دوشنبه 22 خرداد 1385-0:0

سفید چاه؛ نخستین قبرستان مسلمانان در ایران

فاطمه انتصاری


 توضيح:گزارش زير نخستين بار در مجله الکترونيکي7sang پخش شد.مدتي بعد نيزpeik net به پخش آن اقدام کرد.پس از نشر اين گزارش در mazandnume محمد عظيمي-پژوهشگر بهشهري-يادداشتي براي ما فرستاد و در اصل کار خانم انتصاري تشکيک ايجاد کرد.وي گفته که سفيد چاه قديمي ترين قبرستان مسلمانان نيست وقدیمی ترین سنگ مزار این گورستان مربوط به سال 634 هجری قمری است.فیلمی مستند هم با نام "سفیدچاه" بر اساس تحقیقات عظيمي از این مکان تاریخی ساخته شده است که به زودي از تلويزيون پخش مي شود.از توضيحات محمد عظيمي سپاسگزاريم،اما مطالب جالبي نيز در گزارش فاطمه انصاري" وجود دارد که به يک بار خواندنش مي ارزد.اصل يادداشت عظيمي هم  در پايان گزارش آمده است. 

نخستین قبرستان مسلمین در ایران؛ قبرستانی عجیب با قدمت ۱۲۰۰ سال با نقش‌های عجیب‌تر روی سنگ‌هایش در روستایی به نام "سفیدچاه" واقع است. قبر ملک بادله حاکم شمال در این گورستان قرار دارد. اگر چه این روزها کمتر کسی به سنگ‌های فرو رفته در خاک این قبر اعتنا می‌کند.

کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَنَبْلُوکُم بِالشَّرِّ وَالْخَیرِ فِتْنَةً وَإِلَینَا تُرْجَعُونَ ﴿ انبیاء : 35 ﴾

هر انسانى طعم مرگ را مى چشد .و شما را با بدی ها و خوبی ها می‌آزماییم ،و سرانجام به سوى ما بازگردانده مى‌‌شوید.


قبر ملک بادله حاکم شمال در این گورستان قرار دارد.اگر چه این روزها کمتر کسی به سنگ‌های فرو رفته در خاک این قبر اعتنا می‌کند.


ابراهیم، منصور و عبدالرحمن سه فرزند امام موسی‌ابن جعفر(ع) و چندین تن از سادات مرعشی که روزگاری در آمل حکومت می‌کردند در سفیدچاه مدفون شده‌اند.


ضریح چوبی امام‌زاده که با گنبد نقره‌گونش در دل این دره زیبا می‌درخشد بنا بر نوشته‌ی کنده‌کاری شده‌اش ۸۴۰ سال قدمت دارد.


سفیدچاه که به روایت قبر حاج جرجیس سفیدجايی، سفیدجا و در روایت‌های دیگر اسپ ِ‌چاه، اسپ ِ تن و روبار نامیده شده در دره‌ای میان کوه‌های هزارجریب از رشته‌کوه همیشه باشکوه البرز، در بهشهرِ مازندران ِهمیشه واقع است جایی که مهربانی اجدادم را در آغوش خاکش پذیرفته است.


در توضیح بیشتر باید بگویم روستاییان و اهالی حدود ۴۴ روستا که مرکزش"سفیدچاه" است معتقدند خاک سفیدچاه مانند خاک وادی السلام است و جسد را تا سال‌ها سالم نگه می‌دارد.


نقش‌های قبور بنا بر روایتی بر اساس شغل مرده کشیده‌ می‌شد اما کمی بیشتر که دقت کردم این مورد کمتر رعایت می‌شد و بیشتر حال و هوای حکاک در آن‌ها مشاهده ‌می‌شود. و انصافا بعضی از این تصویرسازی‌ها به نقاش‌های خوان میرو؛- نقاش، مجسمه ساز، گرافیست و طراح اسپانیایی (۱۹۸۳-۱۸۹۳)- پهلو می‌زند!

پس از مرگ آخرین بازمانده‌ی سنگ‌تراشان و حکاکان مصیب‌محله، عمر حکاکی روی سنگ‌ها به ویژه سنگ‌های سیاه نیز به پایان رسیده است.(7sang)