مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، سید مهدی حسینی، نویسنده، کارگردان و راوی: لوترا، یک فرصتِ شنیداریِ رایگان است تا قصه‌های واقعی تبرستان و مازندران را به نقل از منابع معتبر و دست اول غیر فارسی بشنویم.

 ایدۀ پروژۀ پادکست لوترا، از یک سال پیش شکل گرفت. بهانۀ آغاز این کار، مطالبۀ یک ذهن جویا و پرسش‌گر بود.

در واقع طرح پرسش‌هایی برای خودم دربارۀ فرهنگ و تاریخ مازندران که پاسخ درست به آن‌ها نیازمند مطالعۀ چندین کتاب و مقاله در حوزه‌های گوناگون و صرف زمان زیادی بود، انگیزۀ اولیۀ این کار بود. جای خالی کاری که در شکل و روش، نمونۀ مشابهی نداشته باشد.

 انتخاب روش اجرای این کار برای من خیلی مهم بود. چالش‌هایی هم وجود داشت. کاری که هم در شتاب زندگی امروزی، کاربری خود را از دست ندهد و هم بتوان دانسته‌هایی را برساند.

 ناآشنایی میراث‌داران با میراث فرهنگی خودش خسارت بزرگی است. بخش مهمی از فرهنگ مازندران در لابلای قصه‌ها و ماجراهای فرهنگ عامه مردم پنهان است. ولی شوربختانه یا در دسترس مردم نیست یا محتویات پژوهشی کتاب‌ها و مقالاتی است که تودۀ مردم از آن بی‌خبرند.

 مخاطب امروز، هم وقت زیادی برای مطالعه ندارد و هم مشتاق دانستن است. این تناقضِ معنادارِ زندگی ماست.

ما در این کار کوشیدیم با انتخاب روش ارایۀ پروژه، این تناقض تهدیدآمیز را به یک فرصت تبدیل کنیم. در واقع یکی از دلایل انتخاب بستر پادکست برای این پروژه همین بود.

شنیدن، به جهت درگیر شدن یکی از حواس پنجگانه، به شما این اجازه را می‌دهد که از کارهای روزمره‌تان بازنمانید و همزمان بتوانید اطلاعات کسب کنید و از راه گوش کردن با فرهنگ و تاریخ سرزمین نیاکان‌تان آشنا شوید.

این فرایند در پادکست به راحتی اتفاق می‌افتد. اما مسئله‌ای که پس از این، بسیار اهمیت داشت انتخاب محور و موضوع اصلی پادکست بود. بر اساس چه متن و مستنداتی باید فرهنگ و تاریخ مازندران روایت می‌شد؟

به نظرم آمد بازخوانی متون غیر فارسی از زبان شاهدان غیر مازندرانی می‌تواند بخشی از هویت فرهنگی ما را بازنمایی کند.

 در واقع چیزی که کم و بیش، نادیده گرفته می¬شود یا کمتر به آن توجه می‌شود مردم هستند. مسئلۀ دیگر اینکه همیشه ما خود را از دید خودمان دیده‌ایم، پسند و ناپسندمان از دریچۀ نگاه یک مازندرانی بوده است.

برای من جالب بود که بدانم یک غیر مازندرانیِ غیر ایرانی چگونه به ما می‌نگرد. این دغدغۀ ما از نگاه دیگری را پیشتر در چند مقاله دربارۀ مازندران نشان دادم اما روایت¬گری در این موضوع چیز دیگری است. اینکه بتوانی نگاه دیگری دربارۀ فرهنگ خود را بی‌پیش‌داوری و حکم درست و نادرست، تنها برای آگاهی‌بخشی روایت کنی، کار ساده‌ای نیست.

 بسیار کوشیدیم پادکست لوترا مستند و فارغ از قضاوت باشد. برای رسیدن به این نگاه، بهترین منبع ما کتاب‌ها و گزارش‌هایی بود که سیاحان، گردشگران و سیاست‌مداران در قالب سفرنامه‌ها دربارۀ مازندران برای خودشان، به زبان خودشان و برای خوشایند خودشان نوشته‌اند.

بنابراین ما پس از یافتن نسخۀ اصلی کتاب یا گزارش، آن را ترجمه کرده و بازنویسی می‌کنیم. این بخش بازنویسی هم چالش بزرگی بود. این متن که ممکن است به زبان انگلیسی، فرانسه، روسی یا آلمانی باشد باید چگونه بازنویسی شود؟ آیا به زبان فارسی معیار برگردانده شود و روایت شود؛ یا به زبان همان دورۀ تاریخی که رویدادها از آن نقل می‌شود، یا به زبان مازندرانی؟

به همۀ ابعاد این ایده‌ها فکر کردم و با کمی تردید تصمیم بر این شد که برگردان به زبان فارسی باشد ولی با روایتی ساده و خودمانی. آگاهانه از توصیفات پرطمطراق و واژه‌های پیچیده پرهیز کردم تا روایتی پرمغز ولی صمیمی و خودمانی داشته باشیم. به دلیل گسترش دایرۀ مخاطبان به فراتر از جغرافیای مازندران همچنین آشنایی شنوندگانی در نقاط دیگر ایران و جهان با فرهنگ و تاریخ مازندران، از به کارگیری زبان تبری برای روایت‌گری خودداری کردم.

امروز که نزدیک به دو ماه از آغاز پادکست لوترا می‌گذرد از این انتخاب خوشحالم. چون بازخوردها و پیغام‌هایی که پس از انتشار چهار قسمت به دست‌مان رسید، رضایت‌بخش بود.

طبق آخرین آماری که از پشتیبانی فنی گرفتیم اکنون شنونده‌هایی در ایران و کشورهای دیگری مانند آلمان، فرانسه، کانادا، امریکا، استرالیا و ترکیه داریم که از اپلیکیشن‌های متنوع پادکست، ما را می‌شنوند.

برای ادامۀ کار نیاز به حمایت همۀ مردم مازندران و مازندرانی‌های پراکنده در جهان داریم تا فقط با شنیدن از ما حمایت کنند. هر قسمت از این اثر، حاصل ساعت‌ها کار ترجمه و تحقیق و بازنویسی و افکت‌گذاری و صداسازی است تا به گوش شما برسد.

برای شنیدن رایگان پادکست لوترا، کافی است نام لوترا را به فارسی یا به انگلیسی در هر اپ پادکستی که دارید جستجو کنید.

برای راحتی مخاطبانی که ممکن است به هر دلیلی نتوانند از اپ‌های پادکست لوترا را بشنوند، وب‌سایتی را آماده کردیم تا به صورت رایگان از این راه، پادکست لوترا را بشنوند. این برنامه هر دو هفته یکبار روز دوشنبه در تمام اپ‌های پادکست و وب‌سایت لوترا به نشانی https://mahdihosseini.info/lootra پیوسته منتشر می‌شود.

سریال الکس اولین مجموعۀ پادکست لوترا است که تا کنون چهار قسمت از آن منتشر شده است.

*لوترا زبان دوم مردم منطقه استراباد یا گرگان امروزی بوده است. در کتاب حدودالعالم... که در سال 372هجری قمری تالیف شد، می خوانیم که «مردم استراباد به دو زبان سخن می گویند، یکی لوترای استرابادی و دیگری فارسی گرگانی.» لوترا در واقع نوعی تبدیل زبان است و قواعد بسیاری دارد که با زرگری، مرغی، شالی و سمدی متفاوت است.