معجزه مشايي
استعفا و كنارهگيري در كار نيست؛گفت و گوي مفصل با اسفنديار رحيم مشايي
اسفنديار رحيممشايي ـ رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ـ با ارايهي گزارشي از عملكرد سهسالهي خود و اشاره به موارد متعددي در حوزههاي ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي مانند رونق صنعت گردشگري، ايجاد صندوق سفر، جهاني كردن حوزههاي مختلف تاريخي و فرهنگي ايران، مشكلات گريبانگير صنايع دستي و سياستزدگي اين سازمان، بهمناسبت هفتهي دولت در ساختمان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري با خبرنگار isna گفتوگو كرد .
* چيزي شبيه معجزه در افزايش تختهاي اقامتي رخ داده است
رحيممشايي تحولات گردشگري را آشكارا دانست و گفت: در سالهاي اخير، تحولات بزرگي در اين حوزه رخ داده و به تأييد سازمان جهاني جهانگردي نيز رسيدهاند. وي تصويب 700 منطقهي نمونهي گردشگري را در مقايسه با تعداد اين مناطق در دولت قبلي كه هفت منطقه بود، دستاورد بزرگي براي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري دانست و بيان كرد: بيش از 550 منطقهي مصوب در مرحلهي انجام مطالعه و كارشناسي هستند.
وي آشنايي مردم را با مفهوم واقعي گردشگري و فرهنگسازي در اين حوزه از ديگر دستاوردهاي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري دانست و ادامه داد: امروزه مردم سفر را بهعنوان يك حق براي خود در سبد خانوادهها طرح كردهاند و در انجام سفرها صرفا به جابهجايي و بازديد بسنده نميكنند، بلكه به محتواي سفر و غني كردن آن از طريق بازديد از موزه، اماكن تاريخي و فرهنگي توجه نشان ميدهند.
او همچنين به تنوع مسيرهاي گردشگري اشاره كرد و گفت: در گذشته، سفرهاي مردم فقط به چند منطقهي شمال يا شهرهاي اصفهان، شيراز و مشهد محدود ميشدند كه خوشبختانه با تلاش مديران گردشگري و تعيين هزار مسير گردشگري، سفرهاي داخلي بهصورت فراگير و به مقاصد جديد سوق داده شدهاند كه اين امر از آيندهاي بسيار درخشان براي گردشگري ملي و بينالمللي ايران خبر ميدهد.
معاون رييسجمهور با اشاره به استقبال مردم از سفر در روزهاي تعطيل و برنامهريزي از پيش تعيينشدهي آنها، بيان كرد: تمام اين امور نشاندهندهي ارتقاي فرهنگ عمومي جامعه، اهميت سفر و شناخت آثار ارزشمند اقتصادي، امنيتي و فرهنگي آن در نزد مسؤولان و مردماند. وي طرح سفرهاي ارزانقيمت، تنوع مسيرهاي گردشگري و اطلاعرساني و تبليغات را براي توسعهي گردشگري داخلي از ديگر اقدامات سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري دانست و اظهار داشت: تا ابتداي امسال فقط حدود 300 مسير گردشگري در كشور تعريف شده بودند كه خوشبختانه طبق وعدهاي كه داده بوديم، توانستيم اين مسيرها را به يكهزار مسير افزايش دهيم كه براساس آنها، دفاتر خدمات مسافرتي نيز طراحي و اجراي بستههاي مختلف سفر را در دستور كار خود قرار دادهاند.
رحيممشايي با بيان اينكه رونق گردشگري از نظر ملي آثار زيادي را در زندگي مردم و معيشت خانوادگي آنها داشته است، ادامه داد: با وجود اينكه هنوز آمار اين تأثيرها را استخراج نكردهايم، اما تأثيرها و نشانههاي گردشگري در شهرها و جوامع روستايي قابل مشاهدهاند و اين امر، قدرت تأثيرگذاري گردشگري را اثبات ميكند. رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به طرح شناسايي خانههاي استيجاري در مناطق پرسفر كشور اشاره كرد و گفت: علاوه بر ملي كردن اين طرح، تلاش ميكنيم ساختوسازها در مناطق مسافرخيز را براساس نظر سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري جهت دهيم تا مردم در كنار مشاغل خود، شغل ديگري نيز از طريق خدمترساني به گردشگران بتوانند بهدست آورند.
