مازندنومه؛ سرویس اجتماعی، دکتر علی فلاح: خوشبختی اجتماعی تنها با سفارش و موعظه و توصیه و اندرز قابل تحقق نیست بلکه مطابق با شرایط و اقتضائات جهان جدید باید ساز و کاری مدرن طراحی و تدوین کرد تا با اجرای آن، همه نیازهای جسمی وروحی و روانی همه افراد جامعه  بر طرف شود، بدیهی است که در صورت بر طرف شدن همه نیازهای آدمی به صورت طبیعی، رضایتمندی فردی و در نتیجه آن خوشبختی اجتماعی به وقوع می پیوندد.

   مکانیزم و سازوکار منطقی و عالمانه ی ایجاد نشاط اجتماعی و رسیدن به خوشبختی همگانی  و رضایت جمعی آن است که سازمان هایی به وسیله خود مردم به وجود آید تا مردم خودشان در ایجاد خوشبختی شان مشارکت داشته باشند و همه مردم حداقل در یکی از این سازمانها ی مردم نهاد اعم از رسمی یا غیر رسمی عضو شده، مستمراً در داخل آن آموزش ببینند و یا در آن انجمن تمرین مهارت های زندگی کنند و نیازهای جسمی و روانی اشان را بر طرف سازند و تجربه های مفید شان را به یکدیگر انتقال دهند.

  شاید برای برخی این سوال ایجاد شود که چرا همه مردم باید عضو حداقل یک تشکل باشند؟ پاسخ آن است که مردم دو گروهند: یا توانایند و برخوردار از تمکن مالی و اقتصادی و فکری، و یا ضعیفند و نیازمند به حمایت، اما هر دو گروه در نیاز به آموزش و دانستن و  یادگرفتنِ همیشگی وجه مشترکی دارند؛ زیرا جهان درهر لحظه جدید می شود بنابراین تغییرات سریع که محصول رشد روز افزون دانش و تکنولوژی و فن آوری ارتباطات جهان جدید است، نیاز به دانستنِ اقتضائات این تغییرات گسترده را برای ما به یک ضرورت انکار ناپذیر تبدیل کرده است.

به عبارت دیگر در جهان جدید هیچ کس بی نیاز از دانستن نیست. بنابراین در این میان جوامعی که همگام و متناسب با تغییرات سریع و گسترده جهان، آموزش می بینند و یاد می گیرند که چگونه خودشان را با شرایط جدید منطبق سازند، کمتر دچار چالش و آسیب شده، هزینه ی کمتری می پردازند.

  این آموزش و یادگیری وقتی اثر بخش و کارا خواهد بود که پیوسته و مستمرّ باشد،در این میان  تنها نهادی که می تواند آموزش مستمّر و منطبق بر نیازهای طبیعی افراد محلّات در همه سنین را سازماندهی و مدیریت کند سازمان های مردم نهادی هستند که به صورت خودجوش و داوطلبانه در محلّه ها و منطقه ها شکل گرفته اند ویا امکان آن را دارند که شکل بگیرند.

    ورزش، موسیقی،هنر،باورهای ایمانی، تغذیه مناسب، مطالعه، کار، رعایت نکات ایمنی، تقویت اعتماد به نفس، احساس عزّت مندی اجتماعی،مهارت ارتباط،روابط سالم اجتماعی و... را می توان در سازمان های مردم نهاد به صورت چهره به چهره با حد اقل هزینه به اعضای انجمن آموزش داد و این مسائل را در شخصیت افراد نهادینه و مشکلات مربوط به آنها را حل کرد.

نیاز نیست که سازمان های مردم نهاد خود از همه ی امکانات برخوردار باشند بلکه اعضای اصلی این سازمان ها به لحاظ وزن و اعتبار اجتماعی اشان می توانند در قالب یک قرارداد،تفاهم نامه ویا تعامل و همکاری سازنده با انواع مراکز خصوصی یا دولتی خدمات دهنده به گونه ای عمل کنند که خدمات قابل قبولی را از این مراکز مختلف برای اعضای شان بگیرند.

