مازندنومه؛ سرویس محیط زیست و گردشگری، اشکان جهان آرای: پنجمین همایش ملی تغییر اقلیم و گاهشناسی درختی در اکوسیستم های خزری صبح روز چهارشنبه 17 بهمن در ساری آغاز به کار کرد و روز پنجشنبه 18 بهمن با برپایی چند بخش جنبی پایان یافت.

این همایش که پژوهشکده اکوسیستم های خزری و دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری برگزار کنندگان آن بودند، با حضور چهره های علمی حوزه منابع طبیعی و محیط زیست در پژوهشکده اکوسیستم های خزری واقع در کیلومتر 10 جاده ساری-نکا آغاز به کار کرد.

همایش ملی تغییر اقلیم و گاهشناسی درختی در اکوسیستم های خزری در 8 محور شامل ایزوتوپ های پایدار، درخت و آتش سوزی، اقلیم و اکولوژی جنگل، اقلیم و حوزه های آبخیز، اقلیم و فیزیولوژی درخت، تعیین سن درخت و دیرینه شناسی، مدیریت جنگل-علوم مرتع-صنایع چوب و سایر جنبه های مرتبط مانند زیست محیطی، مناطق ساحلی، تنوع زیستی، بهداشت، ابعاد انسانی و اقتصادی و اجتماعی برگزار شد.

**فرآیند تغییر اقلیم

دبیر پنجمین همایش ملی تغییر اقلیم و گاه‌شناسی درختی درباره تعداد شرکت کنندگان در این همایش ملی گفت: 117 مقاله به دبیرخانه همایش رسید که از این مقالات به علت محدودیت زمان، 16 مقاله برای سخنرانی انتخاب شد. چند برنامه سخنرانی توسط چهره های شاخص حوزه محیط زیست هم در همایش برنامه ریزی شد.

دکتر سید محمد حسینی نصر با اشاره به ضرورت برگزاری این قبیل همایش های علمی به دلیل وجود بحران های اقلیمی در دنیا، گفت: بحران زیست محیطی افزایش دمای زمین ناشی از پدیده های گوناگونی است که طی 150 سال اخیر به شکل مشهودی دیده می شود.

رئیس پژوهشکده اکوسیستم های خزری افزود: افزایش جمعیت روی تغییر اقلیم اثر می گذارد و تغییر اقلیم هم باعث خشکسالی و قحطی می شود. طبق آمارها و داده ها، از سال 1880 تا امروز، دمای کره زمین 8 دهم درجه افزایش یافت که اگر این وضعیت به همین شکل ادامه پیدا کند، مشکلات زیادی برای ساکنان کره زمین ایجاد خواهد شد.

وی اظهار داشت: موجودات زنده روی کره زمین آستانه تحملی در مقابل دما دارند. طبق بررسی ها تا حدود 400 سال دیگر، در صورت استمرار روند موجود افزایش دما، حدود 10 هزار گونه گیاهی و جانوری اعم از میکروب ها و گونه های درشت جانوری منقرض می شوند. براوردها نشان می دهد که با این افزایش دما، تا پایان قرن بیست و یکم، سطح آب اقیانوس ها حدود 65 سانتیمتر بالا بیاید که سبب زیر آب رفتن بسیاری از جزایر و کشورها می شود.

عضو هیأت علمی گروه جنگلداری دانشکده منابع طبیعی و کشاورزی ساری معضل تغییر اقلیم را چالشی اثرگذار در بحث امنیت غذایی نیز عنوان کرد و گفت: اثر منفی روی تنوع زیستی نیز از دیگر پیامدهای تغییر اقلیم است. اهمیت تنوع زیستی زمانی مشخص می شود که بدانیم هر چه تنوع زیستی در یک منطقه بیشتر باشد، مقاومت گونه ها نسبت به خشکی و گرما هم بیشتر است.

**پیامدهای اجتماعی

رئیس پژوهشکده اکوسیستم های خزری به تأثیرات اجتماعی تغییر اقلیم در دنیا نیز اشاره کرد و افزود: جنگ بر سر آب یکی از پیامدهای همین تغییر اقلیم است. مسأله تغییر اقلیم تمام ابعاد زندگی انسان اعم از کشاورزی، اکولوژی، اقتصاد، انرژی و محل سکونت و تصمیم به مهاجرت تاثیر دارد. امروز پناهجویان زیادی در سراسر دنیا به خاطر شرایط بد آب و هوایی تصمیم به مهاجرت گرفته اند. در کشور ما نیز این مهاجرت ها چندین سال است که آغاز شده است.

دبیر پنجمین همایش ملی تغییر اقلیم و گاهشناسی درختی باتأکید بر این که مسائل مطرح شده در مجموع برای ما در قرن 21 بحران های زیادی ایجاد می کنند، گفت: اگر بتوانیم این مسائل را مورد بررسی و مطالعه قرار دهیم و راهکار درست را بیان کنیم، از بروز بخشی از مشکلات قابل پیش بینی در آینده جلوگیری کرده ایم.

**الزامات مقابله با تغییر اقلیم

حسینی نصر تصریح کرد: منطقه ما به خاطر شرایط شکننده و حساسی که دارد و فشارهایی که در دهه های اخیر به این اکوسیستم خاص وارد شده، در حال آسیب دیدن است. بنابراین نیاز است که راهکارهایی برای پیشگیری از وقوع این بحران ها به کار گرفته شود. تغییر سبک زندگی، کاهش استفاده از خودرو، گسترش ناوگان حمل و نقل همگانی، پرهیز از خرید فله ای و مازاد بر نیاز مواد غذایی مختلف و بسیاری از این اقدامات می تواند گامی برای جلوگیری از بحران های شدید و جدی باشد.

