مازندنومه، اشکان جهان‌آرای: نیازی به مقدمه نیست؛ طبق پیش‌بینی‌ها مازندران در میزبانی از رویداد بین‌المللی پایتختی گردشگری کشورهای عضو اکو باخت؛ بد هم باخت. پیش‌بینی می‌شد مازندران در این رویداد موفق نباشد، اما این حد از ناکامی و آشفتگی و بی‌برنامگی قابل انتظار نبود. مانند مسابقه ایران و انگلیس در جام جهانی؛ پیش‌بینی‌ می‌کردیم ببازیم، اما انتظار چنین شکستی را نداشتیم.

نزدیک شدن به آخرین روزهای سال 2022 یعنی دوره یک ساله مازندران و ساری برای میزبانی از رویداد بین‌المللی پایتختی گردشگری کشورهای عضو اکو بدون کوچکترین خروجی و دستاورد رو به پایان است. حالا می‌توان از مسئولان این استان که با این عنوان پرطمطراق خبر ساختند و در افتتاحیه پرهزینه‌ و بدون خروجی‌اش عکس یادگاری گرفتند درباره عملکردشان پرسید.

پیشنهاد میزبانی مرکز مازندران به عنوان پایتخت گردشگری اکو با عنوان رویداد ساری‌۲۰۲۲ اوایل سال ۱۳۹۸ از سوی میراث فرهنگی و استانداری مازندران به میراث فرهنگی کشور داده شد و روز ۱۲ مهر ماه سال ۱۳۹۸ هم در تاجیکستان به تصویب هیئت وزیران گردشگری کشورهای عضو اکو رسید. از آذر ۱۳۹۸ هم با استقرار دبیرخانه در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و انجام اقدامات تبلیغاتی همچون رونمایی از لوگو فعالیت اجرایی این رویداد آغاز شد. از آن زمان تا کنون ده‌ها وعده و چشم‌انداز برای مازندران مطرح شد که گفته می‌شد می‌تواند از دستاوردهای ساری2022 برای مازندران باشد. اما تقریبا هیچ‌کدام عملی نشد تا شکست سنگین مازندران در بهره‌برداری از یک فرصت اقتصادی دیگر نیز ثبت شود.

سرنوشتِ یک رویدادِ بلاتکلیف

طی روزهای اخیر بی‌ آن‌که اختتامیه‌ای برای این رویداد برگزار شود، آرام و بی‌صدا نماد ساری 2022 که در ورودی شهر ساری نصب شده بود برداشته شد تا شکست مدیران مازندران در بهره‌برداری از این رویداد بیشتر به چشم بیاید. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای رویداد بین‌المللی ساری2022، قرار بود مراسم اختتامیه در روزهای پایانی مهر و روزهای ابتدایی آبان 1401 برگزار شود. این نکته بارها از زبان برخی مسئولان مرتبط مطرح شده بود. اما در نهایت خبری از مراسم اختتامیه نشد تا سال 2022 و رویداد ساری2022 بدون دستاورد برای مازندران به پایان نزدیک شود.

البته شهریور امسال «علی ماهفروزی» طراح پروژه پایتختی گردشگری کشورهای عضو اکو و دبیر رویداد ساری2022 در گفت‌وگویی اعلام کرد: «با توجه به این‌که به مناسبت افتتاحیه ساری۲۰۲۲ برنامه‌ای متمرکز و در خور توجه برگزار شد، پیشنهاد دادیم به جای این‌که در یک تاریخ معین میزبان مسئولان و سرمایه‌گذاران مرتبط با گردشگری همه کشورهای عضو اکو باشیم، طی ۶ ماه دوم سال هر ۱۵ روز یک بار سرمایه‌گذاران و مسئولان مرتبط یکی از کشورهای عضو اکو به مازندران سفر کنند. تقویم و برنامه برگزاری این نشست‌ها بر اساس اهمیت و ظرفیت‌ کشورهای عضو اکو برای مراودات اقتصادی و گردشگری تدوین و به وزارتخانه ارائه شده است. با اجرای این شیوه از دیدارها به جای این‌که طی یک بازه زمانی محدود شاهد رایزنی‌های بین‌المللی باشیم، تا پایان سال سلسله دیدارهای بین‌المللی در قالب رویداد ساری۲۰۲۲ ادامه خواهد داشت تا پس از فراهم شدن بسترهای تعاملات اقتصادی و گردشگری، از سال‌ آینده وارد عملیات اجرایی برنامه‌ها شویم.»

