مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، کلثوم فلاحی: نشست پژوهشی «جستاری در زمینه‌شناسی نسخ تعزیه» با حضور مهدی دریایی از کارشناسان حوزه تعزیه، در حوزه هنری مازندران برگزار شد.

مهدی دریایی از تعزیه‌خوانان مطرح کشور است و خود را پشت هفتم تعزیه معرفی کرد و به پژوهش‌های خود در زمینه تعزیه پرداخت.

این کارگردان تعزیه با اشاره در 20 سال پژوهش در زمینه تعزیه، گفت: تاریخ تعزیه در کشور ما به 301 سال قبل مربوط است و نقطه طلایی تعزیه ایران در زمان قاجار با ساخت تکیه دولت شکل گرفت.

دریایی با بیان اینکه در سال 89 هنر شبیه‌خوانی ثبت جهانی شد، تصریح کرد: هنر تعزیه از سه عنصر کلام منظوم، متن و موسیقی تشکیل شده و اگر این سه عنصر نباشد تعزیه شکل نمی‌گیرد.

وی با بیان این که این نظم است که تعزیه را از تئاتر جدا می‌کند، تصریح کرد: بازیگری در تعزیه تمرین ندارد و بازیگر در تعزیه، خلاقیت دارد و نسخه‌خوان هر هنری که دارد پیاده می‌کند.

این پژوهشگر حوزه تعزیه با بیان اینکه در تئاتر، کارگردان پشت صحنه است اما در تعزیه، کارگردان در میدان بازی است، خاطرنشان کرد: در تعزیه نشان‌ها را داریم و هر رنگی، شخصیتی را نشان می‌دهد و با یک تشت آب می‌توان فرات را نشان داد.

دریایی با اشاره به اینکه روایتگری صحیح تاریخ و مقتل‌خوانی از مسائل مهم در تعزیه است، اظهار کرد: تعزیه ظرفیت بسیار بالایی در آموزش تعالیم دینی دارد.

این فعال هنرهای نمایشی تاکید کرد: از مشکلات عمده‌ای که در بدعت نسخ تعزیه وارد شده و ضربه می‌زند این است که گاهی دیده می‌شود افراد با چکمه ایستاده و نماز می‌خوانند که این ایراد است، اگرچه فرد تعزیه‌خوان بداند که با چکمه نماز نمی‌خوانند اما آن کودکی که این صحنه را می‌بیند تصور می‌کند که می‌توان با چکمه نماز خواند.

وی با بیان اینکه در گذشته به این شکل نبود که هر فردی وارد عرصه تعزیه‌خوانی شود و افراد کوچه‌بازار وارد تعزیه‌خوانی نمی‌شدند، گفت: تعزیه‌سراهای دوره‌ خاص، واقف و متخصص بوده و به بسیاری مسائل آگاهی داشته است در حالی که برخی ادعا می‌کنند سروده‌های تعزیه اشعاری عادی است و من مخالف این مسئله هستم چراکه اشعار تعزیه بسیار پرمغز است.

وی با بیان اینکه با آسیب‌شناسی تعزیه موافق هستم، تصریح کرد: تعزیه‌خوان باید بداند چرا امام حسین (ع) رنگ سبز، حضرت ابوالفضل(ع) رنگ سبز، حر رنگ زرد و مخالف‌خوان‌ها باید رنگ قرمز بپوشند.

این محقق با اشاره به اینکه باید تعزیه ما روزی به جایی برسد که حرفی برای گفتن داشته باشد، ادامه داد: علم تعزیه پیشرفت‌های زیادی داشت اما در دوره پهلوی با قلع و قمع شدن، مسکوت ماند.

دریایی با بیان اینکه اگر روزی تئاتر به خطر بیفتد تنها چیزی که می‌تواند تئاتر را نجات دهد هنر تعزیه ایرانی است، خاطرنشان کرد: بخش‌های مختلف در تعزیه نهفته است و موسیقی سنتی کشور هم مدیون تعزیه است.

وی با اشاره به اینکه هنر تعزیه در دوره‌های مختلف دچار تغییرات شده اما همواره جاری بوده و حرفی برای گفتن داشته است، اظهار کرد: دوره صفویه تعزیه بسیار ساده برگزار می‌شد و بیشتر به عزاداری می‌پرداختند و زره و پوشش آنچنانی نداشته است.

دریایی با بیان اینکه در ابتدا نقش‌پوشی امام حسین(ع) در تعزیه‌ها وجود نداشت و تعزیه روایات بعد از واقعه عاشورا بوده است، افزود: تعزیه بسیار ابتدایی بوده و می‌ترسیدند شخصیت‌پردازی امام را وارد تعزیه کنند.

وی با اشاره به اینکه اصالت تعزیه با خراب کردن تکیه دولت، از بین رفت و امروز هم در روستاها دیده می‌شود که تکایای باقی‌مانده دوره قاجار را تخریب کرده و به اشکال جدید درمی‌آورند، گفت: این آسیبی به تاریخ تعزیه و ضربه زدن به این هنر ایرانی است.

این پژوهشگر با بیان اینکه تعزیه‌خوان‌های منطقه شمال از علم موسیقی بسیار بالایی برخوردار بودند و امروز هم بیشتر تعزیه‌خوان‌ها به دستگاه‌های موسیقی مسلط هستند، تصریح کرد: مشکلی تعزیه امروز در کشور دارد و تعزیه‌خوان نباید بیاید در کوچه و بازار یک اکو نصب کرده و شروع به تعزیه‌خوانی کند.

وی با اشاره به اینکه با ورود فیلم‌های تعزیه از خوانسار ضربه سختی به تقدس تعزیه زده شد، ادامه داد: با این اقدام، نسخ و سبک‌های تعزیه هم دیگر مورد توجه جوانان نبود و پیش از آن هم هر کسی نسخه منطقه خود را می‌خواند، شعر یک نسخه نباید در زمینه دیگر خوانده شود.

دریایی با بیان اینکه نسخ تعزیه هیچ ایرادی ندارند اما لوح‌های فشرده‌ای که پخش شد باعث بروز آسیب و تحریف در نسخ شده است، خاطرنشان کرد: امروز در کشور به جایی رسیده‌ایم که نسخ تعزیه مخلوط شده و جوانان هم نمی‌توانند نسخ مختلف را تشخیص دهند.

وی با اشاره به اینکه تعزیه به صورت کارشناسی باید به تکامل برسد، گفت: امروز سبک‌ها و شعرهای بی‌معنی در تعزیه خوانده می‌شود به همین دلیل تاکید داریم که تعزیه‌خوان علم نسخه‌شناسی را باید بداند.