به گفتهي او، صدور دو ميليون و سيصد هزار سفركارت ملي براي كارمندان دستگاههاي دولتي از ديگر اقدامات مؤثر سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بوده كه با وجود طراحي براي فصول كممسافرت در فصل تابستان نيز بسيار مورد استقبال قرار گرفته است. رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به رشد 50 درصدي ورود گردشگران خارجي به كشور در سال 1386 اشاره كرد و توضيح داد: بنا بر آمار در سال 1385 نسبت به سال 1384 ورود گردشگران خارجي با 25 درصد رشد به يك ميليون و 460 هزار گردشگر رسيد؛ اما اين ميزان با 50 درصد رشد در سال 1386 به رقم دو ميليون و 168 هزار گردشگر رسيده است كه اين امر در شرايطي كه تبليغات منفي عليه ايران در جرياناند، دستاورد بزرگي محسوب ميشود كه نشان ميدهد، با چنين رشدي، فضاي تبليغات منفي عليه ايران بهشدت كاهش پيدا ميكند و ما با رشد وسيع گردشگران ميليوني مواجه خواهيم بود.
به همين دليل، من بارها بر آمادگي اقامتي و خدماتي در گردشگري تأكيد كردهام. وي همچنين به حضور ايران بهطور وسيعي در 50 نمايشگاه گردشگري بينالمللي در دولت نهم اشاره كرد و افزود: با وجود اينكه از حضور در چنين نمايشگاههايي هيچ سابقهاي نداشتيم، در برخي از آنها به عناوين برتر هم دست پيدا كرديم.
رحيممشايي برگزاري هشتمين همايش معرفي فرصتهاي سرمايهگذاري را با ارايهي 1164 بستهي سرمايهگذاري به ارزش 30 ميليارد دلار از ديگر اقدامات منحصربهفرد سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري دانست و ادامه داد: آبانماه امسال دومين همايش را با حجم وسيعتر برگزار ميكنيم.
معاون رييسجمهور افزوده شدن بيش از 96 هزار تخت اقامتي را به ظرفيت موجود كشور از اقدامات مهم و جبراني سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري دانست و گفت: من وعده داده بودم، در دولت نهم، كار 16 سال يعني چهار دولت گذشته را جبران كنم؛ اما امروز با آمار 150 درصدي افزايش تختهاي اقامتي بايد بگويم كه چيزي شبيه معجزه رخ داده و با وجود نوپا بودن صنعت گردشگري، تعداد تختهاي اقامتي كشور به اندازهي همهي سالهاي بعد از انقلاب در همين سه سال دولت نهم افزايش يافته است.
وي به احداث يكهزار سرويس بهداشتي و خدماتي در كشور و انجام مراحل مقدماتي آن اشاره و بيان كرد: علاوه بر توسعهي امكانات بين راهي محورهاي گردشگري، بهزودي با همكاري معاونت راهنمايي و رانندگي طرح ايجاد مراكز امداد خودرويي كشور در محورهاي گردشگري را طراحي و به دولت ارايه خواهيم كرد. رحيممشايي همچنين جمعي كردن سفرها و جلب نظر دولت را براي تصويب طرح مرخصي تشويقي سفر به كارمندان از ديگر امور در دست بررسي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري دانست و تأكيد كرد: طرح راهاندازي صندوق سفر با هدف ايجاد امكان سفر همهي اقشار مختلف كشور، بويژه افراد كمدرآمد بهصورت قسطي درحال بررسي است كه بهزودي نهايي ميشود.
