مازندنومه؛ سرویس اجتماعی، ولی الله پاشا، روزنامه نگار، نوشهر: حجّ (ملاقات خانه خدا) یکی از مهم‌ترین فروع دین اسلام است.  مسلمانان در دهه اول آخرین ماه قمری (ذی‌الحجه)به مسجد الحرام در شهر مکه در عربستان سعودی رفته و مناسک خاص آن را به جا می آورند.

هر مسلمان در صورت دارا بودن شرایط خاصی مکلف ‌است حداقل یک بار در طول دوران عمر خود آن را انجام دهد.

حج بر سه نوع تمتع، قران و افراد است که حج قران و افراد وظیفه ساکنان مکه است.

در اسلام بر کسی که دارای بلوغ، عقل، آزاد بودن و استطاعت مالی باشد واجب می‌شود.

حج،نخستین بار در دین ابراهیم انجام شد و آیین‌های حج و عمره، احرام، لثم و لمس حجرالاسود، سعی بین صفا و مروه، وقفه در عرفات و رمی جمره، همگی پیش از اسلام رایج بود و تنها برخی تعدیلات در حج اسلامی نسبت به پیش از اسلام روی داده‌است.

اعراب پیش از اسلام، هنگام طواف «لبیک یا لات»، «لبیک یا عزی» و «لبیک یا منات» می‌گفتند و هر قومی بت خود را می‌خواند و در اسلام، «اللهم» جای بت‌ها را گرفت و آن عبارت بدین شکل تغییر کرد: «لبیک اللهم لبیک»

عرب‌ها صید را در ماه حج حرام می‌دانستند. پیامبر اسلام حرمت صید را ویژه ایام حج و هنگام احرام مقرر کرد. عرب‌ها گاهی لخت به پیرامون‌گردی (طواف) کعبه می‌پرداختند. اسلام آن را منع کرد و پوشیدن لباس دوخته‌نشده را مقرر کرد. عرب از خوردن گوشت قربانی اکراه داشت و پیامبر اسلام آن را مجاز دانست.

مسلمانان پس از فتح مکه و برانداختن بت‌های قریش از سعی میان صفا و مروه اکراه داشتند؛ زیرا پیش از اسلام بر این دو کوه دو بت سنگی قرار داشت که حاجیان و زائران آن دوره سعی بین صفا و مروه را برای نزدیک شدن به آن‌ها و دست‌کشیدن و بوسیدن آن‌ها انجام می‌دادند؛ ولی محمد(ص) سعی بین صفا و مروه را مجاز کرد و بنا بر متن قرآن این کار از شعائر الله دانسته می‌شود.

جان

▫️جان به معنای نَفْس (روح) هر موجود جاندار می باشد و از آن در بابهایى،نظیر حج، جهاد، اطعمه و اشربه، حدود و قصاص سخن گفته شد.

حیات جسم آدمى بسته به جان او است. حفظ جان واجب و در معرض نابودى قرار دادن آن حرام مى‌باشد؛ بلکه به جهت اهمیت ویژه آن، ترک واجب یا فعل حرام در راستاى حفظ جان، جایز، بلکه واجب است؛ بدین جهت، خوردن مردار در صورت توقّف حفظ جان بر آن واجب است؛ چنان که تقیه هنگام ترس بر جان واجب مى‌شود.

از شرایط وجوب حج، تحقق استطاعت سَرْبى، یعنى برخوردار بودن راه و مقصد از امنیت لازم و عدم احساس خطر بر جان است.

دفاع در برابر مهاجمى که قصد جان آدمى کرده، جایز، بلکه با توقّف حفظ جان بر آن، واجب است و در صورت عدم توانایى بر دفاع، فرار واجب خواهد بود.

همچنین دفاع از جان مسلمان در برابر تجاوزگر، در صورت توانایى بر آن و ایمن بودن بر جان خویش واجب است.   

آبرو

آبرو همانند قطرات آبی است که اندک اندک جمع می‌شود. سال‌ها یک شخص تلاش می‌کند تا آبرویی را برای خود کسب کند؛ اما به سادگی مانند یک آب خوردن آبرویی می‌رود و انسانی بی‌آبرو می‌شود. برای یک انسان مومن و صاحب اعتبار اجتماعی ارزش آبرو حتی از جان و مالش نیز ارزشمندتر است.

از این رو کسانی حاضرند حتی جان و مال خود را بدهند ولی آبرویشان حفظ شود.

در روایت است که امام حسن‌(ع) به برادرش امام حسین(ع) فرمود: انت اعلم منی بان خیر المال ما وقی العرض ؛ تو بهتر از من می‌دانی که بهترین مصرف مال جایی است که آبروی انسان را حفظ کند. (کشف الغمه، ج  2، ص31؛الامام الحسین،ابن عساکر،ص 220)

اینکه باید حفظ آبرو کرد و جان و مال را در راه آن داد، ازاین جهت است که امام صادق‌(ع) می‌فرماید: حرمت مؤمن از حرمت کعبه بالاتراست؛ زیرا اگر مومن باطن کعبه است، قلب مومن عرش الله است.

 پس حرمت آن از حرمت کعبه نیز برتر است. (طبرسی، اختصاص، ص325؛ بحارالانوار، 64،ص71)

روایت شده رسول خدا‌(ص) رو به کعبه کرد و فرمود: «مرحبا بالبیت ما اعظمک و اعظم حرمتک علی الله و الله المؤمن اعظم حرمة منک لانّ الله حرّم منک واحدة و من المؤمن ثلاثة ماله و دمه و ان یظنّ به ظنّ السوء»؛(بحار/64 /71)

مرحبا به تو ‌‌ای خانه خدا! چقدر با عظمتی و چقدرنزد خدا احترام داری! به خدا سوگند، که #حرمت_مؤمن نزد خدا از حرمت تو بیشتر است؛ زیرا خداوند نسبت به تو یک چیز را حرام کرده است، امّا از مؤمن سه چیز را: جان، مال و بدگمانی به او.