سازمان های مردم نهاد از جمله ی مراکز تعدیل کننده خدمات اجتماعی به نفع اقشار آسیب پذیر جامعه هستند. سازمانهای مردم نهاد حلقه های نهادمند و تشکیلاتی بین مردم و دولت یا دستگاه های اجرایی هستند این نهادها مطالبات مردم را نظم و نسق داده آنها را در چارچوب قوانین، مقررات و آیین نامه ها پی می گیرند. سازمانهای مردم نهاد مشارکت مردم را در موضوعات مختلف و متنوع، سازماندهی واثر بخش می کنند. بنابراین هر گونه کمک و حمایت دولت و دستگاههای اجرایی به آنان در حقیقت کمک به گشایش سریع تر کار فروبسته خلق و کمک به کاهش انواع آسیب های ریز و درشت اجتماعی است.

امروزه تأسیس سازمان های مردم نهاد و آموزش، پشتیبانی و حمایت از آنان از آب و نان نیزبرای جامعه ما ضروری تر است. دقیقاً برای آنکه آب و نان مادی و آبرو و اعتبار معنوی بی تبعیض به همه اقشار جامعه برسد و برای آنکه افراد کمتر ذلیل ادارات دولتی بشوند،وادارات دولتی نیزبا کم کردن حجم عمل اداری اشان چابک تر و کارآمدتر شوند و نیز در وقت شان صرفه جویی شده فرصتی برای اندیشیدن و برنامه ریزی عالمانه تر داشته باشند و هزینه های شان کاهش بیابد، باید این نهادهای عام المنفعه و فرهنگ ساز و پیشگیری کننده در محلّات مختلف شکل بگیرد. بدون شکل گیری این نهادها حقوق شهروندان برای بهره مندی از خدمات شهری یا به آنها داده نمی شود و یا در اعطای آن سلیقه ای و بی برنامه و فصلی و قطره ای عمل می شود.

روان شناس صاحب نامی چون مزلو نیازهای انسان را به دو دسته تقسیم نمود: تعدادی از نیازها را در قالب نیازهای کمبود تعریف کرد که چهار نیاز یعنی نیاز فیزیولوژیک، نیاز به ایمنی، نیاز به تعلّق داشتن و نیاز به احترام و تشویق در این قالب جای می گیرند. و تعدادی دیگر از نیازها را در قالب نیازهای رشد جای داد که سه نیاز یعنی نیاز به دانستن و فهمیدن، نیاز به زیبایی شناختی و نیاز به خودشکوفایی در قالب نیازهای رشد جای می گیرند.

بدیهی است تا چهار نیاز اولیه شهروندان که از نیازهای کمبود است بر طرف نشود حس نیاز رشد یعنی( فهمیدن، زیبایی شناسی، خودشکوفایی) در آنها زنده نمی شود.

       آن نهادی که می تواند سطوح روانی و انواع نیازها و نوع کمبودها و گرایش ها و سلیقه های متنوع افراد محله را دقیق و با رعایت تمام جوانب آنالیز کند و مطابق با آن برنامه و طرح برای رفع یا کاهش آن تدوین نماید سازمان مردم نهادی است که به صورت طبیعی و داوطلبانه در همان محله یا منطقه شکل می گیرد.

اینکه امروزه سازمان های مردم نهاد موجود استان و کشور چه وضعی یا چه وزنی دارند و کمیّت شان چند و کیفیّت شان چیست، قضاوتی است که نگارنده  توان و امکاناتی  برای ارزیابی آن  ندارد، اما به دلایل عقلی و تحقیق و پژوهش و تجربه به این نتیجه رسیده است که همان طور که کامپیوتر و تلفن و فکس از دستاوردهای مهم علم جدید است و هزاران حسنه و احتمالاً اندکی  مضّرت هم در پی دارد، به همان نسبت برای تنظیم و تلطیف و بهبود روابط اجتماعی در جهان جدید سازمان های مردم نهاد تنها راه و ساز و کار وتنها نهاد استمراری ایجاد رضایت و خوشبختی اجتماعی است.

ممکن است به صورت دستوری برای بخشی از مردم، آن هم برای مدتی خاص و به صورت  فصلی بتوان خوشبختی ایجاد کرد اما برای ایجاد خوشبختی برای همه مردم در همه فصول به صورت مستمر و لاینقطع هیچ راهی جز سازماندهی همه مردم در قالب تشکیلات مردم ساخته و نه دولتی وجود ندارد.

