرهنگی جهت ایجاد موزه بهشهر می گذرد، زمزمه های ایجاد ساختمان در بخش فوقانی عمارت شهرداری و تغییر مکان اداری آن در داخل محوطه ثبت شده به گوش می رسد که برخلاف مصوبه اماکن ثبتی بوده و موجب نگرانی دوستداران آثار تاریخی و فرهنگی شده است.

   براساس فصل نهم از قانون مجازات اسلامي در ماده 558: «هركس به تمام يا قسمتي از ابنيه، اماكن، محوطه ها و مجموعه هاي فرهنگي- تاريخي يا مذهبي كه در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است، يا تزئينات، ملحقات، تأسيسات، اشياء و لوازم و خطوط و نقوش منصوب يا موجود در اماكن مذكور، كه مستقلاً نيز واجد حيثيت فرهنگي- تاريخي يا مذهبي باشد، خرابي وارد آورد علاوه بر جبران خسارات وارده به حبس از يك الي ده سال محكوم مي شود.»

   براساس ماده 560 همین قانون نیز «هر كس بدون اجازه از سازمان ميراث فرهنگي كشور، يا با تخلف از ضوابط مصوب و اعلام شده از سوي سازمان مذكور در حريم آثار فرهنگي- تاريخي مذكور در اين ماده مبادرت به عملياتي کند كه سبب تزلزل بنيان آنها شود، يا در نتيجه آن عمليات به آثار و بناهاي مذكور خرابي يا لطمه وارد آيد، علاوه بر رفع آثار تخلف و پرداخت خسارات وارده به حبس از يك تا سه سال محكوم مي شود».

همچنین در ماده 564 ذکر شده است که: «هركس بدون اجازه سازمان ميراث فرهنگي و برخلاف ضوابط مصوب اعلام شده از سوي سازمان مذكور به مرمت يا تعمير، تغيير، تجديد و توسعه ابنيه يا تزيئنات اماكن فرهنگي، تاريخي ثبت شده در فهرست آثار ملي مبادرت نمايد، به حبس از شش ماه تا دو سال و پرداخت خسارت وارده محكوم مي گردد.

   با توجه به ماده 566 نیز «هركس نسبت به تغيير نحوه استفاه از ابنيه، اماكن و محوطه هاي مذهبي، فرهنگي و تاريخي كه در فهرست آثار ملي ثبت شده اند. برخلاف شئونات اثر و بدون مجوز از سوي سازمان ميراث فرهنگي كشور، اقدام نمايد علاوه بر رفع آثار تخلف و جبران خسارت وارده به حبس از سه ماه تا يك سال محكوم مي شود»  

*غار التپه

   متأسفانه شهرداری بهشهر عامل تخریب بسیاری از آثار تاریخی است. غار ارزشمند التپه در اثر بی توجهی شهرداری بهشهر در میان زباله های شهری مدفون شده و مسیر ورودی به مجموعه تاریخی عباس آباد را زشت و مشمئز کننده کرده است.

ادعاهای منتخبان نخستین دوره شورای شهر بهشهر مبنی بر تغییر مکان دپوی زباله های شهری هنوز به انجام نرسیده است. در حالی شهرداری بهشهر طمع دست اندازی و تملک آثار تاریخی را دارد که هنوز نتوانسته است خدمات شهری را به شایستگی انجام دهد و یا زیرساخت های گردشگری را فراهم کند.

*خانه افغان نژاد

   خانه تاریخی افغان نژاد در قره تپه و باغ تپه نیز باوجود ثبت در دفتر آثار ملی ایران و گزارش های عصر صفوی بدون نظارت و مرمت رها شده است.

*عباس آباد

   مجموعه ی صفوی عباس آباد بهشهر با حفاری های غیرمجاز و خطر شکسته شدن دیواره سد روبروست و زمین های منابع طبیعی به یغما می رود.

بی توجهی مدیر سایت پیشین این پایگاه موجب آسیب جدی به آثار تاریخی عصر صفویه شده و محوطه ای که باید در اختیار سازمان میراث فرهنگی باشد و با درایتی فرهنگی اداره شود، توسط سازمان منابع طبیعی مدیریت می شود.

مشخص نیست که بر چه اساسی و مصوبه ای هر وسیله ی نقلیه و شهروند بومی باید برای ورود به عرصه ی جنگلی و بدون خدمات اولیه و رایگان بهداشتی، مبلغ چهل هزار ریال پرداخت کندد؟

سازمان منابع طبیعی طبق کدام وظیفه قانونی می تواند در حوزه ی آثار تاریخی و صنعت گردشگری مداخله و بدون انجام هیچ خدماتی راه ورود گسترده ی گردشگران را محصور کند؟ چرا مراجع قانونی به تخریب اسکلت بتن آرمه ای که در مجاورت دریاچه ساخته شده است اقدام نمی کنند؟

به چه علت حریم منظری دریاچه با دیوارکشی خدشه دار شده است؟ مکانی که شایستگی آن را دارد تا به عنوان یکی از پایگاه های ارزشمند میراث تاریخی و طبیعی با توجه به ثبت جهانی آن، مورد توجه گردشگران داخلی و بین المللی قرار گیرد، اما عملاً رها شده است.

   متأسفانه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران توجه جدی و عملی به آثار تاریخی شرق مازندران نداشته و در اثر این سهل انگاری بسیاری از آثار نیاکانی ما در معرض نابودی قرار گرفته اند.

   امیدواریم مدیران عالی استان و شهرستان و نماینده محترم مجلس شورای اسلامی و مدعی العموم محترم در جهت استیفای حقوق قانونی و حفظ آثار تاریخی پیگیری های لازم را به عمل آورند.