امام صادق‌(ع) فرمود: خدای بزرگ می‌فرماید هر که بنده مؤمنم را خوارکند مرا به ستیز فرا خوانده است و هر که بنده مؤمنم را بزرگ دارد از خشمم در امان ماند. (ثواب الاعمال، ترجمه صادق حسن زاده، ص 549)

و اما بعد؛

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، روز چهارشنبه ۱۴ تیرماه، با اشاره به از سرگیری اعزام زائران ایرانی به بیت الله الحرام و اظهار این مطلب که تمامی شروط اعلام شده توسط ایران برای تامین امنیت و کرامت زائران حج تمتع توسط طرف سعودی پذیرفته شد، گفت:سیاست نظام بر اعزام حجاج به عربستان با همه تمهیدات لازم است.

صالحی امیری در حاشیه نشست هیئت دولت در جمع خبرنگاران به آخرین وضعیت حج تمتع اشاره کرد و گفت: آن چیزی که درمورد حج سیاست رسمی برای نظام است، برگزاری حج با عزت و با کرامت است که امنیت و کرامت عزت حجاج در حج تامین شود، برای این کار همه مسیرهای ممکن را طی کردیم و شروط لازمی که ایران برای تامین امنیت حجاج داشت، طرف عربستانی پذیرفت و آن را مکتوب کرد و در این خصوص تضمین داد!

وی از اعزام نخستین گروه کاروان ها به تمتع در نهم مرداد ۹۶ خبر داد.

وزیر ارشاد در حالی از اعزام حجاج به خانه خدا و تضمین دولت عربستان برای حفظ امنیت زائران ایرانی سخن می گوید، که هنوز وضعیت حادثه منا در حج سال ۹۴ که منجر به شهید و هتک حرمت تعداد زیادی از زائران ایرانی گردید مشخص نشده است.

از سویی عذرخواهی نکردن رسمی و پذیرش مسوولیت این فاجعه از سوی دولت عربستان و نیز انجام ندادن تعهدات صورت پذیرفته در خصوص پرداخت دیه به خانواده های آنان، منجر به تجمع بازماندگان شهدای فاجعه ی منا در چند روز گذشته مقابل سازمان حج و زیارت شد که شرح تقابل حراست این سازمان با تجمع کنندگان در این مجال نمی گنجد!

به منظور روشن شدن ذهن جناب وزیر در خصوص باور نکردن به قول و تضمین دولت آل سعود یادآوری چند نکته ضروری است.

دولت آل سعود به عنوان پرچم دار تفکر وهابیگری، سابقه و ید طولایی در تقابل با ایران به عنوان مهد اندیشه تشیع دارد.

این جمله تاریخی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران از یادمان نرفته که فرمود:"اگر از صدام بگذریم، اگر مسأله قدس را فراموش کنیم، اگر از جنایت های امریکا بگذریم از آل سعود نخواهیم گذشت."

تعرض به جان و مال و آبرو و هتک حرمت زائران ایرانی در عربستان، سابقه طولانی دارد.

فاجعه ای که در منا حادث شد به لحاظ ابعاد وسیع آن مورد توجه قرار گرفت، بنابراین چنین نیست که پیش از آن اتفاقاتی از این دست صورت نگرفته باشد.

برای شناخت بیشتر از ظلم و بدعهدی های آل سعود، به چند مورد اشاره می شود:

 اعدام غيرقانوني 18 ايراني در زندان‌هاي عربستان در سال ۹۱ در حالي كه گفته مي‌شد حدود 40 ايراني ديگر نيز در اين زندان‌ها دربند هستند و حكومت سعودي اطلاعي از جرم، مراحل دادرسي و احكام صادر شده براي آن‌ها در اختيار ايران قرار نداده بود؛ تجاوز به نوجوانان ایرانی توسط شرطه های عربستانی؛ حمله تروریستی در تهران در روزی که ساعاتی پیش از آن وزیر خارجه عربستان در اقدامی بی شرمانه در توییتر اعلام کرد: ایران به خاطر دخالت و حمایت از تروریسم در منطقه باید تنبیه شود؛  بیان وقیحانه سران آل سعود مبنی بر ناامن کردن ایران و کشاندن بحران به داخل خاک کشور، که به منزله اعلان علنی ستیز با ایران است؛  اعلام وزارت کشور عربستان در جدیدترین آمارهای خود مبنی بر اینکه ۹ ایرانی در زندان اداره اطلاعات عمومی این کشور در بند هستند؛ ضمن اینکه اخیرا نیز مدعی شدند ۳ تن از نیروهای سپاه ایران را در نزدیکی میدان نفتی مرجان بازداشت کرده است...

این موارد بخش کوچکی از بدعهدی ها و ظلم و جنایاتی است که آل سعود نسبت به مردم ایران روا داشته است.

اکنون چگونه است که به قول و تضمین چنین دولتی استناد و اعتنا نموده و به عواقب آن فکری نمی شود!؟ دولتی که دشمنی هایش را با ملت ایران علنی جار می زند و از هیچ اقدامی علیه این کشور کوتاهی نمی کند.

پرسش آخر اینکه؛ بر اساس باورهای دینی و با استناد بر احادیث و روایات، در چنین شرایطی، حج یا جان و آبروی مومن؛ کدام ارجح و واجب است!؟