يکشنبه 2 اسفند 1383-0:0
قوم بني اسددر ساري
گزارش خبري از:علي برزگر،کارشناس ميراث فرهنگي مازندران
مراسم محرم در همه شهرهاي ايران با شباهتهاي زياد و تفاوتهاي اندكي برگزار ميشود. يكي از رسمهايي كه خاص مردم شهرستان ساري در استان مازندران است راه افتادن قوم بني اسد است. پس از شب عاشورا دستههايي از مردم تحت عنوان قوم بني اسد يا قوم بيل و كلنگ دور هم جمع ميشوند و با خواندن نوحه براي امام حسين عزاداري ميكنند. تاريخچه قوم بيل و كلنگ به زمان وقوع حادثه عاشورا باز مي گردد كه قوم بني اسد با بيل و كلنگ به كربلا رفتند تا پيكر شهدا را دفن كنند.
در محله اي از شهرستان ساري چند روز قبل از شروع ماه محرم علم را با احترام و تكريم از خاندان علمدار تحويل گرفته و پس از پايان مراسم مجددا آن را به خانواده علمدار برمي گردانند.
در روزهاي تاسوعا و عاشورا عزاداري، سينه زني، زنجير زني و در قديم قمه زني رواج داشته و مردم محلي نذورات خود را به صورت پذيرايي از مهمانان و عزاداران به صرف نهار و شربت مي دادند و همچنين در مراسم سوم تا هفتم اربعين حسيني اصطلاحا خرجي داده با تهيه و تداركات شام و نهار از عزاداران پذيرايي ميكنند.
بعد از پايان مراسم عاشورا، مردم مراسم شام غريبان را در حالي كه شمع روشن در دست دارند، به سمت حسينيه، تكايا، مساجد و قبرستان حركت كرده و به زيارت اهل قبور ميپردازند.
اين هياتها با خواندن نوحه، عزاداري مي كنند و در محلات و كوچه ها در جلوي منزل هر كس كه متوفي دارد فاتحه مي خوانند و معمولا اهالي بعضي منازل با دادن نذوراتي چون حلوا، خرما، شربت، ميوه و ... از هيات عزادار، پذيرايي مي كنند.
مازندران با توجه به بافت سنتي شهرها، داراي محلات قديمي است كه در هنگام تشكيل هيات هاي عزاداري و دسته با حمل علم، كتل، نخل (نخل شبيه سازي و يادآوري تابوت است) و يا چوب هايي بلند كه با پارچه هايي با رنگ هاي سبز و سياه پوشانده شده، حركت مي كنند. معمولا علم و يا نشانه بزرگ كه متعلق به محلات قديمي تر بوده پيشاپيش ساير دسته ها حركت كرده و هيات هاي ديگر با خم كردن لنگر علم به هيات هاي ديگر اصطلاحا سلام و اداي احترام مي كنند. در اين ميان قرباني كردن گوسفند در پاي علم و دادن خلعتي همچون پارچه ... به فرد علمدار مرسوم است.
سازهاي مورد استفاده در محرم معمولا سنج، طبل، شيپور، فلوت، دهل و در قديم كرب زني (دو تكه چوب كه مانند سنج به همديگر مي كوبند) بوده است.
از ديگر مراسم انجام شده در اين ماه، مي توان به مراسم تعزيه به خصوص اجراي تعزيه دو طفلان مسلم و وقايع روز عاشورا اشاره كرد. در تعزيه معمولا ابزاري چون شمشير، شلاق، اسب ذول الجناح، خيمه، گهواره علي اصغر، طبل، شيپور، نيزه، كلاه خود، سپر، چكمه و لباس قرمز با پر گروه كفار و لباس سبز يا مشكي براي گروه معصومين استفاده مي شود.
همچنين اجراي مراسمي به نام مقابله خواني بين دو هيات عزادار مهمان و ميزبان اجرا مي شود.
مقابله خواني، خواندن اشعاري است كه حاكي از شرح مظلوميت هاي امام حسين و يارانش، و خاندان اهل بيت و دادگري ... و خوش آمدگويي و بدرقه شهداي صحنه كربلاست.