مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، سردبیر: پیش همایش تاریخ محلی مازندران صبح پنج شنبه در بنیاد حریری بابل برگزار شد.

در این پیش همایش جمعی از مسئولان شهری، معلمان تاریخ، فعالان فرهنگی و رسانه ای، استادان دانشگاه و علاقه مندان تاریخ محلی مازندران حضور داشتند.

این سومین پیش همایش شورای سیاست گذاری نخستین همایش بین المللی تاریخ محلی مازندران بود که به همت مرکز پژوهش و توسعه دفتر حسین نیازآذری -نماینده بابل- و همکاری آموزش و پرورش این شهر و بنیاد علمی محمدرضاحریری برگزار شد.

همایش اصلی 7 اسفندماه در ساری برپا خواهد شد.

* تاریخ درس روشنگری  می دهد

همت احمدی -رییس آموزش و پرورش بابل- نخستین سخنران برنامه بود که گفت: تاریخ بهترین چراغ راه گذشت زمان است.

او با بیان این که تاریخ درس روشنگری به ما می دهد، ادامه داد: امروز ما، تاریخ آیندگان خواهد بود.

احمدی افزود: بابل 12 هزار معلم و 74 هزار دانش آموز دارد.

*همایشی به دور از مسایل سیاسی

دکتر علی رمضانی پاچی -دبیر علمی همایش تاریخ محلی مازندران- سخنران دوم بود که بیان داشت: به همت انجمن تاریخ محلی ایران تاکنون 4 دوره نشست علمی تاریخ محلی برگزار شده که پژوهشگران مازندرانی، از دوره سوم در این نشست ها که در اصفهان و مشهد برگزار شده، شرکت کردند.

وی افزود: پنجمین نشست که برای نخستین بار به صورت بین المللی اجرا می شود، 7 اسفندماه با محوریت تاریخ مازندران در ساری برپا خواهد شد.

رمضانی با بیان این که 5 سخنران خارجی از کشورهایی چون آمریکا، آلمان و روسیه داریم که درباره تاریخ محلی مازندران سخنرانی خواهند کرد، تصریح کرد: این همایش بزرگ، فقط مختص تاریخ نیست و وجوه دیگر فرهنگ مازندران نیز بررسی می شود.

این استاد دانشگاه با اشاره به این که همایش بین المللی تاریخ محلی مازندران به صورت غیردولتی و به دور از مسایل سیاسی، توسط تعدادی از علاقه مندان و پژوهشگران منطقه کلید خورده است، تاکید کرد:  از مهرماه کارمان را آغاز کردیم که تاکنون نماینده ولی فقیه در استان، استاندار و معاونان ایشان و تعدادی دیگر از اداره ها و سازمان های دولتی، قول همکاری با ما داده اند.

رمضانی با بیان این که شهرگرایی آفت مازندران است، افزود:  این همایش، مربوط به تاریخ محلی ساری نیست و به همه استان از شرق تا غرب تعلق دارد.

دبیر علمی نخستین همایش تاریخ محلی مازندران در ادامه گفت: تاکنون 172 چکیده مقاله و اصل 125 مقاله به دبیرخانه همایش رسیده که بیش از 70درصد مقاله ها را غیر مازندرانی ها درباره منطقه ما نوشته اند.

وی با اشاره به این که 10 مقاله از سوی پژوهشگران خارجی ارسال شده است، یادآور شد: بیش از 30 داور در رشته ها و گرایش های مختلف از شهرها، دانشگاه ها و مراکز علمی گوناگون استان و خارج از استان، مقاله ها را داوری خواهند کرد که به صورت کتاب، در روز برگزاری همایش ارائه خواهد شد.

* نگاه فرهنگی در مسئولان وجود ندارد

در ادامه لطف الله محمدنژاد -رییس مرکز اسناد و کتابخانه ملی مازندران-  به جایگاه دعوت شد که در مقدمه گفت:  تحت تاثیر کار بزرگ زنده یاد محمدرضاحریری قرار گرفتم و تاسیس این مرکز علمی برای بابل و استان برکات زیادی داشته است.

وی در ادامه با بیان این که در دولت تدبیر و امید برای نخستین بار مرکز اسناد و کتابخانه ملی در مازندران راه اندازی شده، افزود: در شگفتم که چرا استانی مثل سیستان وبلوچستان بیش از 20 سال است نمایندگی مرکز اسناد دارد و ما تازه 8 ماه است که از این امکان برخوردار شده ایم؟!

