مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، سردبیر: مازندرونی/تبری جزو زبونای هند و اروپایی خنواده و هند و ایرانی زبون شاخله هسه که ونه ریشه و بِن دیار و پیدا نیه.

 پیشینه این زبون پرباره و قرن چهارم تا نهم هجری، به تبری کتاب(شعر و نثر) نوشتنه. امه زبون انده قِد و قوت داشته که حتی قرآن و مقامات حریری و چند کتاب مهم دیگه ره به تبری برگردون هاکردنه. یا مرزبان نومه که اصلش مازرونی بنوشت بیه. تومبی ادعا هاکنیم میون  زبونای ایران زمین، فقط مازندرونیه که اثرهای مکتوب هزارساله دارنه.

 زبون شناس ها گنه که زبون، هر موجود زنده دیگه ی دسّوری، اتا گدر دنیا انه و بعد گت بونه و آخرسر هم میرنه. زبونای قدیمی میرنه و ونه جا ره جدید زبونا گیرنه. البته این سال ها اما ویشترک شاهد بمردن زبونای محلی هسمی، تا دنیا بموئن اونا.

 تا 100 سال دیگه فقط 300 زبون دنیا دله موندنه و بقیه بین جه شونه. بعضی محققان گنه که امه زبون در حال بمردنه و انده دِر نیه که مازندرونی جزء زبونای بمرد محسوب بوه؛ یعنی این زبون، اتا زبون در معرض خطر جه، به اتا بمردِ زبون تغییر وضعیت دنه.

دوست داریم یا نداریم مازندرونیِ زبون دره میرنه؛ ونه نشونه ها هم اینائه: آموزش ندائن خنواده وَر جه و دنی بین نگرش مثبت نسبت به این زبون، جامعه محلی مازرون دله؛ محدود بیّن حوزه کاربرد این زبون جاهای مختلف سون مدرسه، دانشگاه، محل کار و کوچه و بازار دله و نفوذ زبونای معتبری سون فارسی و انگلیسی امه زبون دله.

کارشناس ها حفظ امه زبون وسه چند راه کار پیشنهاد هدانه تا اتی دِرتر مازندرونی زبون بمیره؛ از جمله:

1- اراده عمومی استان دله شکل بیره
2- زبون مازندرونی بنوشت بوه و از حالت شفاهی دَر بیه
3- اسم افراد و مکان ها محلی انتخاب بوه
4- رسانه های ارتباطی دله این زبون به کار بوره(سون پیامک محلی، وبلاگ نویسی مازندرونی، راه دم دائن سایت های اینترنتی به زبون محلی و بساتن برنامه های محلی رادیو و تلویزیون دله)
5- مستندسازی و ثبت و ضبط همه رفتارهای امه زبون
6- شعر باتن به زبون مازندرونی و حتی استفاده این زبون جه، زمینه های مذهبی سون مداحی های دله.

***

اصل 15 قانون اساسی امه کشور دله بموئه که: « زبان و خطِ رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آن‌ها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است.» »

بر اساس این اصل زبون محلی تونده مدرسه ها دله تدریس بوه که البته اصل 15 امه قانون اساسی موافق و مخالف هایی هم دارنه.  مخالفا گنه آموزش زبون محلی وحدت کشور و زبون فارسی ره صدمه رسندنه، اما موافقا گنه با ترویج و تدریس زبونای بومی، همدلی و اتحاد اقوام ویشتر و زبون فارسی تقویت بونه.

سال ها هسه که طبق اصل 16 قانون اساسی، زبون عربی دره مدرسه ها دله تدریس بونه، ولی ضربه ای به زبون فارسی نزو؛ همین وسه نتومبی باریم ترویج و تدریس زبون محلی، به زبون رسمی کشور صدمه رسندنه.

پییزسال 90 بیِه که طبق بخشنامه ی استاندار اون گدر مازندرون -سیدعلی اکبر طاهایی- قرار بَیّه مدیران جلسات اداری دله محلی گپ بزنن.

 مدیرکل آموزش و پرورش مازندران اون گدر اتا جلسه دله به زبون فارسی باته که: «تجربه مره ثابت هاکرده آذری ها هر جای دنیا هئی جا رسنه، به شه زبون صحبت کنه، اما مازندرونی ها امبا شه شهر و دیار دله هم خامبی حرف بزنیم مشکل دارمبی و فارسی گپ زمبی. زمینه ای ایجاد نکردمی که امه وچون شه بوورها ره  عملی هاکنن و حجابی این زبون سر دکته. »

 همین جلسه دله که آخرای آبان سال 90 برگزار بیه، استاندار وقت مازندرون هم به گويش غرب استاني صحبت و تاکید هاکرده که فرماندارای تنکابن و رامسر هم با گویش گیل- ماز حرف بزنن.

 طاهایی اون روز یادآوری هاکرده که تا جایی که مقدوره جلسه ها دله مازندرونی صحبت بوه و آموزش زبون مازرونی مدرسه ها دله و محلی گپ بزوئن جلسه ها دله ره بخشنامه هاکرده.

اون بخشنامه سون خله از تدبیرها و بخشنامه های ادرای دولت قبلی اجرا نیه و اگر هم بیه کج دار و مریز و وله ول اجرا بیه. امسال اما معاونت آوزش ابتدایی اداره کل آموزش  وپرورش مازندرون اتا کار و حرکت جالب هاکرده تا زبون و فرهنگ مازرونی ره بین خنواده ها بوره. اون هم چاپ و نشر پیک نوروزی به نوم «روجین» بیه، ابتدایی وچونای وسه، 16 صفحه ی دله و کامل به زبون مازرونی.

روجین عید امسال اتا دریچه بیه که هم خنواده ها و هم وچونا ره گت دشت فرهنگ و زبون مازندرونی ره نشون هادا. محصلای ابتدایی روجین جا نوروزخونی، شعر محلی، تقویم تبری، نوم قدم و جدید شهرهای استان، مفاخر استان سون امیر پازواری و امیرمازندرانی، بازی ها و سرگرمی های بومی، موسیقی و چیستان های مازندرونی، واژه ها و...جه آشنا بهینه.

روجین هرچند  بی ایراد و اشکال نیه، انده محتوا و درون مایه غنی و خجیر و خارک دارنه و انده فکر و ذهن خنواده ها ره درگیر بوم گرایی کنده که ونه رِز اشکال ها بدی نوونه.

این حرکت ره قدر دومبی و ارمون دارمبی مدرسه ها دله زبون و فرهنگ امه سامون ویشتر از این بدی بوه تا بمردن زبون مازندرونی اتی دمبال تر دکفه و اما بتونیم ویشتر این زبون قدیمی و گنج ارزشمند جه نگهبانی هاکنیم.