مازندنومه، سرویس فرهنگی‌وهنری: هفت‌سال از انتشار دفتر نخست مجموعه مقالات «پژوهش‌هایی دربارۀ کرانه‌های دریای کاسپین» می‌گذرد. مجموعه آثاری که با میل، اراده و استواری پژوهشگر خوش‌نام، بی‌حاشیه، کاربلد و خستگی‌ناپذیر قائمشهری -طیار یزدان‌پناه لموکی- آغاز شد و تاکنون در 9 دفتر، 5 هزار و 750 صفحه مطلب علمی را در زمینه‌های مختلف جغرافیا، تاریخ، زبان، ادبیات، باستان‌شناسی، فرهنگ عامه، موسیقی و... در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است.

او پایه‌گذار این مجموعه است و علاوه بر خودش، در هر شماره از تحقیقات و تالیفات و ترجمه‌های ده‌ها پژوهشگر، مترجم و نویسندۀ ایرانی و خارجی بهره می‌برد.

«طیار یزدان‌پناه لموکی» و تیم او که شماری از برجسته‌های فرهنگ و دانش و ادب ایران، مازندران و برخی کشورهای همسایه هستند، ثابت کرده‌اند اراده انسان، مایۀ سعادت است. این پژوهشگران با اراده‌ای پولادین، لیکن با دستی خالی و بدون کمترین حمایت‌ دولتی، ثابت کردن که آنچه به مقصود می‌رسد، اراده و عزم است؛ نه تمنا و آرزو.

کاربه‌دستان این پروژه علمی-فرهنگیِ فراملی، به تازگی دفتر نهم مجموعه مقالات «پژوهش‌هایی دربارۀ کرانه‌های دریای کاسپین» را به بازار نشر ارائه کرده‌اند؛ 1250 صفحه فارسی به اضافۀ صفحاتی به زبان‌های دیگر، از جمله روسی.

جلد نخست این مجموعۀ پربار سال 97 چاپ شد و دومی سال 98، هر دو دفتر توسط نشر میرماه.
سال 99 نشر دریای علم جلد سوم را انتشار داد. جلدهای چهارم تا ششم سال 1400، جلد هفتم سال 1401 و جلدهای هشتم و نهم در سال 1403 توسط نشر پژواک فرزان چاپ و پخش شده‌اند.

این پروژۀ علمی، ادبی، تاریخی و فرهنگی دو گروه شورای علمی دارد: عضوهای اهل کشورهای حوزه شمالی دریای کاسپین با حضور چهرهایی مانند پروفسور النا کنستانتینوا مالچانووا، پرفسور ولادیمیر بوریسویچ ایوانف، دکتر لیلی رحیموا دادیخدایوا، پروفسور فرنگیس شریف آوا، دکتر سیف الدین میرزایف، پروفسور شادی گل عمراوا و...  و اعضای شورای علمی حوزه جنوبی که ایران است؛ مناطق مازندران، سمنان، گیلان و گلستان  و برخی استان‌های دیگر با حضور نامدارانی چون: دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پورمطلق، دکتر ژاله آموزگار، دکتر کتایون مزداپور، دکتر زهره حق‌شناس، دکتر ایران کلباسی، دکتر حبیب برجیان، دکتر گیتی شکری و....

*مروری بر دفتر نهم

در دفتر نهم مجموعه مقالات «پژوهش‌هایی دربارۀ کرانه‌های دریای کاسپین» که اسفندماه 1403 منتشر شده است، مقاله‌هایی با این موضوع‌ها دیده می‌شود:

-شاهنامه و زندگی
-نوواژگان در زبان معاصر تاجیکی
-گزاره‌ها در تاتی
-اصطلاحات مربوط به تیراندازی در زبان های پامیری و تاجیکی
-مقایسۀ فارسی بجنوردی و گویشهای خوراشاهی یا تاتی و کردیِ کُرمانج
-مهاجرت بزرگ توده‌ها از خاور به میانۀ آسیا
-اساسات زبان واخانی
-زبان گیلکی و ارتباط آن با زبان‌های کهن ایران
-پیدایش نظام مادرتباری در جامعۀ بَدَوی
-کارآواهای شهرستان علی آباد کتول
-فرهنگ غذای مردم ماسوله
-ایل اُصانلو
-ایل سنگسری
-نگاهی بر فارسی نویسی چند جای‌نام در استان کردستان
-نخستین هسته گذاری زبان فارسی در بلخ
-معرفی و اصل نام قوم‌های افغانستان
-نامها و قصه های فولکلوریک کابل
-بررسی نقش نمادین جانوران در ضرب المثل‌های رودباری
-آداب و رسوم عروسی در داغستان

- و چند مقاله درباره رقص اقوام ایرانی و خارجی از جمله: نگاهی به رقص ترکمن- رقص هونگَه-رقصهای بومی رودبار گیلان-رقص قاسم آبادی-رقص تاجیکی-رقص آذری و انواع آن-رقص محلی گرجی-رقص ترکی و قفقازی و این مقاله: «انواع رقص مازندرانی، ویژگی‌ها و دیگر مولفه های آن» که در این مقاله پژوهشگر اهل آمل آقای نادعلی فلاح، به طور مفصل به معرفی سِما و انواع آن و همچنین دِروم، از منظر گروهی و تک نفره بودن، دایره بودن، لباس مخصوص، ساز و آهنگ، ابزار و مضمون‌های حرکت‌های موزون محلی در مازندران پرداخته است.
 
