مازندنومه، کلثوم فلاحی: عصر چهارشنبه -دهم خردادماه 1402- نشست نقد و بررسی کتاب «آخرین انار دنیا» اثر «بختیارعلی» با حضور «مریوان حلبچه‌ا‌ی» مترجم این کتاب در کارگاه نقد «هم‌نگر» برگزار شد.
 
بختیارعلی و تبحر روایت‌گرایی
 
مسئول کارگاه نقد هم‌نگر در این نشست گفت: جدای از قابل بحث بودن اثر نویسنده، کار مترجم هم قابل بحث و توجه است.
 
حسین اعتمادزاده با اشاره به اینکه مترجم باید به فرهنگ، آداب و ادبیات مبدا و مقصد مسلط باشد، اظهار کرد: در نقد این کتاب باید توجه کنیم آیا مترجم توانسته اصطلاحات زبان مبدا داستان را به خوبی به زبان مقصد داستان برساند یا خیر.
 
وی افزود: کار مترجم سخت‌تر از داستان‌نویس است چرا که مترجم باید روانشناسی، جامعه‌شناسی، فلسفه، آداب و فرهنگ زمان داستان و زمان اکنون را به درستی بداند.
 
نویسنده کتاب «شهری در مه» گفت: اثر ترجمه شده نشان می‌دهد مریوان حلبچه‌ای از ویژگی‌های مترجم در تراز عالی برخوردار است.
 
اعتمادزاده با اشاره به اینکه نویسنده هم به خوبی توانسته از زبان اول شخص، داستان را روایت کند، تصریح کرد: این تبحری است که بختیارعلی نویسنده اثر به خوبی توانسته تا پایان داستان ادامه دهد در غیر این صورت، خط سیر داستان به جای روایت‌گرایی به خاطره‌گویی تبدیل می‌شود.
 
وی با بیان اینکه این تکنیکی است که بختیارعلی به آن تسلط کامل داشته، ادامه داد: «آخرین انار دنیا» می‌تواند زاویه دید را به داستان‌نویسان، معرفی کند.
 
اشتراکات فرهنگی ایران و عراق در «آخرین انار دنیا»
 
در ادامه این نشست فعال حوزه فرهنگ اظهار کرد: همسایگی ما با محل وقوع داستان، رابطه نزدیک با قهرمانان و فضای داستان را برای خوانندگان ایرانی «آخرین انار دنیا» رقم می‌زند.
 
علی‌اکبر صالحی افزود: «آخرین انار دنیا» روایت جنگ است و امیدها و ناامیدی‌هایی در دل این جنگ رقم می‌خورد که در خط سیر داستان، جناح متحرک و جناح ساکن را به ما نشان می‌دهد.
 
وی خاطرنشان کرد: نقش کمرنگ زنان در این داستان جای نقد دارد و جز 2 زن که در جناح سکوت قرار دارند و از تغییر می‌ترسند اشاره دیگری نشده است.

 داستان در موقعیت جنگی رقم می‌خورد، اما...

یک کارگردان تئاتر در این نشست اظهار کرد: انتظار داشتیم با مطالعه کتاب، مترجم که خود هم کرد زبان است و اثری را از یک نویسنده کرد زبان ترجمه می‌کند اطلاعاتی درباره فرهنگ و باورهای مردم کرد، ارائه دهد اما پانوشت‌های بسیار محدودی را از مترجم شاهد هستیم.
 
منیژه معصومی افزود: داستان در موقعیت جنگی رقم می‌خورد اما نویسنده و مترجم، دلایل این جنگ را برای خواننده بیان نمی‌کند.

وی با بیان اینکه بختیارعلی در این کتاب بیش از 30 اسم را به کار برده است، ادامه داد: نمی‌دانیم این نام‌ها از اسامی مرسوم و متداول مردم کرد است یا اسامی است که نویسنده آگاهانه انتخاب کرده و معنای خاصی دارد.

 رمان زبان برنده و گویا دارد

دیگر فعال حوزه فرهنگ و ادبیات در این نشست گفت: رمان «آخرین انار دنیا» روایت‌های توصیفی و توجیهی بسیاری دارد که داستان را روان‌تر و زیباتر کرده است.
 
ایرج عرب ادامه داد: رمان، ساختار خلاقانه با شخصیت‌های متفاوت و زبان برنده و گویا دارد.
 
وی با اشاره به تکثرگرایی برجسته در رمان، گفت: نویسنده این پیام را می‌رساند که با تکثر می‌توان به ایده‌آل‌ها نزدیک شد.

