عید غدیر که به نام عید ولایت امام علی خوانده می­شود، بهترین فرصتی است که می­شود، از او نوشت. به فراز و فرود زندگی او نگاهی گذرا کردم، از شجاعت، زهد، خداترسی، عرفان و دهها خصلت انسانی او گفته می­شود که صد البته صحیح و انکارناپذیر است، اما یک نکته در زمان حکمرانی­اش بسیار قابل توجه است. او مخالفانی از جنس­های مختلف داشت؛ از ریاکاران جوفروش گندم­نما بگیرید، تا سجاده­نشینان فریب­کار اندیشه­ستیز و متعصب، از زراندوزان پرتوقع و خودخواه، تا نادانان کوته­نظر خُل، لکن همگی اینها آزاد بودند تا خود آنچه که می­پسندند، باشند؛ آنچه که معتقدند، پایبند باشند؛ و آنچه که می­اندیشند به زبان آورند، "ابوجریر طبری" می­نویسد: بارها شد که خوارج، سرسخت­ترین دشمنان علی، در میانه­ی سخنان او شعار می­دادند، اما تا آنان دست به شمشیر نبردند، امام نیز آنان را از مسجد بیرون نکرد و حقوقشان را همچنان از بیت­المال پرداخت می­کرد! به تعبیر دیگر تا زبان در کام داشتند، شمشیر علی همچنان در نیام بود. زبان مخالفان علی در کامشان می­چرخید و و البته شمشیر علی در غلاف! آزاداندیشی علی در رواداری با اندیشه­های مختلف و مدارا با مخالفانش معنا می­دهد. مجال فکر و بیان سخن به آزادی فضیلتی است که یزدان به نوع انسان داد غلام همت آنم که دست از آن نکشید و گرچه بایدش از جان و مال تاوان داد عجیب اینکه این مخالفان امام نبودند که تاوان آزادی فراهم شده را دادند، آنان فقط بهره­مند می­شدند بلکه فقط امام بود که با جان خویش تاوان آن آزادی را داد، جانش فدای آرمانهای عدالت­طلبی و آزادی­خواهی­اش شد تا همگی بدانند جان همچون اویی فدای عدالت و آزادی! تا ما چقدر خود را پایبند آن آرمانها کنیم. من شیعه، تو شیعه، ما شیعه، و ناممان شیعه،.. در شادیشان خوشحال و در غمشان محزونیم، همه­ی اینها درست، اما چقدر روش و اندیشه­ای همچون او داریم؟ امام علی فکر را با فکر پاسخ می داد، اندیشه هر چند غلط و انحرافی را محکوم به حبس و شلاق نکرد بگبر و ببند، دور شید و کور شید، در کارش نبود، بله هر گاه کج­اندیشان شب­پرست،دست به شمشیر بردند و خون بیگناهان را ریختند با شمشیر سراغشان رفت، در آن حال هم زیاده­روی نکرد و به ابن­عباس سفارش می­کرد تا امکان دارد، مخالفان را با گفتگو به اردوگاه موافقان داخل کند، شک نکنیم آنچه که امام علی را کعبه­ی دلها ساخته، این­ها است. روزی به یک زن غیرمسلمان که در پناه حکومت اوست، توهینی می­شود، فریادش به آسمان بلند می­شود که «اگر مسلمانی از غصه بمیرد، جایی برای ملامتش نیست»، خود را سرزنش می­کند که چرا زنی غیرمسلمان امنیت­اش سلب شد. وه! که چه بوداو! و چه هستیم ما!... ادعایمان به آسمان هفتم رسیده، اما در عمل و اندیشه سالها به مقیاس سرعت نور از او فاصله داریم! نگارنده مخالف آئین و مراسم نیست همه­ی آنها سر جایشان درست اما تا به کی به این شعارها و آئین­ها اکتفا می­کنیم و از عمل و اندیشه­ی علوی فاصله داریم؟ آیا زمانی برای کوتاه کردن این فاصله هست؟ خدا می­داند.