مازندنومه؛محمد رضا زمانی درمزاری( فرهنگ)،وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی:"چگونه از محیط زیست خود محافظت کنیم" ترجمه اثر ابتکاری و مصوّر بخشی از سومین گزارش هیات تغییر اقلیم سازمان هواشناسی جهانی و برنامه محیط زیست ملل متحد و برداشت از گزارش های کشورهای مختلف است که از سوی خانم حمیده دالائی-دانشجوی دکتری اقلیم شناسی- و با مجوز حاصله از سازمان مزبور در ایران ترجمه و منتشر شده و به سرعت در سال جاری به چاپ چهارم رسیده است.

 این کتاب بر ضرورت مراقبت از محیط زیست و جلوگیری از تخریب آن و لزوم تلاش کودکان و بزرگان برای این مهم و آموزش آن تاکید داشته که با ادبیاتی کودکانه و تصاویری زیبا به رشته تحریر درآمده است.                       
 
جهان پاک برای کودکان ناب

هنوز قصه های خوب و قشنگ پدر بزرگ و مادر بزرگ ها یادمان نرفته که به چه زیبائی با  عبارت " یکی بود، یکی نبود " شروع می شد و در هر داستان از آسمان آبی،شب های مهتابی و ستارگان آسمانی، همراه با جنگل ها و طبیعیت سرسبز و رودخانه ها جاری و دریاهای آبی و هوای بهاری در کنار زندگی های مهربانی مردم و حیوانات صحبت می شد.

 همه جا، بوی زندگی و احترام به طبیعت، حیوانات و آب و هوا می داد و بر توجه به آنها و نگهداری از آنان تاکید می شد، چیزی که بعدها از آن به عنوان محیط زیست ملی و محیط زیست بشری و جهانی یاد شد.

 محیط زیست شامل همه یا بخشی از عناصر تشکیل دهندۀ محیط طبیعی اعم از آب، هوا، خاک در سطح زمین یا عمق آن یا محیط انسان است.

 انسان، مخلوق و شکل دهنده به محیط زیست خود است و بشر، جزئی از طبیعت است که باید حیات مستمر داشته باشد و سیستم طبیعی و زیست محیطی، تامین کننده آن بوده و با تخریب آن نیز، این حیات شدیداً به خطر خواهد افتاد.

حمایت از محیط زیست انسان و بهبود آن، موضوع مهمی است که بر رفاه افراد بشر و توسعه اقتصادی در سراسر جهان ، اثر می گذارد .

 حفاظت از محیط زیست جهانی و نظام توسعه را باید به عنوان یک واحد مشترک در جهان پذیرفت و بر اهمیت و مراقبت از آن تاکید جدی و همیشگی داشت.

وحدت نیازهای زیست محیطی و توسعه، به وسیله اصل توسعه پایدار اعلام شده است و به منظور دست یابی به توسعه مستمر، باید حفاظت از محیط زیست، جزء جدانشدنی از توسعه به حساب آید.

 باید " کره زمین را به عنوان وطن خویش" تلقی کرده و جهانی پاک و به دور از هرگونه تخریب یا آسیب نسبت بدان برای کودکان و نوجوانان ناب مان بخواهیم. پیامدهای هر گونه بی توجهی نسبت به این موضوع، از آثار بی رویه تخریب محیط زیست نیز کمتر نخواهد بود.

* ما کودکان جهان حق داریم

ما کودکان جهان حق داریم؛ دارای محیط زیست پاک در کره زمین بوده و از هرگونه آسیب یا خسارتی که به آن، در اشکال مختلف و توسط هر شخص حقیقی یا حقوقی و در هر کجای جهان بدان وارد می شود، جلوگیری نمائیم.

 ما کودکان حق داریم، با آگاهی از موانع و محدویت های رو به رشدِ آسیب زننده به محیط زیست مان، بر توجه خانواده ها و مسئولان به پیشگیری و رفع آنها و تلاش برای حفظ و مراقبت علمی و همه جانبه از آن در راستای استانداردهای جهانی تاکید کنیم.