به گفتهي او، راهاندازي بانك خصوصي گردشگري با توجه به مشكلات موجود سيستم بانكي براي سرعت بخشيدن به اجراي پروژهها و طرحهاي گردشگري ازسوي سرمايهگذاران از ديگر اقدامات بزرگ اين سازمان بوده است. روز قدس را ابتدا ثبت ملي و سپس ثبت جهاني ميكنيم طرح مديريت بافتهاي تاريخي درحال تهيه است رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ارتقاي سطح ميراث فرهنگي را درنظر مسؤولان و مردم مهمترين دستاورد سازمان در حوزهي ميراث فرهنگي دانست و گفت: بيش از 24 هزار اثر در فهرست آثار ملي ثبت شدهاند كه فقط 12 تا 13 هزار اثر از سال 1310 تا سال 1384 توسط دولتهاي گذشته به ثبت رسيده بودند و حدود 50 درصد آنها در دولت نهم در فهرست آثار ملي ثبت شدهاند كه از توجه و ارزشگذاري اين دولت به ميراث فرهنگي بهعنوان سرمايهاي براي نسلهاي آينده حكايت ميكند.
وي تقويت و تجهيز يگان حفاظت از آثار تاريخي و كاهش جرايم را در اين حوزه از ديگر اقدامات رخداده دانست و اظهار داشت: زماني كه سازمان را تحويل گرفتيم، در بسياري از استانها حتا يك مراقب اثر هم نداشتيم؛ اما امروز نسبت به وضع گذشته در هر استان چندصد مراقب اثر وجود دارند و تجهيزات يگان ارتقا يافتهاند. رحيممشايي ادامه داد: با وجود محدوديت بودجهيي، نسبت به گذشته وضع مناسبتري در حوزهي يگان حفاظت ايجاد شده است.
وي بازگرداندن اشياي تاريخي به كشور و بستن معاهدههاي همكاري با برخي كشورها و واكنش تأثيرگذار نسبت به حراج اشياي تاريخي را از فعاليتهاي اصلي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در حوزهي ميراث فرهنگي دانست و افزود: پيروزي دربارهي اشياي تاريخي حراجشده در گالري بركت و ايجاد زمينهي بازگشت آنها به كشور در شرايطي كه بسياري از قاچاقچيان اشياي تاريخي منتظر محكوميت ما بودند، دستاوردي بزرگ بهدست آورد كه ريسك قاچاق اشياي تاريخي را افزايش داد و بازار سوداگري آنها را محدود كرد.
به گفتهي او، علاوه بر بازگشت اشياي حراجشده در گالري بركت به ايران، قاچاق عتيقه در انگليس و ديگر كشورهاي خارجي محدود ميشود. معاون رييسجمهور ورود به بحث ثبت اثرهاي تاريخي، طبيعي، معنوي و مستند را فعاليت ديگر سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري دانست و گفت: تلاش براي آمادهسازي پروندهي ثبت جنگلهاي هيركاني با همكاري جمهوري آذربايجان و همچنين تشكيل پروندهي جنگلهاي حرا و 13 پروندهي ديگر از مهمترين اقدامات سازمان در ثبت آثار طبيعياند. همچنين ثبت قلهي دماوند بهعنوان نخستين اثر طبيعي كشور، با تهيهي پروندهي ديگر قلههاي مرتفع كشور براي ثبت پيگيري ميشود.
رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به ثبت شاهنامهي بايسنقري و وقفنامهي ربع رشيدي در فهرست آثار مستند اشاره كرد و ادامه داد: در حوزهي ميراث معنوي بلافاصله پس از فرستادن فرمتهاي ثبت جهاني آن ازسوي يونسكو، اقدامات براي ثبت نوروز بهعنوان يك داشتهي مشترك با 10 كشور ديگر از جمله افغانستان، ازبكستان، قزاقستان، پاكستان، هند و ... را در دستور كار قرار داديم و مطمئن هستيم اين پرونده به ثبت جهاني خواهد رسيد.
وي همچنين به ثبت نوروز در اسفندماه 1386 و ثبت آيينهاي نيمهي شعبان اشاره كرد و افزود: در اين حوزه پروندهي دوهزار موضوع مانند انقلاب اسلامي، دفاع مقدس و ... در دستور كار قرار گرفتهاند. او ادامه داد: روز قدس را نيز به اين دليل كه با پيشنهاد جمهوري اسلامي ايران در جمعهي آخر ماه مبارك رمضان در راستاي محكوميت سياستهاي اشغالگرانه و توسعهطلبانهي رژيم صهيونيستي نامگذاري شده و مورد استقبال بسياري از كشورهاي اسلامي و غيراسلامي قرار گرفته است، درنظر داريم ابتدا ثبت ملي كنيم و سپس آنرا به ثبت جهاني برسانيم.