این اظهارات دبیر ساری2022 نیز هرچند که در صورت تحقق می‌توانست یک دستاورد از این رویداد به حساب بیاید، اما با وجود گذشت سه ماه از نیمه دوم سال 1401 و رسیدن به پایان سال 2022 محقق نشد تا یک سند دیگر به اسناد شعاری بودن و شعاری دیده شدن این میزبانی برای مازندران افزوده شود.

ساری2022 منهای گردشگری

در عین حال نمی‌توان از بدون دستاورد و بی‌خروجی بودن همان مراسم افتتاحیه که به گفته ماهفروزی «در خور توجه» برگزار شده بود گذشت. قاطعانه می‌توان گفت که مهمانان مراسم افتتاحیه در سه روزی که مهمان مازندران بودند هیچ تجربه‌ای از گردشگری مازندران را درک نکردند.

 ورود به مازندران از مسیر هوایی، اقامت در هتل، حضور در مراسم افتتاحیه، بازدیدی ناهماهنگ و خسته‌کننده از مجتمع کشت و صنعت دشت‌ناز و بندر امیرآباد برای معرفی ظرفیت‌های اقتصادی، حضور در بوستان ملل برای شرکت در جشن شب‌های فرهنگی ساری، حضور در مهمانی شام استاندار و بازگشت به تهران با قطاری به عنوان قطار گردشگری –با مهمانانِ ناخوانده و اضافه- که فقط در ایستگاه ورسک توقفی کوتاه داشت کل تجربه اکویی‌های مهمانِ مازندران در افتتاحیه‌ای بود که 20 تا 23 اردیبهشت 1401 برگزار شد.

 مهمانان در این سفر سه روزه حتی بازدیدی از بافت تاریخی ساری نداشتند، تجربه‌ای از طعم غذاهای بومی مازندران ثبت نکردند و با هیچ جزئی از گردشگری و طبیعت‌گردی مازندران آشنا نشدند تا سفیران گردشگری مازندران برای هم‌وطنان خود باشند. این در حالی است که اهداف اصلی طرح پایتخت گردشگری کشورهای عضو اکو تشویق کشورهای عضو برای تهیه برنامه‌های ملی به منظور توسعه شهرهای گردشگری با هدف فقرزدایی و توسعه پایدار اقتصادی، افزایش توجه به طبیعت‌گردی، گردشگری مذهبی، سلامت و فرهنگی در میان کشورهای عضو، بالا بردن استانداردهای زندگی شهری، افزایش آگاهی عمومی مردم کشورهای عضو اکو از جاذبه‌های توریستی، منابع و امکانات موجود در این کشورها به منظور تشویق گردشگری ورودی و ایجاد رقابت مثبت بین کشورهای عضو به منظور رشد گردشگری تعریف شده است.

وعده‌های بی‌سرانجام برای ساری 2022

صرف‌نظر از ناکامی مازندران در میزبانی از رویداد بین‌المللی ساری2022 طی این بازه یک ساله، مروری بر وعده‌های داده شده پیرامون این رویداد نیز نشان می‌دهد که حتی وعده‌های اداری نیز برای این رویداد محقق نشدند. برای اثبات این امر کافی‌ است مروری بر خبرهایی که درباره این رویداد در رسانه‌های رسمی وجود دارد داشته باشیم.

