مازندنومه، احسان شریعت: روستا در تعاریف علمی به طرق مختلفی تعریف شده است. در برخی از تعاریف محیط شهری و روستایی را با استفاده از تعداد ساکنان یا رقم جمعیت تفکیک می کنند.

در ایران تا سال 1365 رقم 5000 هزار نفر و در سرشماری سال 1365 رقم ده هزار نفر (به استثنای نقاطی که دارای شهرداری بوده اند) را واحد حداکثر جمعیت روستا قرار داده اند.

 علاوه بر عدد جمعیت معمولاً ملاک دیگری مثل فاصله مساکن افراد از هم یا میزان تراکم جمعیت را نیز در نظر می گیرند. در تعریف دیگری از روستا آمده است «ده یا قریه واحد سکونت و کوچک ترین واحد سیاسی در تقسیمات کشوری است و محل زندگی یا اجتماع گروهی از خانواده های روستایی است و مشتمل است بر چند واحد کار زراعی مانند بنه، صحرا، و غیره و یا محل کسب و کار». در کل برای روستا ویژگی هایی در نظر است :

1- محوریت تولید و فعالیت کشاورزی  2- اقتصاد معیشتی خودبسنده   3- روابط اجتماعی نزدیک و همبستگی بالا   4- تجانس فرهنگی و ...

در دهه های اخیر با رشد و پیشرفت تکنولوژی و ورود مدرنیزاسیون به جوامع، روستاها در اغلب نقاط جهان و همچنین ایران تغییرات زیادی را پشت سر گذاشته و چهره نوظهوری یافته اند.

 شکل معماری روستایی، استفاده از مصالح جدید برای احداث بنا، فرهنگ روستایی، اقتصاد روستا و موارد بسیار دیگر دستخوش تغییر و تحولات بسیاری شده است.

 این روند در روستاهای ایران کم و بیش یافت می شود. مازندران یکی از استان هایی است که به نظر می رسد به صورت تقریباً گسترده ای در معرض این تغییرات قرار گرفته است.

 روستاهای استان مازندران تا حد زیادی دیگر ویژگی های اصیل روستاهای مازندران را ندارند و به طور بسیار سریع به سمت الگوی نوینی از روستا پیش می روند؛ به طوری که دیگر برای نسل جوان حاضر و نسل های آینده هیچ تصوری از روستاهای گذشته وجود نداشته و نخواهد داشت.

روستاهای شمالی ایران همچون روستاهای مازندران ویژگی های مشترک و متمایزی نسبت به روستاهای دیگر نقاط ایران دارند. برخی از ویژگی های روستاهای مازندران همچون محوریت کشاورزی و دامپروری مشابه روستاهای دیگر نقاط ایران است. اما روستاهای استان مازندران تفاوت هایی نیز با روستاهای دیگر نقاط دارند. برای مثال یکی از اصلی ترین تفاوت ها توزیع مسکن های روستایی در روستاهای شمالی به حساب می آید.

روستاهای مناطق جلگه ای به دلیل خاک حاصلخیز و دسترسی به آب در اکثر مناطق، بیشتر به صورت پراکنده و نیمه پراکنده توسعه یافته و خانه ها در یک محل به صورت مجتمع جمع نشده اند. اما برای مثال یک روستای کویری معمولاً یک روستای مجتمع و غیر پراکنده است.

ویژگی های دیگری نیز روستاهای مازندرانی را از روستاهای دیگر مناطق جدا می کند. معماری روستایی در مناطق جلگه ای تا حد زیادی با معماری و نوع استفاده از مصالح در روستاهای دیگر مناطق فلات ایران متفاوت است. همین طور فرهنگ، زبان، روابط اجتماعی، تولیدات کشاورزی و غیره در روستاهای مازندران با اغلب روستاهای دیگر نقاط ایران تفاوت های بسیاری دارد.

بر همین اساس تغییر و تحولات روستاهای مازندران تا حدی مشابه و تا حدی متفاوت از تغییر و تحولات روستاهای دیگر نقاط ایران است. برای مثال استفاده از برخی مصالح ساختمانی در احداث خانه های روستایی در اغلب نقاط روستایی ایران باب شده که شکل معماری روستایی ایران را دچار تغییر می گرداند. اما آنچه تغییرات روستاهای مازندران را مورد توجه می سازد از دو جنبه است:

جنبه کمی: تغییرات روستاهای مازندران و دور شدن از بسترهای مادی و فرهنگی زندگی روستایی، شدیدتر از روستاهای دیگر نقاط ایران بوده است. به طوری که با کمی مداقه و مقایسه میان روستاهای مازندران و دیگر روستاها می توان به این موضوع پی برد. برای مثال استفاده از مصالح مدرن برای احداث بنا در مازندران بسیار بیشتر از مناطق دیگر رونق دارد.

 اقتصاد روستا در مازندران دستخوش تغییرات عدیده ای شده است. به نظر می رسد ورود مظاهر زندگی شهری به روستاهای مازندران، بیشتر از روستاهای دیگر نقاط است.  فرایند دور شدن از فرهنگ و سبک زندگی روستایی همچون زبان، پوشش، هنر و موسیقی، تغذیه، آداب و رسوم، خلق وخو، منش و غیره در روستاهای مازندران تا حد زیادی شدیدتر از روستاهای دیگر نقاط ایران است.

جنبه کیفی: تغییرات روستاهای مازندران جدا از روند کلی تغییرات روستاها، تغییرات خاص خودش را نیز دنبال می کند. به طوری که برخی از ویژگی های بسیار متمایز تنها مختص روستاهای مازندران می باشد. این تغییرات عمده که چهره روستاهای مازندران و همچنین روستاهای شمال کشور را به کل متفاوت ساخته است، هویت زندگی روستایی را رو به نابودی می برد. برای مثال اغلب روستاهای شمالی به تفرجگاه شهری ها تبدیل شده و ساخت و ساز ویلاهای بسیار مدرن، چهره روستاها را به مناطق پاره پاره ای از ویلاها که به طور بی نظمی گسترش یافته اند تبدیل کرده است.

 با توجه به دو تغییر کمی و کیفی بیان شده در فوق که در روستاهای مازندران بسیار مشهود است، می توان نتیجه گرفت روستاهای مازندران هر روز بسیار بیشتر به سمت الگوی بی نظمی از فرم زندگی اجتماعی و توسعه ساختارهای زیربنایی پیش می روند.