این استاد دانشگاه تغییر نوع انرژی مورد استفاده را نیز از دیگر راهکارها برای پیشگیری از تشدید بحران های ناشی از تغییر اقلیم برشمرد و گفت: استافده از انرژی های پاک مانند انرژی خورشیدی، باد، انرژی اقیانوسی و انرژی هیدروالکتریک به جای انرژی فسیلی، کمک زیادی به حفظ وضعیت کنونی و بهبود شرایط در آینده می کند که لازم است جامعه ما نیز با سرمایه گذاری و فرهنگسازی به همین سمت حرکت کند.

وی افزود: اگر در مباحثی مانند استفاده از سموم کشاورزی، شوینده ها و مواد آرایشی و بهداشتی، نظارت و برنامه ریزی درستی داشته بشیم و بتوانیم مصرف این محصولات را کنترل کنیم، از شیوع و بروز انواع بیماری ها و به ویژه سرطان جلوگیری کرده ایم. صرف کردن این هزینه  برای پیشگیری، سرمایه گذاری برای آینده است.

دبیر پنجمین همایش ملی تغییر اقلیم و گاهشناسی درختی با انتقاد از بی توجهی به تفکیک زباله در استان و کشور، تصریح کرد: برای تفکیک زباله هنوز اقدام مناسبی انجام نشده و حتی خوشحالیم که نیروگاه زباله سوز قرار است ساخته شود. در حالی که همین نیروگاه نیز پیامدهای زیادی دارد. بهترین و ساده ترین کار فرهنگسازی برای تفکیک زباله و اصلاح سبک زندگی در مصرف مواد غذایی و تولید زباله است. فقط با بازیافت زباله ها و مدیریت این بخش می توانیم سرعت تغییر اقلیم را کاهش دهیم.

این پژوهشگر حوزه محیط زیست با بیان این که تغییر الگوی کشت در منطقه ای مانند مازندران یکی از الزامات مقابله ب تغییر اقلیم و خشکسالی است، اظهار داشت: زمینی که مستعد کشت نیست نباید زیر کشت برود. در کشاورزی باید هزینه فایده کنیم و ببینیم محصولی که کشت می کنیم، با تمام نهادهای تولید، چقدر تمام می شود و آیا ارزش کشت دارد یا نه. شاید واقعا نیازی نباشد که در همه جای مازندران برنج کشت شود. هر چه به استعداد اکولوژی یک منطقه توجه کنیم و بر اساس این استعداد کشت انجام شود، با کمترین هزینه بیشترین سود را به دست می آوریم. در غیر این صورت محصولی با هزینه بالا تولید می کنیم که زیانش به جامعه می رسد.

**گاه‌شناسی درختی

عضو هیأت علمی گروه جنگلداری دانشگاه منابع طبیعی و کشاورزی ساری درباره اصطلاح گاه‌شناسی درختی که در عنوان این همایش وجود دارد گفت: گاهشناسی درختی، نوعی پژوهش وضعیت اقلیم در گذشته های دور، بر اساس لایه های رویشی درختان است.

حسینی صدر خاطرنشان کرد: ما نمی دانیم که صدها سال پیش وضعیت اقلیم ما چطور بود. اما از طریق درختانی که در منطقه هستند، به وسیله ابزارهایی می توانیم از لایه های رویشی آن ها عکس تهیه کنیم که این لایه های رویشی نماینده اقلیم آن سال ها هستند. با اطلاعات اقلیمی موجود و اطلاعاتی که از لایه های رویشی درختان قدیمی به دست می آید، اطلاعات اقلیمی دوره های مختلف را می توانیم بررسی کنیم.

دبیر پنجمین همایش ملی تغییر اقلیم و گاهشناسی درختی درباره خروجی این همایش و 4 دوره پیشین آن اظهار داشت: ما در هر دوره بیانیه ای صادر می کنیم که بندهای مختلفی شامل بیان مشکلات و راهکارهای علمی دارد. اما در کشور ما برنامه ریزی های درازمدت کمتر اتفاق می افتد و سیاست های پایداری برای استفاده از طبیعت و حفاظت از آن به کار می گیریم. خروجی این همایش ها یک سری راهکارهای علمی است که به کارگیری شان در برنامه های مختلف می تواند چالش های آینده را کاهش دهد.

وی افزود: بحران های زندگی و شرایط زیستی به سمتی می رود که مجبور می شویم خیلی از پارامترها را در برنامه ریزی کشور دخالت دهیم. مسائل مربوط به تغییر اقلیم سلیقه ای نیستند و باید با راهکارهای علمی بررسی شوند. در این گونه همایش ها، تعدادی پژوهشگر خطرات و چالش های چند دهه بعد را پیش بینی و بیان می کنند و برای حل آن ها راهکار می دهند. بخش دولتی باید از این راهکارها در برنامه ریزی ها استفاده کند. انتظار داریم که مسئولان و به ویژه استانداران استان هایی مانند استان های شمالی ایران از این موضوع مهم فراجناحی و اجتماعی حمایت کنند.

گفتنی است در این همایش چند کارگاه آموزشی و عملی نیز شامل اندازه گیری رویش شعاعی درختان، معرفی نرم افزارهای کاربرد آماری در بخش جنگل و منابع طبیعی و همچنین کارگاه کشت بافت گونه های زینتی و تجاری نیز برگزار شد. برپایی نمایشگاه تخصصی کتاب و مسابقه عکاسی و اردوی علمی نیز از دیگر بخش های جنبی این همایش ملی بود.

استانداری مازندران، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری و شهرداری ساری در برگزاری این همایش ملی همکاری دارند. نخستین دوره این همایش هم در روزهای 27 و 28 اردیبهشت 1387 توسط پژوهشکده اکوسیستم های خزری در ساری برگزار شده بود.