"برخلا‌ف ديدگاه بعضي افراد، من معتقدم زنان گيلا‌ني با حفظ عفاف خود در عرصه‌هاي مختلف كشاورزي حضور داشته‌اند"! گيلا‌ن سرزمين دريا، جنگل، باران، زيتون و برنج است. هر كدام چه به صورت سمبليك و چه واقعي‌نماد و سمبل پديده‌هاي لطيف، انساني و خدايگاني هستند. ‌ تمام نمادهاي يادشده خود مويد آرامش، تسامح و لطافت روح و شخصيت هستند. هرچند تاريخ سرزمين گيلا‌ن گواه‌هاي ديگري نيز ارائه مي‌دهد.

دريا نماد بركت و آرامش، جنگل سمبل سخاوت و بخشندگي، باران نشان رحمت و بخشايش، زيتون نمايه صلح و مدارا و برنج محصولي لطيف و ظريف است، آن‌گاه كه با جو و گندم مقياس مي‌شود. ‌ گيلا‌ن كه در تاريخ به دو بخش گيل و ديلم شناخته شده است، از مهم‌ترين امارت‌هاي دولت‌هاي پيش از اسلا‌م بوده است. ارتش‌هخامنشيان و ساسانيان به وفور از سربازان ديلم سود برده‌اند. كريستن سن در كتاب معروف خود تاكيد مي‌كند بنياد ارتش ساساني بر سلحشوري و قدرت سربازان گيل و ديلم نهاده شده بود. ‌

 زماني كه اعراب مسلمان سرزمين‌هاي ايران را مفتوح ساختند هيچ‌گاه نتوانستند از كوه‌هاي البرز به سوي گيلا‌ن پيش روند. طبري مي‌نويسد، حجاج ابن يوسف به قزوين وارد شد و بزرگان گيل و ديلم به حضورش رسيدند. حجاج نقشه‌اي را گسترد و به گيلا‌نيان گفت:‌تسليم شويد، تمام سنگرها، راه‌ها و مخفيگاه‌‌هايتان را در اين نقشه ثبت كرده‌ايم. مي‌گويند سردار گيل به نقشه نگريست و آرام گفت: جناب حجاج، جاي چيزي در اين نقشه خالي است، حجاج پرسيد چه چيزي؟ سردار گيل پاسخ داد سربازان گيل و ديلم!اعراب هفده بار حمله كردند و شكست خوردند. ‌

اسلا‌م در گيلا‌ن نه با شمشير كه با عشق نفوذ يافت. داعيان صغير و كبير و علوي زادگان شيعي اعم از اثني‌عشري و زيدي تنها با خلق و منش انساني خود تشيع را در گيلا‌ن پراكندند. حتي آنگاه كه فرزندان ماهيگير، حسن، علي و احمد ديلمي پايتخت عباسيان را به زير سلطه كشيدند، براي اولين بار در روز عاشورا، بغداد را سياهپوش كردند و عزاي حسين بن علي(ع) را برپا داشتند. مذهب شيعه از گيلا‌ن به ديگر نقاط ايران از جمله آذربايجان گسترش يافت. شيخ صفي‌الدين اردبيلي كه نوادگانش گسترنده و برپادارنده اولين دولت ملي پس از اسلا‌م و مذهب تشيع بود، به لا‌هيجان آمد، نزد شيخ زاهد گيلا‌ني رسيد و گويند شيخ‌زاهد درباره‌اش گفته بود: <او هماني است كه منتظرش بوديم.>

شيخ‌صفي با دختر شيخ ازدواج كرد و چند صباحي ديگر زماني كه حاكمان آق‌قويونلو به دنبال شاه اسمعيل صفوي در نزد دربار آل كيا در گيلا‌ن بود حاكم او را در سبدي حصيري پنهان كرد و از درخت بالا‌ كشيد و به فرستادگان خان تركمن پاسخ داد: <خدا مي‌داند كه اسمعيل در زمين گيلا‌ن نيست>! ‌

از آن تاريخ تا دوران معاصر كه گيلا‌نيان در كنار آذربايجانيان و ساير دلير مردان اين سرزمين، درخت نحيف مشروطه را پاس داشتند و در مقابل غول استبداد محمدعلي‌شاهي سربرآوردند، گيلا‌نيان پيشگام شريعت، ديانت و آزادگي بودند. از دوران قاجار كمتر خانواده‌اي در گيلا‌ن يافت مي‌شد كه فردي را براي تحصيل به فرنگ نفرستاده است. شايد نتايج مشروطه و شكست استبداد كه شروع شد، برخي كه اصرار دارند همه بلا‌يا را از زير سر انگليسي‌ها تحليل كنند، ساخت لطيفه‌ها و جوك‌هاي سخيف در باب دو قوم بزرگ هوشمند و باغيرت آذربايجاني و گيلا‌ني را به كينه‌اي مربوط مي‌دانند كه از آنها به دل گرفته‌اند.

جناب احمدي‌نژاد

آيا مي‌دانيد در كدام سرزمين به طرح چنين سخنان غيرمنتظره‌اي اقدام كرده‌ايد؟هيچ مي‌دانيد بر سفره نشستيد و نمكدان شكستيد؟

آيا مي‌دانيد اسلا‌م و مذهبي كه خود را سينه‌چاك و مدافع آن مي‌دانيد، در نتيجه اراده گيلا‌ني‌ها به ديگر نقاط ايران گسترش يافته است؟معلوم نيست چه كساني مشاوران شما در سخن گفتن هستند. خدا مي‌داند قصد نداشتم ديگر درباره اظهارات شما چيزي بنويسم، اما ترسيدم در شرايط فعلي كشور برخي رفتارهاي نادرست مشكلي را در گوشه‌اي از سرزمين مادري سبب شود.آقاي رئيس،آيا نام ميرزاكوچك خان جنگلي را شنيده‌ايد؟ آيا با آيات عظام بهجت، رشتي، بحرالعلوم، ضيابري، رودباري، فيض مغربي و... آشنايي داريد؟

آيا فكر مي‌كنيد هر چيزي به ذهنتان مي‌رسد بايد بر زبان جاري كنيد؟اگر گيلا‌نيان با شرافت و مهمان‌نواز، حرمت شما را نگه داشتند و بغض فروخوردند و شكوه به دادار سپردند، نه براي ترسشان بود كه دوستانتان در ايام دهه فجر تنها يك نمونه از شجاعت و دليري يكي از فرزندانش در مقابله با رژيم سفاك پهلوي را بارها در سيماي جمهوري اسلامي پس از نزديك به سه دهه به تصوير كشيدند!

جناب احمدي‌نژاد

باران لطيف است، گيلا‌نيان را آرام و اهل خرد و بردباري بار آورده و زيتون نماد صلح و دوستي است، اما يادتان باشد همان جنگل به مردم آموخته است كه ستبر و قوي باشند.زنان گيلا‌ن عفيف و پاكند، نه چون در مزارع كار مي‌كنند، آنها هرجا كه بوده‌اند چنين هستند. آقاي رئيس، به نظر مي‌رسد با اين سخنان به مردم گيلا‌ن و شرافتشان ظلم روا شده است. حداقل در اين سخنان انديشه كنيد و نشان دهيد حرمت مهمان‌نوازي را درك مي‌كنيد.(roozna)