ما مجازیم که خود همیار و مهریارِ این محیط زیست زیبا و جلوه های قشنگ و زندگی بخش و هستی آفرینِ در آن باشیم. ما برآنیم که محیط زیست بدون هرگونه آلودگی، تخریب و بی مهری نسبت به طبیعت، جنگل ها، مراتع، دریاها، بیابان ها، زمین و آسمان و محیط پیرامون مان و دیگر کودکان و نوجوانان جهان داشته و همگان را به رعایت حفظ محیط زیست ملی و جهانی متقاعد و ملزم کنیم.

ما بر این باوریم که محیط زیست، به عنوان " میرات مشترک بشریت "، مورد احترام و مراقبت تمامی کودکان، نوجوانان، جوانان، مردان و زنان، پدران و مادران و همه مسئولان، صرفنظر از هر نژاد، ملیت، زبان، رنگ و وابستگی به این و آن باید قرار گیرد و هرگونه آسیب وارده به این میراث مشترک بشریت، به هر شکل و نوعی ،به صورت جزئی یا کلی باید " تجاوز به میراث مشترک بشریت و جنایت علیه بشریت " تلقی گشته و بایستی با تصویب الزامات قانونی، حقوقی و بین المللی ویژه، بدون رعایت هرگونه تشریفات دست و پاگیر آئین دادرسی، مورد تعقیب و مجازات بین المللی قرار بگیرند و دولت ها و حکومت ها نیز باید به این مهم در چهارچوب قوانین ملی خود، به راستی و درستی، احترام بگذارند و این میراث مشترک جهانی را نیز  با به شایستگی و احترام به نسل بعدی و نسل های بعدی بعنوان هدیه خداوند و طبعیت، به یادگار قرار دهند.

 هرگونه بی توجهی، بی احترامی و تخریب محیط زیست و کوتاهی در حفاظت و مراقبت درست و همه جانبه از آن، به معنای نقض آشکار قانون طبیعت، قوانین مرتبط با حقوق بشر و محیط زیست و توهین و تجاوز نسبت به بشریت باید تلقی گشته و مورد برخورد جدی و حقوقی قرار گیرد.

*ضرورت آموزش و اطلاع رسانی مستمر و موثر

با مطالعه اخبار و بررسی اطلاعات و هشدارهای کارشناسان، خطرات جدی و قابل توجهی نسبت به از بین رفتن پیدا و پنهان محیط زیست و تخریب مستمر آن مشاهده می شود که نه تنها، تاسف بار بوده،بسیار شرم آور و مغایر با نظامات حقوقی و بشری و قانون طبیعت نیز می باشد.

تخریب بی رویه جنگل ها، مراتع و بخش های مختلف طبیعت، افزایش روزافزون گازهای گلخانه ای و گرم شدن لایه اُزن و هوای جهان، گسترش فزاینده آلاینده های صنعتی و شهری، انباشت بی شمار و مستمر زباله های ریخته شده در طبیعت و ذخائر آبی و رودخانه های جاری ، بهره برداری های نادرست از منابع آبی و دریایی، پیدایش حوادث طبیعی و زیان بار زیست محیطی و مدنی چون سیل و زلزله و مانند آنها، تغییر شرایط آب و هوایی و اقلیم جهانی؛ همه و همه در این رابطه قابل اشاره هستند.

در اثر بی توجهی نسبت به محیط زیست و تخریب ارادی و سودجوجویانه آن توسط اشخاص حقیقی و حقوقی، آرزوها و دغدغه های کودکان و فرزندانمان نسبت به آینده به سرابی تاسف بار و غیر واقع تبدیل خواهد شد و در آتیه ای نزدیک، همگی ما متهم به تخریب و تجاوز نسبت به محیط زیست و کوتاهی در مراقبت از آن و انتقال درست و سالم آن به نسل های بعدی خواهیم بود.

