مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، شبنم لشگری: فضای مجازی عرصه جدیدی برای حیات بشری است که قابلیت پذیرش و انجام بخش عمده ای از نیازها، فعالیت ها و شئون زندگی بشر و اجتماعات انسانی را دارد. 

این فضا به عنوان سایه فضای واقعی، و از طریق تمرکز پردازش و جابجایی اطلاعات، توانایی شبیه سازی فعالیت ها و ساختارهای فضای واقعی را داشته و این شبیه سازی را با اثر بخشی در فضای واقعی انجام می دهد.

تاثیر فضای مجازی بر ادبیات و شعر کشور موضوع گفتگوی ما با یکی از شاعران مطرح کشور است. است . شاعران این روزها اشعار خود را از طریق کانال تلگرامی و صفحه اینستاگرامی خود منتشر می کنند و مخاطبان به آسانی، با سرعت زیاد و هزینه کم می توانند به آن  دسترسی داشته باشند و نظرات و انتقادات خود را مستقیما به شاعر انتقال دهند. البته فضای مجازی معایبی نیز دارد؛ اجتناب شاعران از حضور در جلسات حضوری نقد شعر، سرقت ادبی و تاثیر گذاری فضای مجازی در داوری متخصصان.

هم چنین  برخی شاعران از فوروارد شدن اشعار خود با اسم شاعری دیگر گلایه دارند که این را نیز می توان به معایب فضای مجازی اضافه کرد.

در این میان شاعرانی هم هستند که وقتی کتاب شان مجوز نمی گیرد آن را در فضای مجازی منتشر می کنند.

 علیرضا دهرویه شاعر مطرح ساکن قائم شهر در گفت و گو با ما به چند پرسش مطرح درباره معایب و مزایای انتشار شعر در فضای مجازی و تاثیر آن در شعر کشور پاسخ داد:

آقای دهرویه، انتشار اشعار در فضای مجازی به حوزه شعر کمک می کند یا ممکن است آسیب رسان  باشد؟

فضای مجازی فرصت خوبی برای قشر جوان است که کارهای هنری خود را ارائه دهند. جوان هایی که امکان چاپ کتاب ندارند به ساده ترین شکل ممکن و بدون هزینه می توانند اشعار خود را ارائه دهند.

راحت و کم هزینه بودن و قابلیت دسترسی آسان برای مخاطبان از مزایای فضای مجازی است .

خیلی از کانال های تلگرامی بالای یک هزار عضو دارند و اشعار را می خوانند در صورتی که کتاب با هزینه گزاف و با تعداد محدودی چاپ می شود و ممکن است به سختی در دسترس خواننده ی اصلی برسد.

پس فضای مجازی می تواند به عنوان یک تریبون برای شاعران تازه کار باشد؟

ساده بودن عرضه ی کار در این فضا منجر به یکسری معایبی می شود، از جمله اینکه هر فردی هر آنچه که در دلش است و فکر می کند شعر هست، بدون اینکه اثر او نقد شود عرضه می کند. بنابراین شاعران تازه کار و جوان نیاز به هدایت و راهنمایی و نقدپذیری و پیشرفت دارند.

شاعران معمولا از نقد خیلی استقبال نمی کنند و به طور کلی شاعران و هنرمندان کمتر نقدپذیر هستند. به قول "حسن حسینی"؛ شاعری شعری گفت هبلی تازه به دنیا آمد. یعنی شاعران شعر خود را می پرستند.

خیلی ها دنبال نقد نیستند و می خواهند بدون نقد کار خود را عرضه کنند و بعضاً به خاطر داشتن مخاطب زیاد نوعی شهرت کاذب به وجود می آید و شعر در مسیر اصلی خود قرار نمی گیرد.

به عنوان نمونه در حوزه ی ترانه که مخاطبان زیادی دارد و از جنبه کاربردی نسبت به اشعاری مثل غزل و مثنوی کاربرد زیادی دارد، بعضی ها وارد این حوزه می شوند که تسلط کافی و کامل به مسائل مربوط به شعر ندارند و با توجه به اینکه بخشی از ترانه شنیداری و سماعی است، ضعف شعر با تکنیک های خوانندگی پوشش داده می شود و ناخودآگاه کاری شنیده می شود که از لحاظ تکنیکی ضعیف است. هنر به این شکل در مسیری که باید قرار نمی گیرد و فضای مجازی نیز در این ماجرا نقش تاثیر گذاری دارد.

مخاطب پیدا کردن در فضای مجازی حرف اول را برای شاعرانی می زند که شعرهای شان را در این فضا منتشر می کنند. از دیدگاه شما مخاطبان بیشمار فضای مجازی دال بر قوی بودن شعر هست؟

کار خوب خود را نشان می دهد . اگر کسی کار خوبی عرضه کند و این اثر به خوبی عرضه شود طبیعتا مخاطبان می پسندند. ولی فضای مجازی داستان متقاوتی دارد و صرفا قوی بودن اثر به تنهایی در نتیجه و افزایش مخاطب موثر نیست.

یکی از پارمترها، قوی بودن اثر است. مثلا شاعری شعر قوی دارد، ولی کانال تلگرامی خود را به روز نمی کند و آنلاین و فعال نیست مخاطب کمی خواهد داشت.

کار خوب ملاک های خود را دارد که شعر براساس آن سنجیده می شود. ولی در فضای مجازی علاوه بر اینکه کار باید خوب باشد، نحوه عرضه و تعامل با خواننده باید برنامه ریزی شده باشد، وگر نه یک کار موفق در کانال تلگرامی که بروز رسانی انجام نمی شود مخاطب کمی خواهد داشت.

شاعران برخی آثارشان را که مجوز نمی گیرد در صفحات مجازی منتشر می کنند. این روند اگر ادامه دار باشد چه تبعاتی برای جامعه ادبی کشور خواهد داشت؟

از نظر من شعر یک مقام مقدسی دارد و باید یکسری حدود را رعایت کرد. من موافق این هستم که کار بهتر است مجوز بگیرد.

افرادی هستند که قبلا در حوزه هایی که وجاهت قانونی ندارد فعالیت و یا اقداماتی انجام داده اند. وقتی در این خاک هستند و نان این مملکت را می خورند باید به قوانین پایبند باشند.

فرض کنید شخصی بخواهد وارد حوزه نقد شود و به برخی از مسایل اجتماعی مثل اختلاس نقد کند، یا یک شاعری مطرح باشد نقدی تند انجام دهد امکان این هست که شکل نقد او عمومیت پیدا کند و جوانان با الگو برداری و بدون ملاحظات خاص وارد حوزه ی دیگری شوند که معقولانه نباشد. به این دلیل است که به این اشعار مجوز نمی دهند . هرچند خیلی از انسان ها وقتی از چیزی منع می شوند بیشتر تمایل نشان می دهند.

و سخن پایانی.

دنیا عوض شده است ما شاعران نیز مطابق دنیا باید خود را تغییر دهیم.