مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، کلثوم فلاحی: فاطمه اکبری از فعالان حوزه صنایع‌دستی در زمینه جاجیم‌بافی است. 53 سال دارد و از کودکی در کنار مادر خود، به بافت جاجیم مشغول بود. اکبری در این گفت‌وگو به سوالاتی درباره هنر جاجیم‌بافی، تفاوت جامیم‌بافی گذشته و امروز، بازار کار، فعالیت بانوان و مسائل دیگر پاسخ داد. این گفت‌وگو را بخوانید.

جاجیم‌بافی را از چه زمانی شروع کردید؟

وقتی کودک بودم در زمان تحصیل دوران ابتدایی، در کنار مادرم بودم و جاجیم‌بافی او را تماشا می‌کردم، در بعضی کارهای مربوط به جاجیم‌بافی مثل چله‌کشی کمک‌کار مادرم بودم، آن زمان دستم قوت بافت نداشت و مادرم اجازه این کار را به من نمی‌داد. اما در زمانی که مادرم نبود جاجیم می‌بافتم و گاهی کار مادرم خراب می‌شد. بعدها جاجیم‌بافی را کامل یاد گرفتم وبه مادرم کمک می‌کردم. همزمان به مدرسه هم می‌رفتم و از آن زمان تاکنون که حدود 40 سالی می‌گذرد همچنان مشغول جاجیم‌بافی هستم.

جاجیم‌بافی الان چه فرقی با جاجیم‌بافی‌های دوران کودکی‌تان دارد؟

الان نخ آماده است و کمتر کسی کار نخریسی را انجام می‌دهد. امروز به زیبایی و رنگ‌آمیزی کار توجه می‌کنند و نخ‌های آماده رنگ و لعاب بیشتری دارند و مشتری‌پسندتر هستند. رنگ‌آمیزی طبیعی که خودمان انجام می‌دهیم مات و کدر است و شفافی لازم را ندارد و موردپسند امروزی‌ها نیست. 20 درصد از مشتری‌های جاجیم، به دنبال کار با نخریسی و رنگ‌آمیزی طبیعی هستند. الان نخ با رنگ‌های متنوع در دسترس بوده و کار به سمت صنعتی شدن رفته است.

در زمینه آموزش به نسل جدید اقدامی انجام داده‌اید؟

دوره‌های آموزشی را در سازمان فنی و حرفه‌ای برگزار می‌کنیم. برای دانش‌آموزان هم دوره‌های آموزشی برگزار می‌کنیم ضمن اینکه دانشجویان هم برای کار پایان‌نامه به ما مراجعه می‌کنند و به آنها آموزش رایگان می‌دهم و دریافتی از اینها ندارم.

این آموزش‌ها منجر به ایجاد اشتغال شده است؟

برخی از افراد که آموزش گلیم‌بافی دیدند سفارش دستگاه دادند تا مشغول به کار شوند. برخی افراد علاقه شخصی دارند و برخی هم به دنبال بیمه هستند.

خودتان تحت پوشش بیمه قرار دارید؟

بله. با اینکه 40 سال است کار می‌کنم اما حدود هشت سال است که بیمه هستم. جاجیم‌بافی ابتدا زیر پوشش بیمه نبود و بعد هم که مشمول بیمه شد من در روستا بودم و دنبال بیمه نبودم.

از بازار کار مناسبی برخوردار هستید؟

ما در قائمشهر زندگی می‌کنیم و بازار کار در این منطقه مناسب نیست. بیشتر فروش ما از محل حضور در نمایشگاه‌های خارج از استان است. بازار فروش در شهرهای بزرگ‌تر، مناسب است.

برخی هنرمندان صنایع‌دستی گلایه دارند که سازمان میراث فرهنگی برای اختصاص غرفه در نمایشگاه‌ها، مبلغی را از این افراد دریافت می‌کند که باعث آسیب به هنرمند است. در این زمینه چه نظری دارید؟

تاکنون برای حضور در نمایشگاه‌های مختلف استانی یا خارج استانی، هزینه غرفه نپرداخته‌ام و فقط در یک مورد، هزینه 200 هزار تومانی خوابگاه پرداختم. میراث فرهنگی از ما حمایت می‌کند اما این انتظار وجود دارد که هنرمندان واقعی صنایع‌دستی به نمایشگاه‌ها دعوت شوند. هنرمندی را نخریسی کرده و تولیدکننده است ارزش کار را بیشتر از کسی می‌داند که فقط به فروش آثار هنری می‌پردازد. کسی که دلسوخته هنر است، شان نمایشگاه را هم حفظ می‌کند.

به عنوان یک هنرمند صنایع‌دستی چه پیامی برای بانوان بی‌سرپرست و بدسرپرست دارید؟

علاوه بر جاجیم‌بافی به کشاورزی هم مشغول هستم و برنج هم می‌کارم. بانوان باید بدانند از توانمندی‌های بسیاری برخوردار هستند و هیچکس حق ندارد بگوید ما نمی‌توانیم.

از تسهیلات هم استفاده کرده‌اید؟

در تمام سال‌های فعالیتم در حوزه صنایع‌دستی، هیچ تسهیلاتی دریافت نکرده‎‌ام. سال گذشته برای دریافت تسهیلات اقدام کردم و پس از تکمیل مدارک، اعلام کردند بودجه تمام شده است. امسال از محل اشتغال روستایی که اخیرا از سوی وزارت کار لحاظ شده اقدام کردم و پرونده‌ام در مرحله بررسی قرار دارد. اگر تسهیلات دریافت کنم می‌توانم دستگاه‌های جاجیم‌بافی را افزایش دهم. من کارگاهی ندارم و بخشی از خانه‌ام را به این کار اختصاص داده‌ام، بافته‌هایم را به شکل بسته‌بندی در پارکینگ خانه‌ام نگهداری می‌کنم و ویترینی ندارم که این آثار در دسترس علاقه‌مندان قرار گیرد. با دریافت تسهیلات می‌توانم به این موارد سامان دهم.

خانواده هم به جاجیم‌بافی علاقه دارند؟

تنها فرزندم که پسر است علاقه فراوانی به جاجیم‌بافی دارد و به من کمک می‌کند. همسر پسرم هم جاجیم‌بافی را یاد گرفته است. تا زمانی که توان دارم کار جاجیم‌بافی را ادامه می‌دهم و باتوجه به علاقه خانواده‌ام به این هنر، نگران نیستم که پس از من، این هنر بر زمین بماند.