مازندنومه،اشکان جهان آرای:حیطه خبرنگاری همواره به دلیل مسائل مختلف اجتماعی و نوع نگاه هایی که به این قشر وجود دارد حاشیه هایی را به همراه دارد.

 در بسیاری از موارد این قشر فرهنگی جامعه که به نوعی زبان گویای مردم محسوب می  شوند با بی مهری هایی از سوی مسئولان مواجه می شوند.

نگاه برخی از ادارات و نهادها به خبرنگاران و اصحاب رسانه بیشتر نگاهی ابزاری است تا پاسخگویانه؛به این صورت که برای انعکاس جلسات و دستاوردهای ادارات خود دائماً پیگیر خبرنگاران هستند، اما اگر خبرنگاری قصد به چالش کشیدن و یا انتقاد از همان مسئول را داشته باشد باید قید حضور در جلسات آن اداره را بزند و به نوعی تحریم خواهد شد. گاهی هم مشکلات بیشتر می شود و خبرنگار با احضاریه مواجه می شود.

 گزارش و گفتگو جزو جذاب ترین و موثرترین بخش های حرفه خبرنگاری به شمار می روند، به طوری که بسیاری از مخاطبان نگاهی ویژه به این دو بخش دارند و دائماً پیگیر گزارش ها و گفتگوها هستند.

وجود عناصر اجتماعی مختلف در گزارش و انتقاد و به چالش کشیدن یک مسئول یا بیان مشکلات یک قشر در گفتگو از دلایل جذابیت این دو مهارت است.

   گفتگو با یک مسئول علاوه بر ارائه آمارها و عملکرد نهاد مرتبط شامل پاسخگویی به پرسش هایی است که دغدغه جامعه به شمار می آیند.

خبرنگار به عنوان فردی که در میان مردم حضور دارد و مشکلات اجتماعی را از نزدیک لمس می کند این فرصت را دارد که انتقال دهنده خواسته ها یا ابهامات اذهان عمومی در مورد یک موضوع باشد.

وقتی با مسئولی وارد گفتگو می شویم هم به او فرصت دفاع داده می شود و هم در صورت لزوم نقدی به عملکرد وی یا دستگاه ذی ربطش وارد خواهد شد. به این شکل او باید به پاسخگویی و یا توجیه قانع کننده ضعف های مشاهده شده بپردازد.

 گاهی هم پرسش هایی مطرح می شود که مصاحبه شونده باید آمادگی لازم را برای پاسخ به آن داشته باشد.

هدف از این مقدمه اشاره به شکل خاصی از گفتگو است که مدتی است در برخی ادارات و مسئولان رواج یافته و در بخش گفتگو و گزارش عرصه را برای خبرنگاران تنگ کرده است.

 وقتی به روابط عمومی برخی ادارات برای هماهنگی با مدیر یا رییس آن نهاد مراجعه می کنیم با شیوه ای گفتگو که به تعبیر خودشان برای تسهیل کار خبرنگاران و خدمت به اصحاب رسانه تدارک دیده اند مواجه می شویم که تنها نام گفتگو را یدک می کشد؛به این شکل که روابط عمومی پرسش ها و محورهای گفتگو را از خبرنگار درخواست می کند و مدعی است که در زمان معین (اگرچه زمان اعلام شده سندیتی ندارد و گاهً هفته ها و ماه ها باید به دنبال پاسخ پرسش ها بود!) برای پاسخگویی به مقام مسئول ارائه خواهد کرد و پاسخ ها را پس از دریافت به خبرنگار تحویل خواهد داد. شیوه ای که ما را بیشتر به یاد امتحانات مدرسه می اندازد تا گفتگوی اختصاصی یک رسانه با یک مسئول.

   همانطور که از مفهوم واژه «گفت و گو» بر می آید، هدف اصلی آن نوعی مناظره و بحث رو در رو است که طرفین در آن باید به تبادل نظر و پرسش و پاسخ بپردازند.

گاهی اهمیت حالات و واکنش مصاحبه شونده در برابر پرسش نیز گفتگوی رو در رو را ضروری تر می سازد.

