اين منطقه يكي از پناهگاه‌هاي منحصر به فرد حيات وحش محسوب مي‌شود. اما ميانكاله نيز همانند بسياري از مناطق حفاظت شده طي سال‌هاي اخير از فعاليت‌هاي اقتصادي مصون نمانده و بيم آن مي‌رود  كه قرباني توسعه ناپايدار شود.

زمزمه احداث پالايشگاه و تأسيسات نفتي در اين منطقه بيش از پيش نگراني علاقه‌مندان به محيط‌زيست را برانگيخته است.
در اين باره گفت‌وگويي با دكتر رسول علي‌اشرفي‌پور مدير كل محيط‌زيست مازندران و افشين ابوطالبي، دبير شبكه زيست‌محيطي شمال كشور انجام داده‌ايم كه از نظرتان مي‌گذرد.

دكتر رسول علي‌اشرفي‌پور، مدير كل اداره حفاظت محيط‌زيست مازندران در خصوص تأسيسات نفتي موجود در منطقه و اثرات آن بر تالاب ميانكاله مي‌گويد: «پايانه نفتي نكا از چند سال پيش در اين منطقه داير است اما از آنجا كه اين پايانه براساس مطالعات زيست محيطي تأسيس شده، به رغم آن كه روزانه چند هزار ليتر در اينجا سواپ شده و به تهران منتقل مي‌شود، مشكل خاصي تاكنون ايجاد نكرده است.

 به تازگي هم مسئولان اين پايانه تقاضاي ارتقاي ظرفيت داده‌اند كه اداره محيط‌زيست آنها را ملزم به تهيه گزارش‌هاي ارزيابي كرده تا براساس آن تصميم‌گيري شود.»

وي مي‌افزايد: «افزون بر پايانه نفتي نكا، 2 شركت متقاضي احداث پالايشگاه هستند، اما هنوز گزارش‌هاي زيست محيطي را تهيه نكرده‌اند، يكي از اين تقاضاها مربوط به منطقه حسين‌آباد بهشهر و ديگري مربوط به منطقه چپكرود جويبار است. اما تا گزارش‌هاي ارزيابي زيست محيطي مربوط تهيه نشود و بررسي‌هاي لازم از سوي سازمان محيط‌زيست صورت نگيرد، اجازه هيچ‌گونه اقدامي صادر نمي‌شود.

به عبارت ديگر، اين  2 شركت موظف‌اند گزارش‌هاي لازم را تحويل اداره محيط‌زيست بدهند تا پس از بررسي نهادهاي ذي‌ربط در اين خصوص تصميم‌گيري شود.»اشرفي‌پور در باره اين كه احداث چنين پالايشگاههايي چه اثرات زيانباري براي ميانكاله دارد تصريح كرد:«منطقه چپكرود از ميانكاله دور است، اما در خصوص منطقه حسين‌آباد حساسيت‌هايي وجود دارد كه اين حساسيت‌ها بايد در مطالعات ارزيابي زيست محيطي ديده شود و تا ابهامات كاملاً برطرف نشود مسلماً محيط‌زيست مجوزي صادر نخواهد كرد.»

نداشتن برنامه بزرگترين مشكل ميانكاله

مدير كل اداره حفاظت  محيط‌زيست مازندران، بزرگترين مشكل ميانكاله را نداشتن برنامه مي‌داند و خاطرنشان مي‌سازد: «در گذشته در اين خصوص اهمال شده، اما اخيراً در دوره جديد مديريت اين سازمان، اعتبار خاصي براي ميانكاله تأمين شده است.

 در پي آن كار مطالعات تفصيلي ميانكاله انجام شده و مراحل پاياني خود را طي مي‌كند، گزارشي هم در اين خصوص به رياست سازمان محيط‌زيست و استاندار مازندران ارائه شده و پيشنهادهايي از سوي سازمان و استاندار مطرح شده و قرار است شركتي كه مطالعات تفصيلي را انجام داده اين پيشنهادها و ديدگاه‌ها را در مطالعات مذكور لحاظ كند. اين مطالعات قرار است تا پايان سال مالي 85 نهايي و تدوين بشود.»