محمدنژاد با بیان این که بانک اسناد خوبی را فراهم کرده ایم، تصریح کرد: کسانی که در منازل شان سندی قدیمی دارند می توانند یک نسخه از اصل یا کپی آن را  به مرکز تحویل دهند تا مورد استفاده پژوهشی قرار  بگیرد.

وی در ادامه با بیان این که همایش های علمی باید به دست اهلش سپرده شود، نه نهادهای دولتی، یادآور شد:  نگاه فرهنگی در مسئولان وجود ندارد و اگر به همایشی دعوت شوند، چند دقیقه می نشینند و می روند.

این مسئول در پایان گفت: هویت یک ملت فرهنگ است نه ساختمان اداری و میز و صندلی.

* تاریخ نویسان خود را وابسته به دولت و حکومت نکنند

در ادامه همایش عمران پور -شاعر بابلی- شعری محلی خواند و سپس استاد حسن انوشه -مترجم، دانشنامه نویس، تاریخدان و نویسنده اهل بابل- برای سخنرانی دعوت شد.

وی با شعر «ندیدم خوشتر از مازندران جا/الهی خیمه ما زن در آن جا» که منسوب به اعتمادالسلطنه است، سخنش را آغاز کرد و گفت: ما تبری ها نقش بسیار موثری در تاریخ و فرهنگ ایران داشته ایم و هرچند دیرتر از سرزمین های دیگر تسلیم عرب ها شدیم، ولی اسلام را با عشق و جان پذیرفتیم.

این پژوهشگر با بیان این که برای نخستین بار نام مازندران در کتاب«علی نامه»آمد، بیان داشت: مازندران شاهنامه با مازندران ما فرق دارد و پژوهشگری غربی گفته مازندران یعنی سرزمین یا دره ی آدم های تنومند.

انوشه با اشاره به این که تبری ها در مثل عرب ها نیز حضور دارند، افزود: زمانی مثقله شیبانی به تبرستان آمد  که تبری ها او  وسربازانش را در جنگل ها کشتند. بعد از آن هروقت عرب ها می خواستند از کاری محال و نشدنی مثال بزنند ، می گفتند: هر وقت مثقله از تبرستان برگردد؛ یعنی هیچ وقت!(تشویق حاضران)

این مترجم و نویسنده برجسته با بیان این که ما در قیاس با ولایت های دیگر از بعد فرهنگی و تاریخی غنی تر هستیم، ادامه داد: کتاب «تاریخ طبرستان» نخستین اثری است که در این زمینه وجود دارد و از دوره ملاشیخ علی گیلانی به بعد تاریخ «مازندران» پدید آمد و پیش از آن تاریخ «تبرستان» داشتیم و نه مازندران.

وی با بیان این که آخرین کتاب کلاسیک در زمینه تاریخ مازندران، «التدوین فی احوال جبال شروین» اعتمادالسلطنه است، تصریح کرد: اعتمادالسلطنه کتاب های زیادی نوشته است که به احتمال کار خودش نیست و دیگران برایش نوشته اند.

این پژوهشگر تاریخ به متن کتابی از صادق هدایت اشاره کرد و افزود: هدایت نوشته « حاجی آقا گفته می خواهد سه کتاب بنویسد، اما هنوز نویسنده اش را پیدا نکرده است!»

انوشه در ادامه به ارزش و اهمیت کتاب هاومنابع تاریخی مازندران اشاره کرد و گفت: این کتاب ها علاوه برآن که مسایل و رویدادهای روزگار خودشان را بیان کرده اند،  به منابعی که در گذشته بوده و از بین رفته نیز اشاراتی داشته اند و گاه متن کامل آن کتاب ها را در اثر خود آورده اند.

مترجم «تاریخ ایران کیمبریج» با بیان این که گاه تاریخ نویس ها گرفتار شوونیسم محلی می شوند، تاکید کرد: برخی سرزمین خودشان را در کنار ایران نمی بینند، در حالی که باید گفت سرزمین ها، شهرها و استان ها، تنها تکه هایی از پازل  ایران بزرگ هستند.

وی استدلال کرد: ما مازندران را دوست داریم، ولی نباید از یاد برد که جای جداگانه ای نیست و بخشی از ایران سیاسی است که ایران سیاسی هم بخشی از ایران فرهنگی است که از بنگال تا بوسنی بود.

سرمولف دانشنامه ادب فارسی با بیان این که در دوره ای در هند برای استخدام، آزمون زبان فارسی می گرفتند، تصریح کرد: بسیاری از فرهنگ ها مانند برهان قاطع یا فرهنگ نظامی در هند نوشته شد.