به گفتهي رحيممشايي، ثبت 12 مجموعهي تاريخي ديني متعلق به ارامنهي ايران علاوه بر بيستون نيز دستاوردي بزرگ براي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بود، چراكه اين سازمان با ثبت يك پرونده در واقع 12 اثر خود را به ثبت جهاني رساند.
معاون رييسجمهور افزايش اعتبارها را در حوزهي ميراث فرهنگي نسبت به سالهاي گذشته، نشاني از توجه دولت نهم به اين حوزه دانست و اظهار داشت: اين اعتبارها در سال 1384 معادل 21 ميليارد و سيصد ميليون تومان، در سال 1385 حدود 23 ميليارد تومان و در سال 1386 حدود 28 ميليارد تومان بود و اين اعتبارها در سال 1387 به 8/45 ميليارد تومان افزايش يافت. علاوه بر اين اعتبارها، دولت براي نخستينبار پنج درصد اعتبارات عمراني استانها را نيز به حوزههاي ميراث فرهنگي و گردشگري اختصاص داده است. رحيممشايي از تدوين مديريت جمعي و ملي بافتهاي تاريخي خبر داد و يادآور شد: بافتهاي تاريخي بيش از آثار تاريخي بهدليل پراكندگي در شهرها و روستا در معرض خطر قرار دارند.
اگر حفاظت از آثار تاريخي و فرهنگي امري خوب و پسنديده است، همهي مديران از رييسجمهور تا وزرا، استانداران، مديران شهري و مردم بايد در اين حفاظت نقش داشته باشند. وي بيان كرد: با نهايي شدن طرح مديريت جمعي و ملي بافتهاي تاريخي كه با همكاري مديريت شهري درحال تهيه است، زمينهي توسعه و بهرهبرداري از بافتها با حفظ قوانين و مقررات و جلوگيري از آسيب رسيدن به آنها، ايجاد و مشكل بزرگ و تاريخي بافتها حل ميشود. رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري مشكلاتي را مانند برج جهاننما در اصفهان، آبگيري سد سيوند، عبور مترو از چهارباغ اصفهان و عبور مسير راهآهن از نزديكي نقش رستم را ارثيههاي دولتهاي گذشته براي دولت نهم ناميد و به خبرنگار ايسنا گفت: خوشبختانه با ورود جدي به هريك از اين موضوعها به راهكاري درست و اجرايي توانستيم دست پيدا كنيم.
وي ادامه داد: رفع مشكل برج جهاننما براي ثبت ميدان امام (ره) و محور فرهنگي اصفهان در يونسكو ازسوي سازمان بهطور جدي درحال پيگيري است. رحيممشايي يادآور شد: با تشكيل كميتههاي مختلف كاوشگري در سد سيوند و دريافت نظر كارشناسان مبني بر آبگيري كردن سد، معضل اين سد نيز كه با بازتابهاي منفي روبهرو بود، حل شد.
وي دربارهي عبور قطار اصفهان ـ شيراز از نزديكي نقش رستم نيز توضيح داد: اين موضوع با رفع اختلاف نظر كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي و وزارت راه و ترابري و تغيير فاصلهي ريل، مرتفع شد. فكر ميكنم، ريل اصلي از نقش رستم با فاصلهي حدود 500 متر كشيده ميشود كه مطمئنا آسيبي به نقش رستم نميرساند و منظر آن براي مسافران قطار نيز تبليغي براي اين اثر خواهد بود.
معاون رييسجمهور با بيان اينكه دربارهي مشكل عبور مترو از چهارباغ شخصا شجاعانه وارد كار شدم، بيان كرد: بسياري از افراد حضور من را در محل پروژه نفي كردند و اين اقدام را زشت و پليد دانستند؛ اما من چون اساسا اين تفكر را قبول ندارم و معتقدم سازمان اگر ميخواهد از ميراث فرهنگي حفاظت كند بايد با دستگاههاي مختلف همكاري داشته باشد، شخصا وارد كار شدم.