از آقای فلاح مقاله ای دیگر نیز چاپ شده با این عنوان: «مردم‌شناسی و فرهنگ غذای آمل»، با سرفصل‌هایی همچون: هویت و غذا در شهر، روستاهای وابسته و کوهستان، طبقه بندی غذاها و خوردنی ها و نخوردنی ها،

-تحلیلی اجتماعی-زبان شناختی بر جایگاه و کاربرد مازندرانی و فارسی در استان مازندران مقالۀ دیگر دفتر نهم مجموعه مقالات «پژوهش‌هایی دربارۀ کرانه‌های دریای کاسپین» است که توسط دکتر «حسن بشیرنژاد» نوشته شده است. محقق با بررسی سه گروه سنی در  5 شهر و 12 روستای مازندران، جایگاه زبان مازندرانی را در حوزۀ خانواده، مدرسه، اداره،کوچه و بازار، حوزۀ هنر وسرگرمی و مذهب بررسی کرده و به این نتیجه رسیده که ما شاهد کاهش تدریجی زبان مازندرانی و جایگزین شدن زبان فارسی هستیم.

در همین زمینه «فاطمه عامریان» مقاله ای با این عنوان دارد: کاربرد زبان مازندرانی در شبکه استانی صداوسیما. او در این نوشتار به مقوله هایی مانند راهکارهای مواجهه با نگرش منفی مخاطبان نسبت به زبان محلی،کاربرد تمسخرآمیز زبان محلی در برنامه‌ها، راهکارهای مواجهه با مشکل صورت نوشتاری زبان مازندرانی و نیز تنوع گویش ها و لهجه های مازندرانی پرداخته است.

طیار یزدان پناه لموکی در مقاله ای جایگاه واژه «لَم» را در فرهنگ واژگان و زبان مردم شمال بررسی کرده است.
 
«بوم‌شناخت زبان محلی تنکابن» عنوان مقاله‌ای از عزیز عیساپور است. این پژوهشگر در مقاله‌ای دیگر دربارۀ نام‌واژه «خراسن رجه» خرم آباد تنکابن مطلبی نوشته.

 مقاله‌ای هم به «محمدعلی داعی الاسلام» اختصاص یافته که شاعر، روزنامه نگار، پژوهشگر، فرهنگ نویس و مدرس دانشگاه عثمانیه هند بود و بنیانگذار نخستین مجله دینی ایران. داعی الاسلام  متولد 1254  نیاک آمل بود که مزارش در هند قرار دارد.

در دفتر نهم مجموعه مقالات «پژوهش‌هایی دربارۀ کرانه‌های دریای کاسپین» چهار مقاله درباره کولی‌ها هم دیده می شود. از جمله: طایفه جوگی افغانستان-کولی‌های گیلان-کولی‌های کرانۀ جنوبی دریای کاسپین و مقالۀ «گودارها در مازندران» نوشته محمدابراهیمی عالمی که در بخشی از آن آمده: «...شغل گودارها میرشکاری و نگهبانی از مزارع بوده و بیشترشان در ساختن و نواختن ساز و اجرای خیابانی مهارت داشتند. اما جوگی ها به طور معمول چلنگر بودند. در برخی از مناطق مازندران به جوگی، ایلیات و اِلات نیز می‌گویند و حضور گودارها از شهرستان ساری تا علی آبادکتول است که فرمی از موسیقی مازندرانی را با دوتار و کمانچه با همراهی کَش دَمبِک، اجرا می‌کردند.»

«محمدابراهیمی عالمی» مقاله دیگری نیز در این دفتر دارد با عنوان «سازهای موسیقی مازندرانی».

در جستجوی نخستین سکونت‌گاه های انسانی در مازندران، نام مقاله ای علمی در حوزه باستان‌شناسی است که دکتر الهام قَصیدیان نوشته.

در همین حوزه، دکتر حسن فاضلی نشلی و دکتر مجتبی صفری هم مقاله‌ای نوشته اند با این عنوان: شرحی مختصر بر کاوش بازنگری غار کمربند بهشهر.

در دفتر نهم مجموعه مقالات «پژوهش‌هایی دربارۀ کرانه‌های دریای کاسپین» که به تازگی منتشر شده، مقاله های خواندنی دیگری نیز وجود دارد. این دفتر به قیمت یک میلیون و 725 هزار تومان در دسترس علاقه‌مندان به فرهنگ، هنر و دانش قرار گرفته است.