 مترجم کتاب «ایران در سپیده دم تاریخ » در ادامه به تعدادی از نویسندگان اروپایی که آثار و اشعار فارسی دارند اشاره کرد و گفت:  در نوشتن تاریخ اندکی زبان شناسی لازم است تا مثلا" ننویسند تبریز یعنی شهری که تبش ریخته شد! یا گفته شود زمانی امام حسن(ع) به این جا آمد و اسم منطقه ما مامطیر شد!

انوشه با انتقاد از برخی تاریخ نویسی محلی بیان دشت: یکی نوشته اولین برنجکار عالم مازندرانی بود یا اولین جایی که برنج کشت شد، مازندران بود، که معلوم نیست از کجا این حرف ها زده می شود و بهتر است افراد کم دانش وارد این حوزه ها نشوند.

وی در ادامه به دانش سکه شناسی اشاره کرد و گفت: سکه شناسی یکی از زوایای تاریخ ولایت هاست و در همین بابل من سکه هایی را در منزل فردی دیدم که ضرب اندلس داشت، اما آن فرد این سکه ها را که استخوان پدران ما بود، فروخت.

این مترجم مازندرانی در پایان با بیان این که کسی که می خواهد تاریخ محلی بنویسد خود را وابسته به دولت و حکومت نکند، تصریح کرد: در دولت گذشته به دنبال من آمدند تا دانشنامه مازندران را سرپرستی و تدوین کنم، اما دیدید که نشد و حتی بودجه آن در جای دیگری خرج شد!

* بیشترین اقدام را در حوزه سندپژوهی درباره مازندران انجام داده ایم

دکتر علی ططری -مدیرکل پژوهشی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی- سخنران پایانی همایش بودکه از مرکز تحت مدیریتش به عنوان یکی از مجموعه های باسابقه ی پژوهشی و آرشیوی کشور نام برد و ادامه داد: مازندران در دنیا حرف زیادی برای گفتن دارد.

وی با بیان این که مازندران سابقه شهرنشینی طولانی دارد و بر اساس کاوش ها، مستندات تاریخی مازندران پیدا شده، افزود: در حوزه اسناد ملی مرکز ما می تواند به شما کمک کند، چرا که سابقه 108 سال پارلمان در ایران را از سال 1285 به صورت آرشیو داریم.

ططری با بیان این که  پارلمان در ایران از ابتدا عدالت خانه بود و مردم عریضه برای ر فع مشکلات شان می آوردند، تاکید کرد:  الان هم مردم، مجلس را به عنوان مکان رفع مشکلات می شناسند.

وی با اشاره به این که 12 میلیون برگ سند از سال 1287 تا 1357 در مرکز اسناد مجلس وجود دارد، افزود: اسناد 7 دوره مجلس سنای قبل از انقلاب در مرکز ما نگه داری می شود.

ططری با اشاره به این که در رابطه با مازندران 134 کارتن سند در مرکز اسناد مجلس وجود دارد، ادامه داد: تنها از دوره نخست مجلس که به توپ بسته شد ما سندی نداریم، ولی از دوره های دوم به بعد 34 هزار برگ سند از مازندران نزد ما نگه داری می شود.

مدیرکل پژوهشی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی با اشاره به این که عرایض، انتخابات و کمیسیون ها مهم ترین بخش های اسناد مرکز ما هستند، تصریح کرد: سندهای مربوط به مازندران جزو کامل ترین اسناد مجموعه ما هستند.

وی با بیان این که ما در حوزه عکس و فیلم هم کار کرده ایم، گفت: تصویر نمایندگان و اعتبارنامه های آنان را در ادوار مختلف نیز در اختیار ماست.

ططری در ادامه به تهیه عکس عالمان شیعه از دوره صفویه که به صورت پرتره بود تا سال 1392 اشاره کرد و گفت: 14 هزار قطعه از این تصاویر، مربوط عکس علمای شیعه مازندرانی است.

وی با بیان این که برای نخستین بار در این همایش اعلام می کنم که به تازگی اسناد منتخب الممالک را خریداری کرده ایم، افزود: این مجموعه شامل وقف نامه ها، صورت حساب ها، احکام دولتی، وکالت نامه ها و...از دوره صفوی تا پهلوی اول است که به میرزا اصغرخان منتخب الممالک که اهل مازندران بود، تعلق دارد.

ططری ادامه داد: این مجموعه شامل 3784 برگ و بخشی از تاریخ مازندران است که هنوز فهرست نویسی نشده است.