به گفتهي او، مشكلات و آسيبهاي احتمالي عبور مترو از چهارباغ در بيش از 10 رشته، كارشناسي و بررسي شد و با ارايهي نتايج اين كارشناسيها مبني بر برتر نبودن گزينهي چهارباغ براي عبور مترو، موضوع حل شد و ديگر هيچ دليلي براي پذيرش ريسك تاريخي عبور مترو باقي نمانده است.
وي راهاندازي صندوق مرمت آثار تاريخي غرب آسيا متعلق به حوزهي فرهنگي با اعطاي يك ميليون دلار ازسوي رييسجمهور، تهيهي شناسنامهي فرهنگي 300 شهر تاريخي كشور، تهيهي اطلس باستانشناسي، همكاري در حوزهي پژوهشي ايجاد و آبگيري سدها در مناطق مختلف كشور، تعامل با دستگاههاي خارجي و توسعهي همكاري كاوشهاي باستانشناسي را از ديگر فعاليتهاي صورتگرفته در حوزهي ميراث فرهنگي دانست.
رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اقدامات اين سازمان دربارهي خليج فارس را نيز دستاورد بزرگ ديگري براي سازمان ارزيابي كرد و گفت: انتشار اسناد و مدارك تاريخي ايراني بودن خليج فارس، برگزاري نشست بينالمللي آكادميك با دانشگاههاي آمريكايي و انگليسي، تأييد مؤسسهي نشنال جئوگرافيك نسبت به نام خليج فارس و همچنين تغيير نام مجعول بخشي از آثار تاريخي ايراني در موزهي لوور به نام خليج فارس از موفقيتهاي سازمان در اين عرصه بودهاند. امكان اعطاي يارانه دولتي براي تهيهي مواد اوليهي صنايع دستي وجود دارد رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري دربارهي فعاليتهاي اين سازمان در حوزهي صنايع دستي نيز بيان كرد: اين حوزه از حلقههاي مختلفي تشكيل شده است كه اگر بخواهد رونق يابد، بايد از حمايت همهجانبهي دولت و حضور جدي بخش خصوصي برخوردار باشد.
وي حمايت دولت و عملكرد بخش خصوصي را در اين حوزه در گذشته ضعيف ارزيابي كرد و افزود: در دولت نهم، ايجاد بازارچهها و شهركهاي صنايع دستي و تصويب راهاندازي آنها در هشت استان تاكنون، تلاش براي تضمين بازارهاي داخلي و خارجي و انتقال منابع ملي و استاني به اين حوزه از فعاليتهاي صورتگرفته هستند. رحيممشايي به برگزاري نمايشگاههاي ثابت داخلي و خارجي صنايع دستي در آينده اشاره كرد و گفت: امكان اعطاي يارانه براي تهيهي مواد اوليه براي صنعتگران صنايع دستي ازسوي دولت وجود دارد. وي اظهار داشت: سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري درنظر دارد، با انبوهسازي توليدات، سفارشپذيري صنعتگران، ورود به عرصهي بستهبندي محصولات و اجراي كامل طرح بيمهي صنعتگران، همراه راهاندازي شركت هلدينگ براي حمايت از توليدات صنايع دستي و فروش آنها، راه را براي تحولهاي بيشتر در اين زمينه باز كند.
* اعتقاد دارم بايد حرف سياسي بزنيم
رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در پاسخ به پرسش خبرنگار ايسنا مبني بر اعتقاد برخي افراد مبني بر سياستزدگي سازمان و ورود مسؤولان آن به بحثهاي سياسي، تأكيد كرد: من دهها بار گفتهام، يكي از اقدامات مهم اين دورهي سازمان، اين است كه سياستزده نباشد، نه اينكه سياسي نباشد. وي با بيان اينكه ما برخورد حزبي در سازمان را از بين بردهايم، ادامه داد: پس از ورود به سازمان به برخي گفتيم، بروند و به برخي هم گفتيم، بمانند؛ براي اينكه نشان دهيم، حزبي نيستيم؛ چراكه اين نظر رييسجمهور است. رحيممشايي تأكيد كرد: من نظر كارشناسي ميدهم و ميگويم، ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي نبايد سياسي، خطي و جناحي باشند. بنابراين تلاش كردهايم كه سياسي عمل نكنيم.