در همین رابطه، ضروری است محیط زیست خود را شناخته و اهمیت و ضرورت حفظ و مراقبت از آن را نیز به کودکان مان و دیگران آموزش داده و بر لزوم و اهمیت این مهم تاکید نمائیم.

ضروری است آموزش و اطلاع رسانی مستمر و موثر در این رابطه در سرفصل اصلی نظام آموزشی دانش آموزان و دانشجویان قرار گیرد و بر آموزش، نظارت، حفظ و اجرای حقوق محیط زیست نیز در هر کشوری تاکید شود.

*چگونه از محیط زیست خود محافظت کنیم؟

 حقوق محیط زیست، ابزار مهمی برای نظارت و مدیریت توسعه پایدار بوده و در تعیین خط مشی ها و اقدامات حفاظتی و استفاده خردمندانه و پایدار از منابع طبیعی موثر است.

توجه به اصول و محورهای درج شده در اعلامیه جهانی حقوق بشر( 1948)، منشور ملل متحد سازمان ملل( 1945)،  اعلامیه استکهلم( 1972)،  منشور جهانی طبیعت ( 1982) و اعلامیه ریو( 1992) درباره محیط زیست و توسعه و استانداردهای جهانی و بین المللی مقرر در برنامه آموزشی زیست محیطی سازمان ملل متحد در همین رابطه مورد تاکید است.

کتاب "چگونه از محیط زیست خود محافظت کنیم؟" ترجمه بخشی از سومین گزارش هیات تغییر اقلیم سازمان هواشناسی جهانی و برنامه محیط زیست ملل متحد و برداشت از گرازش های کشورهای مختلف است که از سوی پژوهشگر جوان و متعهد نسبت به محیط زیست و اقلیم؛ سرکار خانم حمیده دالائی-دانشجوی دکتری اقلیم شناسی دانشگاه  آزاد اسلامی واحد نجف آباد اصفهان- در ادامه پژوهش های قبلی و ارزشمند ایشان چاپ و پخش شده است.

این کتاب که توسط انتشارات آراد و با هماهنگی و مجوز حاصله از سازمان جهانی هواشناسی(WMO) و کار مشترک و مرتبط مترجم با آن سازمان در این ارتباط جهت فرهنگ سازی در حوزه محیط زیست به زیور چاپ آراسته شده، قابل معرفی و مطالعه از سوی خانواده ها، کودکان و نوجوانان، سازمان ها و نهادهای آموزشی، پژوهشی و اطلاع رسانی و رسانه های جمعی است.

 واحد مطالعات حقوق محیط زیست و حقوق کودک موسسه حقوقی و بین المللی زمانی نیز ، نوشتار حاضر را در قالب مقدمه ای بر آن به نگارش درآورده و بر اهمیت موضوع محیط زیست و حقوق محیط زیست و ضرورت توجه به این مهم و آموزش کودکان و بزرگان نسبت به این موضوع تاکید داشته است.

 کتاب مزبور دارای نثری کودکانه و با ادبیاتی آسان، همراه با تصاویر کارتونی مرتبط با موضوع و مطالب مطروحه در کتاب در توجیه و آموزش مراتب مطرح شده در این نوشتار می باشد.

اثر مزبور دارای واژه نامه، مجوز سازمان هواشناسی،مقدمه مترجم و مقدمه نگارنده است که در فرصتی کوتاه به چاپ چهارم رسیده و مورد استقبال نهادهای مدنی و فعال در حوزه محیط زیست، شهرداری ها، دوائر دولتی، مراکز آموزشی و فرهنگی و مانند آنها قرار گرفته و در آستانه چاپ های بعدی قرار دارد.

ایمیل نویسنده: zamani.i.l.institute@gmail.com