پس همان طور که تلفن همراه را به عنوان  یک تولید سخت افزاری در جهان جدید  به درستی از بازارجهان جذب و جلب کردیم و هر یک از ما یکی یا دو تایی از آن را به جیب انداختیم، در ایجاد سازمان مردم نهاد که دستاورد فکری و مفهومی و نرم افزاری جهان جدید برای برون رفت از آسیب های آن است امروزه درنگ نکنیم که فردا دیر است.

طلاق، اعتیاد، تصادفات، بیماری های خاص و خطرناک، سرقت، خودکشی، کودک آزاری، آلودگی آب،هوا، طبیعت و زمین و... و ده ها آسیب از آسیب های اجتماعی و فرهنگی و بهداشتی و زیست محیطی نتیجه ی ندانستن و انباشته شدن انواع نیازهای  برآورده نشده است، همه این آسیب ها از طرف کسانی اتفاق می افتد که یا وجدانشان بیدار نیست و یا نوعی بی پناهی و بی تعلّقی بر زندگی فردی و  و خانوادگی و اجتماعی شان سایه انداخته است.

    وقتی فردی دچار فقر مادی یا فقر فرهنگی شود فرد برخوردار هم از آسیب های احتمالی رفتار های نا بهنجاراو بی نصیب نخواهد بود چرا که از مسیر فقرِ فقیر، امنیت، آرامش و همه شئون زندگی فردی و اجتماعی فرد برخوردار نیز تهدید می شود!

بنابراین امروزه بر همه ما لازم است به جای اینکه بودجه ها را به سوی درمان یعنی پاسگاه، دادگاه، زندان، بیمارستان و... سوق دهیم جهت گیری اراده ای، بودجه ای،  امکاناتی وبرنامه ای جهت گیری پیشگیرانه باشد.

 تأسیس و تقویت سازمان های مردم نهاد برای پی گیری آموزشِ مستمّر و پیشگیری از انواع و اقسام آسیب های ریزو درشت درمبداء،  یک ضرورت انکار ناپذیر و یک راهبرد بنیادی است.

پیشگیری بهتر از درمان نباید یک شعار صرف تلقی شود بلکه هم دولت محترم باید در اجرای تمام برنامه های توسعه ای و جهت گیری های بودجه ای به عمل به این شعار بنیادی پایبند باشد و هم نمایندگان محترم مجلس با سرعت بخشیدن به تصویب قانون سازمانهای مردم نهاد دولت را در این راهکار مهم برای خروج از مشکلات و پیشگیری از آسیب های احتمالی یاری کنند.

     نتیجه آنکه همه آسیب ها از ندانستن هاست ونا آگاهان بیشتر از اقشاری هستند که  هیچ پناهی نداشته ویا به هیچ پایگاهی احساس تعلق ندارند، و دانستن هم تنها از مسیر آموزش امکان پذیر است و آموزش هم اگر مستمرّ نباشد و در قالب تشکیلات هدفمند نشود نتیجه بخش نیست، بنابراین بهترین،آشناترین، ملموس ترین و  نزدیک ترین نهاد به مردم و نیازهای شان و استمراری ترین نهاد برای آموزش همه اقشار مردم، سازمان های مردم نهادند که به صورت خود جوش و طبیعی از بطن و متن مردم  ظهور و بروز می یابند.
پس سازمان های مردم نهاد را توانمند کنیم تا اقشار آسیب پذیر بجای بی پناهی و احساس بی تعلّقی، در داخل این نهادها  عزّتمندی،کرامت، اعتماد به نفس و احساس تعلّق اجتماعی را تجربه و تمرین کنند تا پس از آن در متن جامعه به کنش مسئولانه و زندگی آبرومندانه و شرافتمندانه اشان ادامه دهند.

در دولت تدبیر و امید با این تدابیر می توانیم امید را در لایه های مختلف اجتماعی نهادینه کرده،نشاط و خوشبختی را افزایش داده، چشم اندازی روشن برای همه مردم که از  سرمایه های گران سنگ اجتماعی اند ترسیم نماییم.

ایمیل نویسنده: Afra_64@yahoo. Com