در تمام مدت فعاليتمان همواره توجه داشتهايم كه در گردشگري مردم ميخواهند سرمايهگذاري كنند، بنابراين خط سياسي بهكار نميآيد، حتا اگر در مواقعي خواستهايم با دستگاهي برخورد كنيم، مصالح را رعايت كردهايم و جانب حزبي را نگرفتهايم. معاون رييسجمهور در ادامهي گفتوگو با خبرنگار ايسنا بيان كرد: اينكه من سياسي حرف ميزنم، ممنوع نيست؛ خبرنگاران فراواني بهعنوان معاون رييسجمهور از من اظهار نظر ميخواهند، اما اينكه گفته ميشود من در همان نشست مطبوعاتيام راجع به مسائل سياسي حرف زدهام، من ميگويم كه بحثم كاملا فرهنگي است.
وي ادامه داد: بحث را نگاه كنيد، آيا اين بحث سياسي است؟ من مخالف اين نيستم كه حرف سياسي نزدم، اما از طرفي هم حرف سياسي نميتوانم نزنم. البته تأكيد ميكنم، بحث من اصلا سياسي نبود و من كاملا بحث فرهنگي كردم. بنابراين ضمن اينكه اعتقاد دارم بايد حرف سياسي بزنيم، چون سياستمان از ديگر كارهاي ما جدا نيست، تأكيد ميكنم كه سياستزدگي چيز ديگري است كه ما آنرا بهشدت در سازمان نفي كردهايم و اتفاقا چوب آنرا هم داريم ميخوريم.
او دربارهي اينكه در شرايط كنوني جامعه برخي افراد حتا از مباحث فرهنگي هم برداشتهاي سياسي ميكنند، گفت: مگر كساني نيستند كه ميگويند گردشگري بايد جمع شود؟ وقتي فضا را رييسجمهور باز گذاشته است، ما هم جدي وارد كار ميشويم، اگر كوتاهي كنيم همهچيز تعطيل ميشود. وي با طرح اين پرسش كه چرا در سالهاي گذشته از ميراث فرهنگي و گردشگري خبري نبود؟ بيان كرد: همواره برداشتهايي وجود دارند كه معتقدند اگر گردشگر خارجي بيايد، دين ما ضعيف ميشود؛ اما ما برعكس ميگوييم و به همين دليل هم دروغپردازي ميكنند.
رحيممشايي دربارهي شايعهي استعفا و كنارهگيري از سمت معاونت رياست جمهوري و ضربه زدن اين جريانها به فعاليتهاي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري نيز تأكيد كرد: استعفا و كنارهگيري در كار نيست. اين حرف را هم دروغپردازان در روزنامههايي زنجيرهيي منتشر كردهاند. اينها را دشمنان و آنها كه بهدنبال تخريب دولت هستند، اشاعه ميدهند.
وي تصريح كرد: حرفهاي من جنس كاملا فرهنگي داشته و سياسي نبوده است؛ دو روز قبل از همايش صنعت گردشگري، در بحثي سياسي حضور يافتم كه سياسي هم حرف زدم و همانجا گفتم كه اسراييل مرده است و بايد تشيع جنازهاش را بگيريم. جريان همايش صنعت، دو روز پس از آن سخنراني سياسي بود؛ مگر ميشود آن حرفها را بلافاصله بعد از دو روز ناديده گرفت؟
رحيممشايي ادامه داد: بعضي از دوستان در جريان نيستند و با تخريبكنندگان همراه شدهاند. اگر مديريت تخريب را پس از صحبتهاي من تحليل كنند، متوجه ميشوند كه تخريب چطور طراحي شده است و همهچيز مشخص ميشود. او با تأكيد بر اينكه نسبت به موجوديت نداشتن رژيم اسراييل هيچ بحثي وجود ندارد، اضافه كرد: كساني كه مدعياند، بيايند بگويند آيا نصف من دربارهي اين رژيم سخنراني داشتهاند؟