حضور هر دو طرف در مصاحبه از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در واقع بدون حضور یکی از طرفین گفتگویی صورت نمی پذیرد، بلکه نامه نگاری انجام می شود.

   قصد نداریم دلیل انجام این شیوه را که توجیه آن از سوی ادارات بیشتر مشغله های کاری مسئولان، نداشتن زمان کافی برای پاسخگویی و خدمت به خبرنگاران است بی توجهی به پاسخگویی و یا فرار از خبرنگاران عنوان کنیم، اما نمی توان این روش را در پایین آمدن کیفیت مطالب ارائه شده و مبهم ماندن برخی از نقاط مرتبط با موضوع گفتگو یا گزارش بی تاثیر دانست.

 توجیه برخی از مسئولان در استقبال نکردن از گفتگوی اختصاصی برگزاری نشست های خبری با حضور خبرنگاران است.

 اما محدود بودن موقعیت خبرنگار در یک نشست خبری به دلیل حضور همکاران دیگر و رعایت حقوق همکاری زمان کافی را برای پرسیدن همه پرسش ها و بیان تمام نکات مد نظر نمی دهد.

علاوه بر این، گفتگوی اختصاصی از نشست های خبری کاملاً مجزاست. چرا که در نشست خبری معمولاً یک یا چند محور مشخص بنابر شرایط روز و مشکلات موجود بیان می شود و معمولاً هم بخش زیادی از زمان جلسه به اعلام عملکرد و برنامه های نهاد مربوطه اختصاص دارد، اما گفتگوی اختصاصی می تواند محورهای زیادی را شامل شود که در آن مدیریت جلسه و تعیین پرسش ها  نیز بر عهده خبرنگار است.

انجام گفتگوهای اختصاصی پیامدهای زیادی از جمله شفاف سازی مسائل، بازتاب بیشتر مشکلات یک نهاد، شناساندن فعالیت های انجام شده در آن بخش، شرح گسترده برنامه ها و گفتگوی مستقیم با مردم از طریق رسانه ها را دارد.

اشکال دیگر این کار بازخوانی یک متن در نبود شخص مصاحبه شونده است که ممکن است بخشی از پاسخ ها به دلیل کامل نبودن توضیحات، هنگام بازخوانی و تنظیم گفتگو برای خبرنگار مبهم باشند.

مهم تر از همه این که شاید به دلیل برداشت اشتباه و متفاوت از یک پرسش، پاسخی غیر از هدف پرسش ارائه شود که به دلیل حضور نداشتن همزمان هر دو طرف در مصاحبه موجب ایجاد ابهام و بی پاسخ ماندن یک پرسش می شود.

  اهمیت به این بخش از اطلاع رسانی نکته ای است که گاهی نادیده گرفته می شود و برخی مسئولان به سادگی از کنار آن می گذرند. بماند آن که برخی از مسئولان حتی همین شکل نامه نگاری را نیز انجام نمی دهند و به کل با مقوله ای به نام گفتگوی اختصاصی مخالفند.

   البته آن دسته از مسئولان و ادارات محترمی که محترمانه و با نگاهی درست نسبت به خبرنگاران و انجام گزارش روی باز نشان می دهند و همکاری شان بر کسی و نشریه ای پوشیده نیست را از این قافله جدا می کنیم و از همکاری شان با اصحاب رسانه و احساس مسئولیت شان در پاسخگویی صمیمانه سپاسگزاریم.

  افراد مد نظر در این یادداشت اگرچه برخی از مدیران دستگاه ها را شامل می شوند، این نقد از این لحاظ وارد است که ممکن است این رفتار آن ها بابی برای ترویج این برخورد غیر معمول رسانه ای شود و به تدریج شاهد عادی شدن این شیوه از گفتگو در میان مدیران و مسئولان باشیم.

  امیدواریم نگاه صرفاً خبری-تبلیغی و پوشش فعالیت های اداری و سازمانی نسبت به خبرنگاران و رسانه ها کمرنگ تر شود و به ویژگی های دیگر رسانه ها از جمله آسیب شناسی و پژوهش های اجتماعی و محیطی در تمام زمینه های مرتبط با اجتماع بیشتر توجه شود.