 
بحران رمان در ایران
 
 مترجم کتاب «آخرین انار دنیا» در این نشست اظهار کرد: انار برای مردم کرد، بسیار مقدس و نماد زایش، تکثر و زیبایی است.

مریوان حلبچه‌ای با اشاره به اینکه رمان، کتاب تاریخ نیست که خواننده را مداوم به پانویس ارجاع دهیم، افزود: ما در یک جغرافیا به سر می‌بریم و آگاهی از تاریخ و فرهنگ منطقه، به ویژه برای اهالی کتاب و مطالعه، امری ملزم است.
 
وی با بیان اینکه آثار متعددی از نویسندگان کرد وارد بازار رمان ایران شده و ادبیات عرب هم ادبیاتی بی‌نظیر است که داستان‌نویسان خوبی دارد، گفت: در ایران در بحران رمان به سر می‌بریم.
 
حلبچه‌ای با اشاره به اینکه نقش زنان در «آخرین انار دنیا» کمرنگ نیست، ادامه داد: اینگونه نیست که نقش زنان بر اساس کمیت آنها در داستان سنجیده شود تعداد زنان می‌تواند در داستان کم باشد اما همین تعداد کم، اثرگذاری عمیق داشته باشند.
 
وی با بیان اینکه کودکان داستان، در غیاب زنان، زندگی سختی دارند، خاطرنشان کرد: همین مساله می‌تواند به نقش موثر زنان اشاره کند.
 
حلبچه‌ای در حاشیه این نشست، اظهار کرد: قبل از شیوع کرونا در مازندران در دیگر شهرهای ایران در جلسات نقد و بررسی بسیاری حضور یافتم که راجع به ادبیات کرد، جریان نماشنامه‌نویسی کردی، شعر معاصر کرد، ادبیات داستانی کردی و رمان کردی سخنرانی داشتم.

وی افزود: در شهرهای مختلف عراق و کردستان راجع به شعر معاصر ایران و جریان‌های شعری ایران حضور یافتم.
 
این مترجم گفت:  جلسات این چنینی،  در ارتباط فرهنگی بین کردستان عراق و ایران بسیار اثرگذار است همچنان که در داخل کشور ارتباط فرهنگی بین شهرها و قومیت‌ها و اقلیت‌های مختلف داریم نیاز است به ادبیات همسایه هم توجه کنیم چون ریشه‌های تاریخی و اشتراکات فرهنگی بسیاری با هم داریم و ادبیات ما هم نزدیک است و رنج‌ها و دردهای مشترکی داریم.
 
وی با بیان اینکه در عراق کنونی قبل از دائر شدن مدارس، در مکتبخانه‌های دروس دینی، سعدی‌خوانی، شاهنامه‌خوانی و حافظ‌ خوانی جزو درس‌ها بوده، ادامه داد: اکنون هم هنر سینما، موسیقی، تئاتر و دیگر ژانرها ارتباطات سریع‌تر و موثرتری رقم زده است و باید بیش از اینها مورد توجه قرار گیرد.
 
حلبچه‌ای با اشاره به اینکه امیدوارم  چنین نشست‌هایی که درباره ادبیات برگزار می‌شود به صورت هفتگی باشد، تصریح کرد: ساری شهر بزرگی است و نیازمند نشست‌های بیشتری است.
 
وی خاطرنشان کرد: به دلیل توجه کم به مسائل فرهنگی، این نشست‌ها نه فقط در ساری و مازندران بلکه در دیگر نقاط ایران کاهش یافته و معتقدم بحرانی است که باید به آن پرداخت که چرا توجه ما به فرهنگ و همه جنبه‌هایش، به ویژه ادبیات معاصر کاهش یافته است.
 
حلبچه‌ای با تاکید بر لزوم برگزاری نشست‌های مرتبط با ادبیات برای رشد فرهنگی، افزود: غم‌انگیز است که کارگاه‌های اینچنینی به تعداد معدود برگزار می‌شود.
 
وی با اشاره به 66 اثر چاپ‌ شده‌اش، گفت: «تصاحب تاریکی» تازه‌ترین اثری است که اواخر تیر ماه توسط نشر «ثالث» وارد بازار کتاب خواهد شد.  
 
کارگاه نقد هم‌نگر در نشست‌های ماهانه با اهالی فرهنگ، هنر و ادبیات مازندران، داستان کوتاه و رمان را از نویسندگان مختلف، مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد.