مازندنومه؛ سرویس اجتماعی، حسین جمشیدی: میوه های جنگلی ظرفیت مهمی برای کسب درآمد روستاییان مازندرانی به شمار می روند. در فصل های مختلف میوه چین ها به صورت خانوادگی و دسته جمعی یا انفرادی با ورود به جنگل ها، بدون صرف هزینه کاشت و داشت، نعمت های الهی را برداشت می کنند.

یکی از محصولات جنگلی و وحشی مناطق مختلف استان تمشک است. از اواخر اردیبهشت تا پایان مرداد در جاده اصلی شیرگاه، افرادی با کلاه حصیری را می بینیم که مشغول فروختن تمشک هستند. و مسافرانی که کنار جاده ترمز می کنند تا تمشک جنگلی بخرند.

*از اذان صبح

قربانعلی بزرگی 20 سال است که از فروش میوه های جنگلی امرارمعاش می کند. می گوید: «هر کاری مهارت خاص خود را می طلبد. ما می دانیم برای چیدن تمشک به کدام نقاط برویم.»

جنگل های شمال با سخاوتمندی، همواره در امرار معاش حاشیه نشینان جنگل موثر بوده است. میوه های وحشی به نوعی اشتغال زایی در پی دارد و بدون گرفتن تسهیلات بانکی و ضامن معتبر، نوعی خود اشتغالی محسوب می شود.

12 ساعت در شبانه روز وقت قربانعلی و همراهان صرف چیدن و فروش تمشک می شود. می گوید: «بعد اذان صبح خانه را به مقصد جنگل ترک می کنیم. تا چند ساعت بی وقفه تمشک می چینیم و از ساعت 11 صبح کنار جاده منتظر مشتری می مانیم.»

برخی گردشگران محور سوادکوه و حتی بومی ها مشتریان این تمشک های طبیعی هستند. چند دقیقه ای که کنار قربانعلی ایستاده بودم، چند مسافر گفتگوی ما را به قصد خرید تمشک، قطع کردند.

قربانعلی حین فروختن تمشک، به دست و دلبازی طبیعت اشاره می کند و می گوید: «در این 20 سال ندیدم جنگل، خالی از تمشک باشد. شاید تغییرات آب و هوایی میزان تمشک را کاهش یا افزایش دهد اما به صفر نرسیده است. من تا قبل طلوع آفتاب، روزانه 10 کیلو تمشک می چینیم.»

*روزی در قلب جنگل

  چیدن تمشک و زالزلک و ازگیل وحشی در پاییز و خوردن پای بوته و درخت شوق وصف نشدنی دوران کودکی ما بود. حتی تیغ ها مانعی برای آن مزه شیرین کودکانه نبودند.

امروز اما این میوه ها طمع زندگی می دهند و تفریح دیروز ما، منبع درآمد بعضی سوادکوهی ها شده است.

«خاله زینب» از جمله بانوان سوادکوهی است که با چیدن میوه های وحشی جنگلی در فصول مختلف امرار معاش می کند. دو فرزند خود را با فروش محصولات جنگلی بزرگ کرده و برای خانواده چهار نفره خود، خانه هم ساخته است.

این بانوی پرتلاش در 12 سالگی پدرش را از دست داد و سپس همراه برادرش به دامداری مشغول و ضمن چرای گله، با میوه های جنگلی آشنا شد. او اکنون با فروش میوه ها و محصولات گیاهی مانند تمشک، ولیک، کندس، کولک، آلو جنگلی، ونوشه، گل گاو زبان و تولید مربا و ترشی، امور زندگی را پیش می برد.

می گوید: «طبیعت را دوست دارم و در فصول مختلف حتما باید به جنگل بروم. با وجود اینکه کار سختی است و حیوانات وحشی، خارها و وجود افراد ناشناس برای زنانی همچون من در دل جنگل تهدید است. روزی ما در قلب جنگل میان سختی ها مدفون شده و ما باید آن را پیدا کنیم.»

خاله زینب با افتخار از کلاس های ورزشی و هنری فرزندانش سخن می گوید که: «دو دخترم با درآمد همین میوه های جنگلی در کلاس های آموزشی شرکت می کنند و ما زندگی آرامی داریم.»

*کمی پشتکار و مدیریت

جنگل خساست ندارد و هرچه ما بر سرش می آوریم، از بخشندگی او کم نمی شود. علاوه بر درآمد این محصولات جنگلی، می توان در مورد خاصیت دارویی آن ها نیز نوشت.

 سوادکوه با جمعیت 9 نفر درکیلومتر مربع، بیش از 16 درصد نرخ بیکاری دارد که نسبت به وسعت شهرستان، بالاست. محمد اسماعیلی -رییس جهاد کشاورزی سوادکوه- اما معتقد است فروش محصولات خودروی جنگلی منبع درآمدی خوبی برای برخی مردم منطقه است.

حمایت و آماده کردن شرایط برای افرادی که از گیاهان خودروی جنگلی، دارویی و میوه ها درآمدزایی دارند، به نوعی حمایت از تولید داخلی و اقتصاد مقاومتی است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سوادکوه از تمشک فروشان کنار جاده که نوعی خوداشتغالی ایجاد کرده اند، سخن می گوید و سپس ادامه می دهد: «تمشک به کود و سم و هزینه جانبی نیاز ندارد. کمی پشتکار و مدیریت می تواند اراضی شیب دار سوادکوه را به محل پرورش تمشک اصلاح شده تبدیل کند. پرورش تمشک اصلاح شده و گیاهان دارویی علاوه بر ایجاد درآمد، باعث نگه دارندگی خاک می شود.»

  این سال ها از بین رفتن جنگل موجب شده شهرستان سوادکوه جزء مناطق سیل خیز شود و کشت گیاه در اراضی  شیب دار، از ریزش آب و فرسایش خاک جلوگیری می کند. گیاهان وحشی به شرایط سخت و کوهستانی سواد کوه عادت کرده اند.

اسماعیلی معتقد است: «با توجه به اینکه با کمبود آب مواجه هستیم و کشاورزی با آبیاری قطره ای برای کشاورزان توجیه اقتصادی ندارد، کشت گیاهان وحشی که کم هزینه است و به آب فراوان نیاز ندارد گزینه ی مناسبی برای شهرستان محسوب می شود.»

گاهی کسب درآمد همراه با نشاط و تفریح است. لذت قدم زدن در جنگل، هوای مطبوع و کار دسته جمعی با شغل های کاذب و حتی پشت میزنشینی قابل قیاس نیست.

این بار اگر در محور سوادکوه تردد کردید، لختی بایستید. به سراغ قربانعلی و خاله زینب های کنار جاده بروید و با خرید تمشک و میوه های جنگلی، خستگی را از تن شان در کنید.