یادداشت نخست: روزی برای ماندگاری، آمیختگی نغمه، دانش و دل در بزرگداشت استاد دکتر اسماعیل‌پور

*سیماسهرابیان: در سَحرگاهی از بهار، که عطر شکوفه‌ها با نسیمی نرم در آمیخته بود، در بیست‌وهشتمین روز از فروردین‌ماه ۱۴۰۴، دانشگاه فنی و مهندسی نوشیروانی بابل، میعادگاه دانایی، مهر و هنر شد؛ روزی که تاریخ دانشگاه و دل‌های مشتاق، آن را با رنگی دیگر به خاطر خواهند سپرد.

همایشی در قامت یک حماسه‌ی فرهنگی و ادبی، با محوریت پاسداشت مقام استاد فرزانه، دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور، که با تلاش دل‌سوزانه‌ی ستاد برگزارکننده به سرپرستی خود ایشان و با همراهی چهره‌های ممتاز علمی و فرهنگی کشور، روحی تازه در کالبد دانشگاه دمید.

افتتاح مراسم با خوش‌آمد و سخنانی شایسته از جناب آقای دکتر ربیعی، رئیس محترم دانشگاه، آغاز شد. پس از آن، دکتر ستاری، دبیر علمی همایش، با سخنانی پربار، افق فکری برنامه را ترسیم کرد.

درخشش این روز با حضور اندیشمندانی چون دکتر مجتبی منشی‌زاده و دکتر محمود جعفری دهقی ادامه یافت؛ بزرگانی که با نگاهی نو و گفتاری سنجیده، جان کلام را به محفل بخشیدند.

اما بی‌تردید، یکی از لحظات طلایی همایش، زمانی بود که بانوی فرهیخته‌ی فرهنگ ایران، دکتر ژاله آموزگار، سخن گفت؛ واژه‌هایش همچون شراب دانایی، جان را گرم و ذهن را روشن کرد. صدای او، صدای تاریخ و زنانگی خردمند ایرانی بود؛ همان‌جا بود که سکوت سالن، به احترام دانش، طنین گرفت.

 سرانجام، نوبت رسید به سخنرانی استاد دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور؛ با صدایی آرام اما ژرف، واژگان در ذهن مخاطبانش شکوفا شدند. او سخن نگفت، جانِ واژه‌ها را پرواز داد.

در ادامه، نغمه‌ای برخاست: نیِ استاد پاشا هنجنی، چون آواز پرندگان کوهستان، و کوبه‌های کامران منتظری، چون ضربان قلب تاریخ. سالن را نه صدا، که حال و حضور پر کرد. لحظه‌ای که زمان ایستاد، و موسیقی، زبان مشترک همه شد.

پایان مراسم، مزین شد به اهدای سه تابلوی هنری از آثار استاد مهدی فلاح و رونمایی از نیم‌تنه‌ی باشکوه استاد اسماعیل‌پور، خلق‌شده به دست هنرمند توانمند، استاد بهروز امیری. این لحظه، چون مهر طلایی بر کتاب خاطرات همایش، جاودانه شد.

و مگر نه اینکه: «فرهنگ، نه در کتاب، که در دل‌ها جریان دارد؛ و هنر، نه در قاب، که در جان می‌نشیند…»

این مراسم با حمایت و همدلی چهره‌هایی فرهیخته و عاشق فرهنگ، و البته همراهی مالی و معنوی جمعی از حامیان فرهنگی، شکل گرفت و شکوفا شد؛ گامی بلند در مسیر حفظ میراث اندیشه، ادب و موسیقی ایران‌زمین.

این روز، بابل نه تنها میزبان یک همایش بود، بلکه شاهد یک پیوند بود؛ پیوند جاودانه‌ی دل‌ها با فرهنگ، خرد و نغمه.

یادداشت دوم: در سایه‌سار اسطوره

  سید محمّد هاشمی: «در سایه‌سار اسطوره»، جشن‌نامه دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق است که به کوشش دکتر رضا ستاری و با همکاری نشر چشمه منتشر شد.

روز پنجشنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۴ نکوداشت دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق با حضور دکتر ژاله آموزگار، اسطوره‌شناس برجسته ایران، و اهالی علم و فرهنگ مازندران در دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل برگزار شد.

کتاب «در سایه‌سار اسطوره» مجموعه مقالات و خاطراتی است که هم‌زمان با برگزاری این نکوداشت، تقدیم علاقه‌مندان حوزۀ اسطوره‌شناسی و ایران‌شناسی شد. چاپ این کتاب را باید ادای دِینی به این استاد برجستۀ مازندرانی در شناساندن اساطیر ایرانی و پژوهش‌های مانی‌شناسی دانست.

در ابتدای این کتاب در «زیست‌نامه دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور» خوانندگان با زندگی علمی دکتر اسماعیل‌پور آشنا می‌شوند که شامل تحصیلات، آشنایی ایشان با استادان برجسته اسطوره‌شناس و گرایش‌شان به ایران‌شناسی، تدریس در دانشگاه‌های ایران و خارج از کشور، پژوهش‌های علمی اعم از کتاب‌های تالیفی، مقالات و ترجمه‌های استاد اسماعیل‌پور است.

کتاب شش بخش دارد که عبارتند از.
بخش نخست: ادبیات کهن
بخش دوم: تاریخ و فرهنگ
بخش سوم: ادبیات معاصر
بخش چهارم: برداشت و خاطره
بخش پنجم: تصاویر
بخش ششم: نوشته‌های انیرانی

در بخش نخست مقالاتی از دکتر سجاد آیدنلو، دکتر محمدرضا برزگر خالقی، دکتر بهرام‌پور عمران، دکتر ستاری و.... در مورد شاهنامه، غزلیات شمس، دیوان حافظ، تقابل‌های دوگانه در آیین مانوی و... آمده است.

«وجود واژه دیو در نام‌های مازندرانی»، «نمایش لال بازی در تیرماه سیزده شو»، «جشن نوروزمای ۲۶ طبری» و «نگاهی به نمادهای اسطوره‌ای ادیسه» از مقالات بخش دوم این جشن‌‌نامه است.

در بخش سوم، دکتر قدرت‌الله طاهری در مقاله «انسان سیال در طول زبان، مکان و زمان ازلی» به بررسی و تحلیل سیالیت زبان و ابهام هنری در اشعار سپید دکتر اسماعیل‌پور پرداخته است. «کارکرد طبیعی استعاره، اسطوره در شعر فروغ فرخزاد» (دکتر قدسیه رضوانیان) و «رمان اجتماعی فارسی» (محمد قاسم‌زاده) از دیگر مقالات بخش سوم است.

بخش چهارم به خاطرات دوستان و همکاران دکتر اسماعیل‌پور از این نویسنده و پژوهشگر اختصاص دارد. دکتر سعید حمیدیان، شمس لنگرودی، دکتر وان جِنگ‌رونگ و... در مطالبی خواندنی، برداشت و خاطرات شیرینی از دکتر اسماعیل‌پور و فعالیت‌های علمی و فرهنگی ایشان را نقل کرده‌اند.
عکس‌های دیده نشده و چشم‌نوازی از دکتر اسماعیل‌پور در کنار خانواده، استادان برجسته ایران و پژوهشگران ملیت‌های مختلف در مجامع بین‌المللی گنجانده شده است.

در بخش ششم مطالبی از نویسندگان چین، هند، آمریکا، استرالیا و... دربارۀ دکتر اسماعیل‌پور به زبان انگلیسی و چینی آمده است.