19 مهر 1399- تیتر: «دبیرخانه مردمی ساری2022 تشکیل می‌شود» / پرسش: خروجی این وعده و تشکیل این دبیرخانه چه بود؟
28 مهر 1399- تیتر: «شهرداری ساری هنرمندان را برای طراحی مناظر شهری فراخواند» / پرسش: در قالب این فراخوان چند طرح از سوی هنرمندان ارائه و در شهر به کار گرفته شد؟
29 اردیبهشت 1400- تیتر: «استاندار: شهرهای مازندران بررای رویداد گردشگری 2022 آماده شوند» / پرسش: چند شهر مازندران اقدامی در راستای این رویداد انجام دادند که برای شهر ماندگار شود؟
3خرداد 1400- تیتر: «دبیرخانه کمیته گردشگری شهر خلاق ساری2022 افتتاح شد» / پرسش: این دبیرخانه که با حضور وزیر وقت گردشگری افتتاح شد چه اقداماتی انجام داد؟
22 خرداد 1400- تیتر: «محله‌های قدیمی ساری برای رویداد ساری2022 احیا می‌شود» / پرسش: کدام محله قدیمی و تاریخی ساری احیا شد؟
23 خرداد 1400- تیتر: «احداث پارک کشورهای اکو در ساری» / پرسش: سرنوشت پارک چه شد؟
29 تیر 1400- تیتر: «استاندار: همه دستگاه‌ها موظف به برنامه‌ریزی برای رویداد ساری2022 هستند» / پرسش: چند دستگاه به این وظیفه مورد تأکید عمل کردند و برای ساری 2022 برنامه‌ریزی داشتند؟
8 مهر 1400- تیتر: «دبیرخانه رویداد ساری2022 در غرب مازندران تشکیل شد» / پرسش: عملکرد این دبیرخانه چه بود و چه دستاوردی برای افزایش بهره‌برداری مازندران از این میزبانی داشت؟
12 آبان 1400- تیتر: «شهرداری ساری و مؤسسه فرهنگی اکو تفاهمنامه همکاری امضا کردند» / پرسش: طبق این تفاهمنامه چه اقدامات مشترکی با محوریت ساری2022 یا حتی خارج از آن انجام شد؟
6 آذر 1400- تیتر: «تقویم ساری2022 رونمایی می‌شود» / پرسش: رونمایی نشد؛ قرار است سال 2023 رونمایی شود؟
29 آذر 1400- تیتر: «قفل آب‌انبار میرزامهدی ساری باز شد» / پرسش: چرا این آب‌انبار که قرار بود بهره‌برداری از آن یکی از دستاوردهای ساری2022 باشد هنوز تعطیل است و اقدامی برای بهره‌برداری از آن در بخش گردشگری نشد؟
7 بهمن 1400- تیتر: «معاون وزیر میراث فرهنگی: ساری2022 باید به صورت جدی مورد توجه قرار بگیرد» / پرسش: چرا حتی به صورت عادی و معمولی هم مورد توجه قرار نگرفت؟
10 بهمن 1400– تیتر: «وزیر میراث فرهنگی برای رویداد ساری2022 نماینده ویژه معرفی می‌کند» / پرسش: دوره میزبانی پایان یافت، چرا نماینده‌ای معرفی نشد؟
11 مهر 1400- تیتر: «سایت رویداد بین‌المللی ساری2022 رونمایی شد» / پرسش: مدتی پس از رونمایی از دسترس خارج شد و کماکان در همان وضعیت قرار دارد.
11 فروردین 1401– تیتر: «میراث جهانی مازندران در رویداد ساری2022 معرفی می‌شود» / پرسش: میزان اثرگذاری این معرفی شدن‌ها چقدر بود؟ اصلا چقدر و در چه سطح و گستره‌ای معرفی شدند؟
17 فروردین 1401- تیتر: «فرماندار ساری: ساری2022 باید به فرصت اقتصادی برای مازندران تبدیل شود» / پرسش: تبدیل شد؟
19 اردیبهشت 1401– تیتر: «آثار شاخص تاریخی شمال ایران در ساری نمایش داده می‌شود» / پرسش: به جز بشقاب سیمین ساسانی چند اثر دیگر در مازندران به نمایش در آمد؟
20 اردیبهشت 1401– تیتر: «وزیر میراث فرهنگی برای تجهیز موزه‌های چهارگانه ساری اعلام آمادگی کرد» / پرسش: سرانجامِ این وعده چه شد که موزه‌های چهارگانه بوستان ولایت هنوز خالی و تعطیل هستند؟
28 شهریور 1401- تیتر: «تدوین تقویم سلسله‌نشست‌های مازندران و اکو در نیمه دوم سال» / پرسش: نیمی از نیمه دوم سال گذشت! خبری از سلسله‌نشست‌ها نیست؟