وی با بیان این که مشروح مذاکرات مجلس در آرشیو ما موجود است، استدلال کرد: مورخان ما کم تر به این موضوع پرداخته اند  و مشروح مذاکرات می تواند به تاریخ محلی کمک کند، برای مثال وقتی تیمورتاش والی مازندران  و گیلان بود، شرح مذاکراتی از خود به جاگذاشته یا عدل الملک دادگر که سه دوره نماینده بابل بود، اما تاکنون مشروح مذاکرات مجلس مورد بهره گیری قرار نگرفته است.

ططری در ادامه به گزارش های دولتی که نه کتاب است و نه سند اشاره و تصریح کرد: در مرکز اسناد مجلس 26 هزار برگ گزارش دولتی داریم که بسیاری از آن ها مربوط به آب و برق و جمعیت و... مازندران است.

وی با اشاره به این که در حوزه مازندران قبل از انقلاب 38 گزارش دولتی وجود دارد، یادآور شد: قدیمی ترین گزارش مازندران به سال 1338 مربوط می شود که آمار جمعیتی شهرهای استان به تفکیک است.

این مسئول تعداد گزارش های دولتی مربوط به مازندران را در بعد از انقلاب 119 گزارش مهم اعلام کرد و بیان داشت: گزارش های مهمی از دهه 60 داریم که به اداره هایی چون آموزش و پرورش، جهادسازندگی، نیروی انتظامی، شهرداری، صداوسیما، صنایع دستی، دامپروری، شیلات و...مربوط است.

وی بیشترین اقدامات صورت گرفته مرکز اسناد مجلس را در حوزه سندهای مربوط به مازندران دانست و اظهار داشت:  بیشترین اقدام را در حوزه سندپژوهی درباره مازندران انجام داده ایم که 60 تا 70 درصد آن منتشر شده است.

ططری با اشاره به این که اسناد مازندران را از دوره دوم مجلس تا دوره پنجم یعنی از سال های 1287 تا 1304 خانم غلامحسین پور که مازندرانی است، در حال تدوین دارد، یادآور شد: اسناد مازندران مربوط به دوره پهلوی اول را مصطفی نوری -پژوهشگر سوادکوهی- تدوین کرد و به چاپ رسید.

این مسئول با بیان این که اسناد مازندران از سال 1313 تا 1317 در حال آماده شدن است که سال آینده در سه جلد چاپ می شود، افزود: چاپ سفرنامه محمدجعفرخان به مازندران با تلاش زنده یاد گلبن در سال 89 و چاپ کتاب خاطرات دکتر منوچهر ستوده  با نام «ره آورد ستوده» از سال 1315 تا 1357 نیز از اقدامات مرکز اسناد مجلس است.

وی اسناد را جزو شاخص های توسعه علمی هر منطقه دانست و ابراز داشت:  متاسفانه بیشتر پایان نامه های ما کپی، پیست است و شاید انتشار این اسناد، راهی برای خروج از وضعیت کنونی پایان نامه نویسی در کشور باشد.

* هزار برگ سند مجلس به مازندران اهدا شد

همایش در ساعت 11 صبح به پایان رسید و حاضران از بخش های مختلف بنیاد حریری بازدید کردند. عصر نیز در مراسمی هزار برگ سند مربوط به مازندران که در مرکز اسناد مجلس وجود دارد، به مرکز اسناد مازندران اهدا شد.

علی ططری در مراسم اهدای اسناد گفت: این اسناد از دوره دوم تا پنجم مجلس شورای ملی(1287 تا 1304) است که نخستین مجموعه از اسناد با موضوع مازندران در آرشیو مجلس است که هنوز منتشر نشده است و باید در نهایت دقت و سطح بندی امنیتی نگه داری شود.

مدیرکل پژوهشی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی با بیان این که این سندها از زوایای مختلف قابل تامل است، افزود: در حوزه مازندران در این دوره تاریخی اسناد زیادی به خصوص در زمینه اوضاع اجتماعی و فرهنگی در آرشیوها وجود ندارد.

علاوه بر اسناد مازندران از سال 1287 تا 1304 شمسی، مجموعه ای از گزارش های دولتی که در آرشیو مجلس وجود داشت، به مرکز اسناد و کتابخانه ملی مازندران اهدا شد.

ططری در این باره گفت: این مجموعه شامل گزارش های دولتی موجود در آرشیو مجلس، قبل  و بعد از انقلاب و به تفکیک موضوع است.