به گفته اشرفي‌پور با نهايي شدن مطالعات تفصيلي، مشخص مي‌شود چه زون‌هايي در ميانكاله خصلت حفاظتي دارند و جمعيت بومي مي‌توانند در كدام زون مستقر شوند. كدام مستثنيات بايد خريداري شود. با فعاليت‌هاي موجود در ميانكاله چگونه بايد برخورد شود و چه زون‌هايي براي  طبيعت‌گردي مناسب است. به عبارت ديگر مكانيسم حفاظتي ميانكاله براساس يك ديدگاه روشن و منطقي مشخص و تعريف مي‌شود و مشكلات موجود برطرف مي‌شود.

ميانكاله از نگاه ديگر

در حالي‌كه مدير كل محيط‌زيست مازندران مي‌گويد هيچ خطري از سوي تأسيسات نفتي ميانكاله را تهديد نمي‌كند، افشين ابوطالبي دبير شبكه زيست‌محيطي شمال كشور نظر ديگري دارد. وي در گفت‌وگو با همشهري تأكيد مي‌كند:«در حال حاضر پالايشگاهي در جنوب تالاب ميانكاله در حال احداث است.

اين در حالي است كه بايد احداث چنين صنايع خطرناكي ارزيابي زيست محيطي داشته باشد و مشخص شود كه با توجه به توان اكولوژيكي سرزمين مكان‌يابي لازم صورت گرفته و آيا اين كاربري براي منطقه خطرناك است؟ يا خطري منطقه را تهديد نمي‌كند؟ چرا كه احداث هرگونه تأسيساتي در ذخيرگاه‌هاي زيست‌كره يا مناطق حساس اكوسيستمي بايد با ضوابط و مقررات خاصي همراه باشد و فاصله اين تأسيسات با مناطق يادشده حداقل بايد 70 كيلومتر باشد؛ در غير اين صورت آسيب زيادي متوجه منطقه مي‌شود.

متأسفانه براي تأسيساتي كه در منطقه ميانكاله در شرف احداث است چنين مسائلي رعايت نشده است. اين در حالي است كه كشور ما عضو كنوانسيون درياي خزر است و ما براساس اين كنوانسيون متعهد شده‌ايم صنايع خطرناك در حاشيه خزر احداث نكنيم بديهي است چنين تأسيساتي مغاير با اهداف اين كنوانسيون است.»

ابوطالبي مي‌افزايد:«به نظر مي‌رسد مسئولان بايد  با يك نگاه ملي و فراملي به اين مسايل نگاه كنند و اجازه ندهند افراد قدرتمند و صاحب نفوذ براي رسيدن به اهداف خود محيط‌زيست منطقه را تخريب كنند يعني بايد حتماً ارزيابي اثرات توسعه صورت بگيرد تا براساس آن،  اين اطمينان حاصل شود كه خطري ذخيرگاه ميانكاله را تهديد نمي‌كند.

اما در اين ميان، افراد قدرتمندي  هستند كه براي تأسيس پالايشگاه شركتي را استخدام مي‌كنند و در قبال پول از آن شركت مي‌خواهند كه ارزيابي را انجام بدهد، در حالي كه مشخص نيست اين ارزيابي مبتني بر اصول و ضوابط تعريف شده است يا نه، از اين رو، ضروري است شركتي معتمد و متعهد اين ارزيابي را انجام دهد تا هيچ‌گونه شائبه و شبهه‌اي وجود نداشته باشد. بنابر اين آنچه اكنون ميانكاله را تهديد مي‌كند اقداماتي از اين قبيل است.»

وي مي‌گويد: «صنايعي كه در اطراف ميانكاله در حال استقرار است در آينده اين منطقه را به يك غول اقتصادي تبديل مي‌كند كه با توجه به جريان آب و باد اثرات زيانبار و جبران‌ناپذيري را متوجه ميانكاله مي‌سازد. مهم‌ترين مسأله در ميانكاله نبود ارزيابي زيست محيطي براي احداث صنايع اقتصادي است.»

به گفته وي «مسئولان مي‌توانند با تغيير استراتژي در استقرار صنايع خطرناك در منطقه ميانكاله هم محيط‌زيست را حفظ كنند و هم منافع ملي را، نكته‌اي كه تاكنون كمتر به آن توجه شده است.»(hamshahri)