‌فرصت‌سوزی تکراری

این‌ها فقط مواردی از وعده‌های داده شده پیرامون رویداد ساری2022 هستند که به آن‌ها اشاره شد و پاسخ همگی‌شان نیز مشخص است. البته مازندران پیش از این هم تجربه‌های مشابهی از فرصت‌سوزی و بی‌برنامگی داشت. مرداد 1393 که رامسر به عنوان میزبان نخستین اجلاس گردشگری سلامت کشورهای عضو اکو انتخاب شد و پذیرای مهمانانی از این کشورها بود. در آن میزبانی هم وعده‌های متعددی برای رونق گردشگری سلامت مازندران و جذب گردشگر از کشورهای عضو اکو به این استان مطرح شده بود که در حد وعده باقی ماندند. اکنون نیز با پایان سال 2022 یک بار دیگر ناتوانی مازندران و مدیران این استان در سهم‌بری از رویدادهای اینچنینی و جذب اعتبارات ملی به بهانه این میزبانی‌ها هویدا شد.

البته برگزارکنندگان رویداد ساری2022 معتقدند که پایان سال 2022 به معنای پایان این رویداد و برنامه‌های آن نیست و در واقع آغازی برای هدفمند شدن و با برنامه پیش رفتن گردشگری در مازندران است. ادعایی که با توجه به بی‌برنامگی و ناکامی در اجرای اندک برنامه‌های طراحی شده برای ساری2022 در همین سال میلادی نباید چندان به آن دل خوش کرد.
نکته مهم و قابل توجه این است که مازندران در سالی میزبان رویداد پایتختی گردشگری کشورهای عضو اکو بود که دو رویداد مهم جهانی در همسایگی ایران برگزار شد. رویداد مهم و درازمدت اکسپو2022 دوبی و جام جهانی 2022 قطر می‌توانستند برای ساری2022 فرصت محسوب شوند. موضوعی که نگارنده این متن بیش از یک سال پیش ایده آن را مطرح کرد و با عنوان سهم‌بری از سرریز تماشاگران جام جهانی قطر مورد توجه نیز قرار گرفت. البته در این زمینه نه تنها مازندران، بلکه کل کشور نیز ناکام بود و حتی یک گردشگر نیز نتوانست جذب کند.

حالا در آخرین هفته‌های سال 2022 به جای دسته‌بندی دستاوردهای میزبانی مازندران از این رویداد بین‌المللی بهتر است و –البته- باید پیگیر پرسش‌هایی شد که برآمده از وعده‌ها و ناکامی‌های مطرح شده هستند. تشریح دستاوردها، هزینه‌های انجام شده مرتبط با رویداد، میزان اعتبار ملی جذب شده برای استان، میزان بدهی به جا مانده، اقداماتی که باید انجام می‌شدند و نشدند و بسیاری از مسائل مرتبط نکاتی هستند که باید رسانه‌های استان پیگیر آن باشند و مسئولان مرتبط نیز به آن‌ها پاسخ دهند.

 البته بعید نیست که مدیران مرتبط با این رویداد در استان به توجیه ناکامی‌ها یا حتی برشمردن برخی مسائل به عنوان دستاوردهای این میزبانی بپردازند. اما واقعیت این است که با هیچ توجیهی نمی‌توان این ضعف مشهود مدیریتی در مازندران را نادیده گرفت؛ حتی اگر مسئولان مرتبط دوست داشته باشند بگویند که در حد توان موفق بودند.